Η διατριβή μελετά την αρχιτεκτονική του ‘Υψηλού’ εκ μέρους του Louis Kahn. Το ‘υψηλό’ αναφέρεται σε μια στιγμιαία, καθηλωτική συναισθηματική αντίδραση ταυτόχρονης ευχαρίστησης στα όρια του δέους και πόνου για την ‘ακατανόητη’ φύση κατά τα άλλα ξεκάθαρα αντιληπτών ερεθισμάτων. Εφόσον το ‘Υψηλό’ είναι συναίσθημα, τα κτίρια δεν μελετώνται ως ο τελικός στόχος του αρχιτέκτονα, αλλά ως το ενδιάμεσο υλικό με το οποίο πλάθει την συναισθηματική εμπλοκή του κατοίκου. Αυτή η μετατόπιση του ενδιαφέροντος στοχεύει στην κατανόηση της δημιουργικότητας του αρχιτέκτονα στην μέγιστη πολυπλοκότητα, δηλαδή της δημιουργικότητας του που καθορίζει την διανοητική και συναισθηματική, κατανοητή και ακατανόητη επί τόπου εμπειρία του έργου του. Η μελέτη ενός παραδείγματος ‘Αρχιτεκτονικού Υψηλού’ εισαγεται για ακόμη δύο λόγους. α) Η αρχιτεκτονική θεωρία δημιούργησε ένα σημαντικό κενό στην γνώση του κύριου ενδιαφέροντος της για την Νεωτερικότητα, αδιαφορώντας για την αρχιτεκτονική του Υψηλού. ‘Νεωτερικότητα’ σημαίνει κάτι ‘εντελώς καινούριο, άγνωστο’ στην αντίληψη, ενώ το ‘υψηλό’ συναίσθημα είναι η κατεξοχήν αντίδραση που προκαλείται από κάτι ‘απόλυτα καινούριο, ακατανόητο’. Αναμένεται ότι ο αρχιτέκτονας που επιχειρεί να προκαλέσει με τον σχεδιασμό του την αντίδραση του Υψηλού, επιχειρεί να εγκαθιδρύσει Νεωτερικότητα. Η γενική αδιαφορία προς αυτό το ενδεχόμενο, είναι καταστροφική στην γνώση της δημιουργικότητας της Νεωτερικότητας. β) Η μελέτη ενός πετυχημένου Αρχιτεκτονικού Υψηλού, επιπλέον εισάγει εκ νέου την αρχιτεκτονική στην αισθητική του Υψηλού, απευθείας απαντώντας στα βασικά σημεία σκεπτικισμού της αισθητικής, εξαιτίας των οποίων η αρχιτεκτονική θεωρείται μέχρι και σήμερα το λιγότερο ικανό μέσο να προκαλεί δέος για το ακατανόητο. Υποστηρίζεται ότι ένα κτίριο μπορεί να μετατοπίσει την προσοχή από τα πολλά μετρήσιμα και κατανοητά στοιχεία της σε κάτι εντελώς ακατανόητο, όπως και ότι μπορεί να προκαλέσει ένα υψηλό συναίσθημα που διαρκεί την κιναισθητική του εμπειρία, αποδεικνύοντας λάθος ότι είναι απαραιτήτως στιγμιαίο. Η παραπάνω διπλή υποστήριξη πραγματοποιείται μέσω της συνεισφοράς της διατριβής στην γνώση της δημιουργικότητας του Υψηλού του Kahn, η οποία είναι: 1) Μια κριτική εισαγωγή της θεωρίας του Kahn για το ‘Ωραίο’ και το ‘Υψηλό’, που έχει διαφύγει προηγούμενης προσοχής. Αν και η αισθητική θεωρία του Kahn είναι παραδοσιακή ως προς τα κριτήρια που διαφοροποιούν το ωραίο από το υψηλό, οι απόψεις του σχετικά με την προέλευση, την δομή και τον προορισμό τους είναι εντελώς πρωτότυπες. Υποστηρίζεται ότι το ‘Υψηλό του Kahn’ απαντά ήδη θεωρητικά στον σκεπτικισμό της αισθητικής εναντίον ενός ενδεχόμενου αρχιτεκτονικού Υψηλού, και παράλληλα προδίδει την άγνωστη μέχρι τώρα στρατηγική του για Νεωτερικότητα. 2) Μια κριτική εισαγωγή των σχεδιαστικών πρακτικών Υψηλού του Kahn με τις οποίες καθόρισε την αισθητική δύναμη ογκοπλαστικών συνθέσεων και κινήσεων, όπως διέφυγαν προηγούμενης προσοχής: τις ποιητικές πρακτικές του επιθυμίας. Δεν υπάρχει καλύτερο παράδειγμα πετυχημένου Αρχιτεκτονικού Υψηλού από την καταγεγραμμένη πρακτική του Υψηλού εκ μέρους του Kahn που τον οδήγησαν στην πραγματοποίηση του πρώτου του πετυχημένου, στιγμιαίου και διαρκείας, Υψηλού-Νεωτερικότητας, του Ινστιτούτου Βιολογικών ερευνών Salk.
