Η παρούσα διατριβή εντάσσεται θεωρητικά στον κλάδο της Ανθρωπολογίας, της Παιδικής Ηλικίας και της Νεότητας. Αντικείμενο μελέτης είναι οι έφηβοι της ελληνικής κοινωνίας που συλλαμβάνονται, οδηγούνται στις αρχές και εις βάρος των οποίων ασκείται ποινική δίωξη, γεγονός που σηματοδοτεί την παραπομπή τους στο ποινικό και θεραπευτικό σύστημα. Στην έρευνα, που πραγματοποιήθηκε από τον Ιούλιο του 2004 έως το Δεκέμβριο του 2005, έλαβαν μέρος 130 υπόδικοι και καταδικασθέντες έφηβοι από την Αττική, ενώ ως βασικοί πληροφορητές συμμετείχαν 25 έφηβοι αγόρια και κορίτσια, Έλληνες και μετανάστες, 14 έως 22 ετών καθώς και οι γονείς τους. Επιπλέον, πήραν μέρος 10 έφηβοι του γενικού πληθυσμού, οι οποίοι δεν έχουν απασχολήσει τις αρχές. Τέλος, στην έρευνα συμμετείχαν 10 επαγγελματίες (δικαστές και εισαγγελείς ανήλικων, επιμελητές ανήλικων και σύμβουλοι απεξάρτησης). Η επιτόπια συμμετοχική παρατήρηση έλαβε χώρα στο Δικαστήριο Ανήλικων Αθηνών, την Υπηρεσία Επιμελητών Ανήλικων Αθηνών και το Συμβουλευτικό Σταθμό του Θεραπευτικού Προγράμματος ΣΤΡΟΦΗ για έφηβους χρήστες και τις οικογένειές τους. Οι αφηγηματικές συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν στο σπίτι των πληροφορητών και σε χώρους συγκέντρωσης νέων. Σύμφωνα με τα πορίσματα της έρευνας, αρκετοί έφηβοι της ελληνικής κοινωνίας έχουν εμπειρία συμμετοχής σε ριψοκίνδυνες ενέργειες, γεγονός που σημαίνει ότι η ανάληψη έκτος νόμου δράσης αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό του «νεανικού πολιτισμού», η συχνότητα και η ένταση του οποίου περιορίζονται και τελικά σταματούν καθώς το άτομο προχωρά προς την ενηλικίωση. Υπάρχει, όμως μια κατηγορία εφήβων για τους οποίους η συμμετοχή σε έκτος νόμου ενέργειες αποτελεί καθημερινή πρακτική που υπαγορεύεται από την κατάσταση οδύνης που βιώνουν. Πρόκειται, κυρίως, για έφηβους που μεγαλώνουν σε συνθήκες ένδειας, κακοποίησης και εξάρτησης. Σ' αυτές τις περιπτώσεις, η έλλειψη προγραμμάτων παιδικής προστασίας και η έμφαση που δίνεται στην καταστολή, την αναμόρφωση και την επιτήρηση, ενισχύουν τον παραπλανητικό διαχωρισμό των νέων της ελληνικής κοινωνίας σε «νομοταγείς» και «παραβατικούς» και περιορίζουν τις διεξόδους των εφήβων που κινδυνεύουν με κοινωνικό αποκλεισμό.
This is a doctoral thesis in the area of Anthropology of Childhood and Youth. It deals with adolescents who get arrested, prosecuted and referred to the Greek legal and therapeutic system. Ethnographic fieldwork took place -from July 2004 to December 2005- at the Juvenile Court of Attica, at the Probation Officers' Unit of Attica, at STROFI Therapeutic Programme for adolescent drug abusers, as well as at the houses of the young informants. 130 accused and convicted adolescents from Attica took part in the research. Among them, 25 individuals, from 14 to 25 years old, boys and girls, Greeks and immigrants, worked as the basic informants. Furthermore, 10 non-delinquent youth composed the control-group. Finally, the parents of the young informants took part in the study, along with 10 professionals (judges, public prosecutors, probation officers and therapists). According to the research findings, a lot of adolescents living in Greece have experienced, at least, one incident of law breaking. This means that "risk-taking" consists a basic feature of "youth culture", although the frequency of such a conduct reduces, as the person gets older. On the contrary, social suffering forces certain adolescents and their families to take serious risks in their everyday life. In such a case, breaking the law is the outcome of insufficient programs of prevention and social protection. Moreover, the persistence of the Greek system of social control on suppression, reformatory measures and surveillance supports the misleading distinction between "delinquent" and "non-delinquent" youth. Consequently, involvement with the Greek legal and therapeutic system may reinforce social exclusion and poor rehabilitation for those adolescents who suffer from poverty, drug addiction and social insecurity.
Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ)
