Tις τελευταίες δεκαετίες μια σημαντική πρόκληση που οι σύγχρονες κοινωνίες καλούνται να αντιμετωπίσουν αφορά τη συμβίωση των τοπικών επιχειρήσεων με τις τοπικές κοινωνίες, ειδικά σε περιοχές με έντονη επιχειρηματική δραστηριότητα. Η διερεύνηση αυτού του πεδίου είναι εξαιρετικά σημαντική καθώς οι τοπικές κοινωνίες εξαρτώνται από τη δραστηριότητα των τοπικών επιχειρήσεων οι οποίες όμως με τη σειρά τους συχνά αποτελούν βασική αιτία περιβαλλοντικής υποβάθμισης και μείωσης του επιπέδου ποιότητας ζωής. Παρά την αύξηση μελετών που εξετάζουν τη σχέση τοπικών κοινωνιών και επιχειρήσεων, είναι πολύ περιορισμένος ο αριθμός των αναλύσεων που εστιάζουν στην εκτίμηση της κοινωνικής και οικονομικής διάστασης της αειφορίας και των συνιστωσών που διέπουν τη σχέση κοινωνίας και επιχειρήσεων. Kύριοι στόχοι της παρούσας διατριβής ήταν α) η ανάδειξη ενός νέου θεωρητικού πλαισίου στο οποίο ενσωματώνονται οι δείκτες της κοινωνικής αειφορίας ως επεξηγηματικοί παράγοντες της σχέσης τοπικών κοινωνιών και επιχειρήσεων, β) η εμπειρική διερεύνηση αυτού του θεωρητικού πλαισίου και γ) η ανάδειξη τρόπων μέσω των οποίων οι δείκτες κοινωνικής αειφορίας μπορούν να αποτελέσουν μέρος μιας διαδικασίας αποτελεσματικού περιβαλλοντικού σχεδιασμού σε περιβαλλοντικά υποβαθμισμένες περιοχές. Το θεωρητικό πλαίσιο της διατριβής ανέδειξε την ανάγκη συνδυαστικής ανάλυσης παραγόντων οι οποίοι είναι καθοριστικοί για την κατανόηση και βελτίωση της σχέσης κοινωνίας και επιχειρήσεων. Ως μελέτη περίπτωσης επιλέχθηκε η περιοχή του Ασωπού ποταμού και ειδικότερα οι 21 κοινότητες που βρίσκονται πλησίον του ποταμού. Η συγκεκριμένη περιοχή έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς εντός των ορίων της δραστηριοποιούνται ρυπογόνες βιομηχανίες με αποτέλεσμα τις τελευταίες δεκαετίες να έχει παρατηρηθεί μείωση της περιβαλλοντικής ποιότητας με σημαντικές κοινωνικό-οικονομικές επιπτώσεις. Τα κεντρικά επιστημονικά ερωτήματα της διατριβής εξετάστηκαν μέσω ενός συνδυασμού ποσοτικών και ποιοτικών κοινωνικών μεθοδολογιών. Από τα αποτελέσματα της εμπειρικής έρευνας αναδείχθηκε η σημαντικότητα εξέτασης του επιπέδου γνώσης και οι αντιλήψεις των πολιτών για την περιβαλλοντική ποιότητα περιβαλλοντικά υποβαθμισμένων περιοχών και για τις κοινωνικά ωφέλιμες επιχειρηματικές δράσεις από τις τοπικές επιχειρήσεις. Επιπρόσθετα, αποδείχθηκε ότι συγκεκριμένοι κοινωνικοί δείκτες, όπως τα επίπεδα εμπιστοσύνης, τα άτυπα κοινωνικά δίκτυα και η ποιότητα ζωής αποτέλεσαν σημαντικούς παράγοντες καθορισμού της σχέσης τοπικών κοινωνιών και επιχειρήσεων. Τέλος, μια επιπλέον σημαντική συμβολή της διατριβής αποτέλεσε η μέτρηση δεικτών αειφορίας μέσω μιας συμμετοχικής διαδικασίας. Στα τελικά συμπεράσματα της διατριβής τονίζεται η ανάγκη διερεύνησης των επιπέδων τοπικής γνώσης και αντιλήψεων αλλά και η σημαντικότητα επαναμέτρησης των δεικτών αειφορίας με μεθοδολογίες οι οποίες ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των πολιτών προκειμένου να οδηγηθούμε σε έναν πιο αποτελεσματικό σχεδιασμό περιβαλλοντικών πολιτικών.
During the last decades, modern societies have to address a major challenge, which concerns the coexistence of local businesses with local communities, more so in areas with intense business activity. Further research in this field is of utter importance as local communities depend on the activity of the local businesses, which, in turn, often constitute a major cause of environmental degradation and decline in the standard of living. In spite of the increase of studies that evaluate the relationship between local communities and businesses, the number of analyses, focusing on the assessment of the social and economic dimension of sustainability and on the components that govern the relationship of society and businesses, is very limited.The principal objectives of the present dissertation were: a) the emergence of a new conceptual framework, within which, all the indicators of social sustainability are incorporated as explanatory factors of the relationship between local societies and enterprises, b) the empirical investigation of the aforementioned conceptual framework and c) the highlighting of new ways through which the sustainability indicators can become a part of an effective environmental planning process.The conceptual framework of the dissertation highlights the need for a combined analysis of factors, which are crucial for the understanding and enhancement of the relationship between societies and enterprises. The area of Asopos River and in particular the 21 communities that are close by the river were selected as a case study. The specific area is of particular interest because within its boundaries there are operating polluting industries resulting in a decrease of environmental quality with significant social impacts during the last decades. The major scientific questions of the dissertation were addressed via a combination of quantitative and social methodologies. According to the results of the empirical research, the importance of examining the level of knowledge and the perceptions of the citizens regarding environmental quality of degraded areas and the socially beneficial business actions by local enterprises were indicated. Moreover, it was shown that specific social indicators, such as the levels of trust, the informal social networks and the quality of life have constituted most important factors in determining the relationship between local societies and businesses. Finally, an additional contribution of the dissertation was the measurement of sustainability indicators in a participatory way.The final conclusions of the dissertation underline the need to research the levels of local knowledge and perceptions as well as the importance of re-measuring sustainability indicators via methodologies based on citizens’ participation and engagement, in order to generate a more effective planning of environmental policies.
National Documentation Centre (EKT)