The thesis is about the architecture of the sublime on behalf of Louis Kahn; the ‘sublime’ refers to a contradictory emotion in the form of an instant, paralyzing reaction of pain & pleasure, induced by ‘inexplicable’ perceptive stimuli. Since the ‘sublime’ is an emotion, the attention is displaced from the study of buildings ‘as the end purpose of the architect’ to their study ‘as the architect’s devices for the production of emotions’. Such displacement of attention attacks the problem of the architect’s creativity in full complexity, the creativity that determines the intellectual and emotional, fathomable and unfathomable, immediate experience of his buildings. A case- specific study on Architectural Sublimity is introduced for two additional urgent reasons. a) Architectural theory generated a gap in the knowledge of its major interest on Modernity, by overlooking the architecture of the ‘sublime’. ‘Modernity’ refers to something ‘yet unknown’, while the ‘sublime’ is by definition the emotional reaction towards something ‘entirely yet unknown, radically inexplicable’. It is expected that an architect who seeks to structure the sublime reaction, he is in immediate quest of establishing his radical Modernity. Overlooking such possibility is detrimental to the knowledge of Modernity. b) The study of a successful architectural sublime also makes the afresh introduction of the medium of architecture in sublime aesthetics possible, attacking the major points of skepticism on behalf of aesthetics, according to which architecture is still excluded from the potentially sublime mediums. It is supported that a building can displace the attention from its multiple fathomable elements, to something entirely ‘inexplicable’, and furthermore, that it can induce an enduring sublime that lasts its kinesthetic experience, disproving aesthetics’ view on the instantaneous nature of the sublime. The above double discussion is initiated via the contributions of the thesis on the knowledge of Kahn’s creativity of sublimity -modernity, which are: a) A critical introduction of Kahn’s aesthetic theory on the ‘beautiful’ and the ‘sublime’ (‘Greatness’), which has escaped previous attention. Kahn’s ‘Greatness’ proves disciplined to mean the traditional sublime in terms of its criteria and simultaneously novel regarding its origin, structure and purpose. It is supported that Kahn, via ‘Greatness’ did reply, already theoretically, to aesthetics’ skepticism against the potential sublimity of architecture, and did make his strategy for Modernity explicit. b) A critical introduction of Kahn’s design practices of ‘Greatness’ that determined the affective power of compositions and movements and which have also escaped previous attention; namely in this thesis, his poetic practices of desire. There couldn’t be any better example of successful architectural sublimity, both instant and enduring, than the documented practice of ‘Greatness’ on behalf of Kahn resulting in the exemplar of his Modernity-Sublimity: the Salk Institute for Biological Studies.
National Documentation Centre (EKT)
