Διαμόρφωση επιχειρηματικής πρόθεσης: Ο ρόλος της προσωπικότητας και των πανεπιστημιακών προγραμμάτων επιχειρηματικότητας. Μια συγκριτική μελέτη

Διαμόρφωση επιχειρηματικής πρόθεσης: Ο ρόλος της προσωπικότητας και των πανεπιστημιακών προγραμμάτων επιχειρηματικότητας. Μια συγκριτική μελέτη

Τσάκνης, Παναγιώτης

Vasileiou, Evangelos

Κέφης, Βασίλειος

Σχολή Διοικητικών, Οικονομικών & Κοινωνικών Επιστημών

Giovanis, Apostolos

Σαχινίδης, Αλέξανδρος

Σταυρουλάκης, Δημήτριος

Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων

Μπουρής, Ιωάννης

Σερδάρης, Παναγιώτης

Διδακτορική διατριβή

2022-05-11

Ο σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι να εξετάσει το ρόλο της προσωπικότητας και των πανεπιστημιακών προγραμμάτων επιχειρηματικότητας στη διαμόρφωση της επιχειρηματικής πρόθεσης φοιτητών πανεπιστημίου. Η έρευνα βασίζεται τόσο στη μελέτη της προσωπικότητας του κάθε ατόμου για τη διακρίβωση του ρόλου ορισμένων χαρακτηριστικών που επηρεάζουν την πρόθεσή του όσο και στη θεωρία της προγραμματισμένης συμπεριφοράς. Ο ορισμός της έννοιας της επιχειρηματικής πρόθεσης, η σχέση της με τα προγράμματα επιχειρηματικότητας και ο ρόλος της προσωπικότητας έχουν αποτελέσει αντικείμενο έντονης μελέτης, κατέχοντας κεντρική θέση στην πρακτική και στη βιβλιογραφία και προσελκύοντας το ενδιαφέρον τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των υπευθύνων χάραξης πολιτικών (policy makers). Από τη μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας και των πρόσφατων ερευνητικών δεδομένων έχουν εντοπιστεί ορισμένα κενά που αφορούν το εξεταζόμενο θέμα. Τα κενά αυτά συνιστούν ευκαιρίες προς διερεύνηση, που θα καταστήσουν την έρευνα πρωτότυπη, θα ενισχύσουν την παραγωγή νέας γνώσης και θα καθορίσουν τη συμβολή της στο υπό διερεύνηση θέμα. Βασίζοντας την ανάπτυξη των ερευνητικών στόχων της προτεινόμενης διδακτορικής έρευνας σε αυτά τα κενά, οι παραχθείσες πληροφορίες θα συνεισφέρουν τόσο στην υπάρχουσα γνώση όσο και στις πρακτικές των πανεπιστημιακών προγραμμάτων επιχειρηματικότητας. Αφού προσδιορίστηκε ο σκοπός και οι στόχοι της διδακτορικής διατριβής, διατυπώθηκαν τα ερευνητικά ερωτήματα. Αυτά τα ερωτήματα επικεντρώνονται στα παρακάτω, πως η επιχειρηματική πρόθεση επηρεάζεται τόσο άμεσα όσο και έμμεσα από την προσωπικότητα συνδυάζοντας το μοντέλο των πέντε παραγόντων της προσωπικότητας, την αποστροφή στον κίνδυνο και τη θεωρία της προγραμματισμένης συμπεριφοράς. Πως η στάση των φοιτητών, οι κοινωνικές επιρροές τους και ο αντιληπτός έλεγχος για την επιχειρηματικότητα επηρεάζουν την επιχειρηματική τους πρόθεση αλλά και πως οι υποκειμενικοί κανόνες επηρεάζουν έμμεσα την επιχειρηματική πρόθεση μέσω της στάσης και μέσω του αντιληπτού ελέγχου. Πως η εκπαίδευση της επιχειρηματικότητας επηρεάζει την επιχειρηματική πρόθεση των φοιτητών, τη στάση τους, τους υποκειμενικούς κανόνες και τον αντιληπτό έλεγχο. Πως η εκπαίδευση της επιχειρηματικότητας, ερμηνεύει τις μεταβολές της επιχειρηματικής πρόθεσης τόσο άμεσα όσο και έμμεσα μέσω των μεταβολών των παραγόντων της θεωρίας της προγραμματισμένης συμπεριφοράς. Τέλος πως διαμορφώνονται τα επίπεδα της επιχειρηματικής πρόθεσης μετά τη διδασκαλία της επιχειρηματικότητας, για διαφορετικά επίπεδα των διαστάσεων της προσωπικότητας. Για τη συλλογή των δεδομένων και την εξαγωγή των συμπερασμάτων της έρευνας χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος του ερωτηματολογίου. Το δείγμα των συμμετεχόντων αποτελείται από 315 φοιτητές του τμήματος διοίκησης επιχειρήσεων