Η μελέτη της ηγεσίας έχει απασψολήσει το επιστημονικό ενδιαφέρον για δεκαετίες και έχει μελετηθεί από ποικίλους κλάδους. Παρόλα αυτά, η ηγεσία παραμένει μία διφορούμενη έννοια. Απομακρυνόμενοι από προσεγγίσεις της έννοιας που βασίζονται στη θέση κάποιου, οι οποίες συνδέονται με άτομα σε ιεραρχικές θέσεις, η μελέτη αυτή διερευνά την άσκηση ηγεσίας και «ακολούθησης» (followership) σε μια ομάδα μπάσκετ πανεπιστημιακού επιπέδου του Ηνωμένου Βασιλείου χωρίς επίσημα διορισμένο προπονητή. Μέσω αυτής της μελέτης περίπτωσης, η ηγεσία και η «ακολούθηση» θεωρούνται ως «πρακτικές» (και όχι δεδομένα αξιώματα) που καθορίζονται μέσω του λόγου και της συνεργασίας των διαφόρων μελών της ομάδας, υπό την προϋπόθεση ότι οι πρακτικές αυτές συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της ομάδας. Υιοθετώντας έναν εθνογραφικό σχεδιασμό και χρησιμοποιώντας ποιοτικές τεχνικές, η μελέτη αποκαλύπτει πώς οι έννοιες της ηγεσίας και ακολούθησης γίνονται «γλωσσικά» αντιληπτές κατά τη διάρκεια των time-out της ομάδας (δηλαδή, η διακοπή των 60 δευτερολέπτων στο παιχνίδι που επιτρέπει στους προπονητές να επικοινωνούν με την ομάδα). Τα δεδομένα, που περιλαμβάνουν περισσότερες από 110 ώρες βιντεοσκοπήσεων και 7 ημιδομημένες συνεντεύξεις, έχουν αναλυθεί χρησιμοποιώντας τις αρχές της Διαδραστικής Κοινωνιογλωσσολογίας (Interactional Sociolinguistics). Λαμβάνοντας ως σημείο αναφοράς προηγούμενες κριτικές προσεγγίσεις που αμφισβητούν παραδοσιακές προσεγγίσεις της έννοιας, αυτή η μελέτη αντικρούει τη διπολική σχέση ηγέτη-ακόλουθου που συνήθως συναντάται στην αθλητική βιβλιογραφία και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ηγεσία και η «ακολούθηση» είναι διφορούμενες πρακτικές που πραγματοποιούνται μέσω του λόγου και σε πολλές περιπτώσεις ανεξάρτητα από τους ιεραρχικούς ρόλους. Ενώ οι παίκτες υιοθετούν ηγετικούς ρόλους, συχνά συμμετέχουν και σε δραστηριότητες «ακολούθησης», γεγονός που δείχνει ότι αυτές οι έννοιες είναι πολύπτυχες και συχνά αλληλοσυμπληρώνονται. Σε αντίθεση με τις ψυχολογικές μελέτες, η ακολούθηση νοείται ως μια λεκτική πρακτική παρά ως την αποδοχή της επιρροής ή της ηγεσίας των άλλων. Κατά συνέπεια, η μελέτη συμβάλλει σε συνεχείς θεωρητικές συζητήσεις σχετικά με την ηγεσία και την ακολούθηση, ενώ προσθέτει στο τρέχον, μάλλον περιορισμένο, κοινωνιογλωσσικό σώμα της βιβλιογραφίας σχετικά με την γλωσσική ηγεσία και ακολούθηση στον κόσμο του αθλητισμού.
The study of leadership has attracted scholarly attention for decades and has been studied from various disciplines and analytical approaches; yet leadership remains an ambiguous concept. Moving away from position-based approaches to leadership, which are linked with individuals in hierarchical positions, this PhD project investigates the performance of leadership and followership practices in a UK university-level basketball team with no officially assigned coach. Through this case study analysis, leadership and followership are understood as discursive and collaborative constructs which various members of the team can enact, provided that they contribute to the accomplishment of the team’s goals. Adopting an ethnographic design and using qualitative techniques, the study unpacks the discursive construction of leadership and followership practices during the team’s time-out interactions (i.e., the 60-seconds halt in the game which allows coaches to communicate with the team). The data, comprising more than 110 hours of video recordings and 7 semi-structured interviews, is analysed using the tools of Interactional Sociolinguistics. Taking as a reference point previous critical approaches which challenge heroic notions of leadership, this study questions the notion of normalised leader-follower distinctions commonly found in sports literature and concludes that leadership and followership are ambiguous practices which are realised through discourse and are, in many cases, independent of hierarchy. While players make leadership claims, they are often engaged in followership activities too, illustrating that these concepts are more nuanced and often performed interchangeably. Contrary to psychological studies, followership is also understood as a discursive accomplishment rather than as the acceptance of the influence or the leadership of others. Consequently, the study contributes to ongoing theoretical debates about leadership and followership while adding to the current, rather limited, sociolinguistic body of literature about discursive leadership and followership in the world of sports.
National Documentation Centre (EKT)
