Διερεύνηση ιστολογικών προγνωστικών δεικτών στη χρόνια ηπατίτιδα Β προχωρημένου σταδίου, με ή χωρίς θεραπεία

Assessment of histologic risk factors for hepatocellular carcinoma in patients with chronic hepatitis B of advanced stage, with or without therapy

Διερεύνηση ιστολογικών προγνωστικών δεικτών στη χρόνια ηπατίτιδα Β προχωρημένου σταδίου, με ή χωρίς θεραπεία

Pantelidou, Pavlina

Παντελίδου, Παυλίνα

PhD Thesis

2025

Η χρόνια ηπατίτιδα Β αποτελεί παγκοσμίως ένα από τα σημαντικότερα αίτια ΗΚΚ. Η ανάδειξη ιστολογικών και ανοσοϊστοχημικών δεικτών που υποδηλώνουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης ΗΚΚ θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως χρήσιμο εργαλείο στην παρακολούθηση και θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών με ΧΗΒ. Η ανοσοϊστοχημική έκφραση του μορίου προσκόλλησης επιθηλιακών κυττάρων EpCAM (δείκτης προγονικών ηπατικών κυττάρων και ηπατοκυττάρων που προέρχονται από αυτά), της πρωτεΐνης p21 (δείκτης γήρανσης των ηπατοκυττάρων), της γλουταμινικής συνθετάσης GS (δείκτης ηπατοκυττάρων κεντρολοβιακών ζωνών) και του αντιγόνου CD34 (δείκτης «αρτηριοποίησης» κολπωδών τριχοειδών) αξιολογήθηκε σε 52 βιοψίες ήπατος ασθενών με ΧΗΒ, προχωρημένου σταδίου. Δεκαεννέα από αυτούς τους ασθενείς ανέπτυξαν ΗΚΚ κατά τη διάρκεια της παρακολούθησής τους, η οποία είχε κατά μέσο όρο διάρκεια 133 μηνών. Πραγματοποιήθηκε σύγκριση των ιστολογικών και των ανοσοϊστοχημικών ευρημάτων των ανωτέρω βιοψιών ήπατος με αυτά που προέκυψαν από τη μελέτη 18 βιοψιών ήπατος ασθενών ΧΗΒ αρχικών σταδίων (τυχαία επιλογή) και 6 βιοψιών ήπατος ασθενών με τρανσαμινασαιμία, χωρίς άξιες λόγου παθολογικές αλλοιώσεις. Η έκφραση του EpCAM στα ηπατοκύτταρα βρέθηκε σημαντικά αυξημένη στις βιοψίες ήπατος ασθενών προχωρημένου σταδίου, σε σύγκριση με όλες τις άλλες ομάδες ασθενών. Θετικότητα του EpCAM σε ποσοστό > 30% του συνόλου των ηπατοκυττάρων της βιοψίας παρατηρήθηκε μόνο σε 3 βιοψίες ήπατος ασθενών που στη συνέχεια ανέπτυξαν ΗΚΚ. Η έκφραση των υπολοίπων ανοσοϊστοχημικών δεικτών (p21, GS, CD34) δεν σχετίζονταν με ανάπτυξη ΗΚΚ. Η έκφραση της γλουταμινικής συνθετάσης ανέδειξε ανωμαλίες στη «ζωνικότητα» των λοβίων, βοηθώντας στην ακριβέστερη σταδιοποίηση της ΧΗΒ. Συμπερασματικά, η εκτεταμένη θετικότητα των ηπατοκυττάρων στο EpCAM σε βιοψίες ήπατος ασθενών με ΧΗΒ προχωρημένου σταδίου ενδέχεται να αντιπροσωπεύει έναν δείκτη αυξημένου κινδύνου ανάπτυξης ΗΚΚ. Η ανοσοϊστοχημική χρώση για τη γλουταμινική συνθετάση αποτελεί χρήσιμο εργαλείο στην σταδιοποίηση της ΧΗΒ στην καθημερινή διαγνωστική πράξη.

Globally, chronic hepatitis B is one of the leading causes of hepatocellular carcinoma (HCC). Histologic markers of increased risk for hepatocellular carcinoma can provide useful information for the management of patients with chronic hepatitis B. The expression of epithelial cell adhesion molecule (EpCAM, a marker of hepatic progenitor cells and hepatocytes derived from them), p21 (a marker of hepatocyte senescence), glutamine synthetase (a marker of perivenular hepatocytes) and CD34 (a marker of sinusoidal capillarization) were assessed by immunohistochemistry in 52 liver biopsy specimens from patients with advanced stage chronic hepatitis B. Nineteen patients developed hepatocellular carcinoma during a follow-up period of 133 months. The findings were compared with those of 18 liver biopsy specimens from patients with early-stage chronic hepatitis B and 6 liver biopsy specimens without significant pathologic findings. EpCAM expression in hepatocytes was significantly increased in specimens with advanced stage, as compared with all other specimens. EpCAM positivity in over 30 % of hepatocytes was only seen in 3 specimens from patients who subsequently developed hepatocellular carcinoma. The expression of p21, glutamine synthetase and CD34 was not associated with hepatocellular carcinoma development. Nevertheless, glutamine synthetase immunostains highlighted zonality abnormalities that were useful in chronic hepatitis B staging. In conclusion, extensive immunopositivity of hepatocytes for EpCAM in chronic hepatitis B may represent a marker of increased hepatocellular carcinoma risk. Glutamine synthetase immunostaining represents a useful adjunct in determining the stage of chronic hepatitis B in diagnostic practice.

Ιατρική και Επιστήμες Υγείας ➨ Επιστήμες Υγείας ➨ Επιστήμες υγείας, γενικά

Ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα

Χρόνια ηπατίτιδα Β

Επιστήμες Υγείας

Medical and Health Sciences

Hepatocellular carcinoma

Glutamine synthetase

Epithelial cell adhesion molecule (EpCAM)

Health sciences, general

Chronic hepatitis B

Μόριο προσκόλλησης επιθηλιακών κυττάρων

Γλουταμινική συνθετάση

Επιστήμες υγείας, γενικά

Ιατρική και Επιστήμες Υγείας

Health Sciences

Greek

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ)

Aristotle University Of Thessaloniki (AUTH)

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Σχολή Επιστημών Υγείας. Τμήμα Ιατρικης. Τομέας Ακτινολογίας, Ανατομίας, Παθολογικής Ανατομικής και Τεχνολογιών. Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής

National Documentation Centre (EKT)

National Archive of PhD Theses

Συλλογή ΕΑΔΔ