ελληνικού πανεπιστημίου και χωρίζεται σε δύο στάδια μελέτης. Στο πρώτο στάδιο έλαβαν μέρος οι φοιτητές του χειμερινού εξαμήνου της περιόδου 2020/2021 και στο δεύτερο στάδιο έλαβαν μέρος οι ίδιοι οι φοιτητές αφού εκτέθηκαν στη διδασκαλία της επιχειρηματικότητας 13 εβδομάδες αργότερα. Tα δεδομένα αναλύθηκαν με τη χρήση του στατιστικού προγράμματος SPSS version 24, του πρόσθετου MEMORE και με τη χρήση της γλώσσας R με το στατιστικό πρόγραμμα Jamovi. Η προσωπική στάση και ο αντιληπτός έλεγχος έχουν άμεση και θετική επίδραση στην επιχειρηματική πρόθεση. Υπάρχει στατιστικά σημαντική έμμεση σχέση των υποκειμενικών κανόνων στην επιχειρηματική πρόθεση τόσο μέσω της στάσης όσο και μέσω του αντιληπτού ελέγχου. Ο έλεγχος των άμεσων και των έμμεσων σχέσεων της προσωπικότητας στην επιχειρηματική πρόθεση, ελέγχθηκε με τον συνδυασμό του μοντέλου των πέντε παραγόντων της προσωπικότητας, της αποστροφής στον κίνδυνο και της θεωρίας της προγραμματισμένης συμπεριφοράς. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ευσυνειδησία σχετίζεται άμεσα, με αρνητικό τρόπο με την επιχειρηματική πρόθεση. Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που έδειξαν έμμεση και θετική σχέση με την επιχειρηματική πρόθεση είναι η δεκτικότητα στην εμπειρία, η ευσυνειδησία και η εξωστρέφεια μέσω της στάσης και μέσω του αντιληπτού ελέγχου. Αντιθέτως τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που έδειξαν έμμεση και αρνητική σχέση με την επιχειρηματική πρόθεση είναι ο νευρωτισμός μέσω του αντιληπτού ελέγχου και η αποστροφή στον κίνδυνο μέσω της στάσης και του αντιληπτού ελέγχου. Η εκπαίδευση της επιχειρηματικότητας προκάλεσε στατικά σημαντική και θετική μεταβολή στον αντιληπτό έλεγχο. Φάνηκε μικρή σε μέγεθος θετική μεταβολή στην επιχειρηματική πρόθεση που δεν είναι στατιστικά σημαντική στο επίπεδο σημαντικότητας 0.05 (αντ’ αυτού είναι σημαντική σε επίπεδο 0.10). Αποδείχθηκε ότι η εκπαίδευση της επιχειρηματικότητας μπορεί να προκαλέσει έμμεση επίδραση στη μεταβολή της επιχειρηματικής πρόθεσης μόνο μέσω της μεταβολής του αντιληπτού ελέγχου (πριν και μετά τη διδασκαλία της επιχειρηματικότητας). Τέλος στο δείγμα παρατηρούνται διάφορες ομάδες φοιτητών με κοινά χαρακτηριστικά προσωπικότητας που παρουσιάζουν μεταβολές στην επιχειρηματική τους πρόθεση μετά τη διδασκαλία της επιχειρηματικότητας. Τα άτομα που παρουσίασαν στατιστικά σημαντική και θετική μεταβολή στην επιχειρηματική πρόθεση μετά τη διδασκαλία είχαν τα υψηλότερα επίπεδα δεκτικότητας στην εμπειρία, ευσυνειδησίας, εξωστρέφειας, και τα χαμηλότερα επίπεδα αποστροφής στον κίνδυνο και νευρωτισμού. Αντίστοιχα τα αντίθετα χαρακτηριστικά, είχαν τα άτομα που παρουσίασαν στατιστικά σημαντική και αρνητική μεταβολή στην επιχειρηματική τους πρόθεση μετά τη διδασκαλία της επιχειρηματικότητας.

Παράγοντες προσωπικότητας

Προγραμματισμένη συμπεριφορά

Επιχειρηματική πρόθεση

Επιχειρηματική εκπαίδευση

Αποστροφή κινδύνου

Entrepreneurial intention

Θεωρία προγραμματισμένης συμπεριφοράς

Διδασκαλία της επιχειρηματικότητας

Ελληνική γλώσσα

Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων - Διδακτορικές διατριβές

Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές

Αναφορά Δημιουργού 4.0 Διεθνές

http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/

Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής (ΠΑ.Δ.Α.)

Πολυνόη - Ιδρυματικό Αποθετήριο Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής

Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Διδακτορικές διατριβές