Abstract: Background/Aim: The aim of this study was to find a non-invasive marker, which could predict liver fibrosis without the need of liver biopsy in non-alcoholic steatohepatitis (NASH).Patients/Methods: Fifty patients were included. All patients had one or more conditions that characterize the metabolic syndrome and histological proven NASH. Hyaluronic acid (HA), leptin (LT) and laminin (LN) were determined from serum withdrawn at the day of biopsy.Results: Patients were divided into two groups according to the histological findings. The first group consisted of 23 patients with NASH and fibrosis and the second group had 27 patients with NASH, ballooned cells, without fibrosis. Subjects with NASH and fibrosis had statistically significantly higher HA and LN than those with NASH without fibrosis, P<0.001, respectively. In contrast, there was no statistically significant difference between the levels of serum LT in the two groups. The stage of liver fibrosis in the 23 patients of group 1 was related only to the values of hyaluronic acid (P<0.001) and not to the ones of LT and LN.Conclusion: Measurement of hyaluronic acid could be a predictive factor of the presence and stage of liver fibrosis in NASH. LN could be used to diagnose liver fibrosis but has no value in staging.
Σκοπός: Η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (nonalcoholicfattyliverdisease – NAFLD) είναι μια οντότητα με ευρύ φάσμα ιστοπαθολογικών, κλινικών και απεικονιστικών ευρημάτων. Τα παθολογοανατομικά ευρήματα κυμαίνονται από την απλή στεάτωση στην νεκρωτική φλεγμονώδη μορφή με ίνωση που ορίζεται ως μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα (nonalcoholicsteatohepatitis – NASH). Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε την ύπαρξη ίνωσης σε ασθενείς με NASH, διότι μπορεί δυνητικά να σχετίζεται με ανάπτυξη κίρρωσης του ήπατος. Η μοναδική σίγουρη μέθοδος διαγνώσεως της ίνωσης είναι η βιοψία ήπατος, η οποία όμως είναι μια επεμβατική εξέταση με κίνδυνο επιπλοκών. Η μελέτη αυτή έχει σκοπό να συμβάλλει στην αναγνώριση μη επεμβατικών δεικτών ίνωσης του ήπατος και άρα μείωσης της ανάγκης για διενέργεια βιοψίας ήπατος.Υλικό – ασθενείς: 50 ασθενείς με ιστολογική επιβεβαίωση της NASH περιελήφθησαν στη μελέτη. Όλοι οι ασθενείς είχαν αυξημένα επίπεδα AST και ALT, με AST>ALT καθώς και γGT. Στο υπέρηχο ήπατος υπήρχαν ευρήματα χαρακτηριστικά στεατώσεως. Όλοι οι ασθενείς είχαν τουλάχιστον μια από τις καταστάσεις που χαρακτηρίζουν το μεταβολικό σύνδρομο. Ασθενείς με παρουσία άλλης παθολογίας από το ήπαρ εξαιρέθηκαν από τη μελέτη. Την ημέρα λήψης της βιοψίας ήπατος, διενεργήθηκε και αιμοληψία για τη μέτρηση του υαλουρονικού οξέως, της λαμινίνης και της λεπτίνης ορού. Τα φυσιολογικά επίπεδα αυτών των παραμέτρων υπολογίσθηκαν από την εξέταση αίματος 100 υγιών εθελοντών.Αποτελέσματα: οι ασθενείς διακρίθηκαν σε δύο ομάδες ανάλογα με τα ιστολογικά ευρήματα. Η πρώτη ομάδα περιελάμβανε 23 ασθενείς με NASH και ίνωση και η δεύτερη ομάδα 27 ασθενείς με NASH αλλά χωρίς ίνωση. Η μέση τιμή του υαλουρονικού οξέως στην πρώτη ομάδα ήταν 332,65 ± 223,28 ng/ml και στη δεύτερη 55,07 ± 57,93 ng/ml (p<0.0001). Η λαμινίνη ήταν 482,26 ± 395,90 ng/ml και 270,07 ± 57,04 ng/ml, αντίστοιχα (p<0.0001). Τέλος η λεπτίνη ήταν 23.66 ± 8,46 ng/ml και 26,13 ± 7,63 ng/ml, αντίστοιχα (p=NS). Το στάδιο ίνωσης (stage) στους 23 ασθενείς της πρώτης ομάδος σχετίστηκε μόνο με τα επίπεδα υαλουρονικού οξέως (stage 1: 167,20 ± 20,55, stage 2: 230,42 ± 55,40, stage 3: 287,33 ± 68,50 και stage 4: 695,60 ± 207,51 [p<0,001]).Συμπέρασμα: η μέτρηση του υαλουρονικού οξέως θα μπορούσε να λειτουργήσει ως δείκτης ίνωσης και του σταδίου αυτής σε ασθενείς με NASH. Η λαμινίνη θα μπορούσε να χρησιμεύει επίσης για τη διάγνωση της παρουσίας ή όχι ίνωσης, αλλά δεν σχετίσθηκε με το στάδιο αυτής. Περισσότερες μελέτες καθώς και επανεκτίμηση ασθενών σε βάθος χρόνου θα μας βοηθούσαν να αναγνωρίσουμε την αξία αυτών των δεικτών στην πρόγνωση των ασθενών με λιπώδη νόσο του ήπατος και τη χρήση τους σαν δείκτες παρακολούθησης μετά από θεραπεία.
Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ)
