89 σ.
Περιέχει βιβλιογραφικές παραπομπές
Η παρούσα εργασία πραγματεύεται το ζήτημα της ελαττωματικότητας των αποφάσεων που λαμβάνει το διοικητικό συμβούλιο της ανώνυμης εταιρίας. Το εν λόγω ζήτημα έχει αυξημένη πρακτική σημασία στο εταιρικό δίκαιο, δεδομένου ότι οι αποφάσεις του ΔΣ δεσμεύουν την νομική οντότητα της ΑΕ, εγείρεται το ενδιαφέρον για την νομοθετική τους προσέγγιση. Όπως θα αναλυθεί και παρακάτω, παρά την εμφάνιση, από πολύ νωρίς στην χώρα μας, και την επιλογή από πολλών επιχειρήσεων της νομικής μορφής της ΑΕ, παρέμενε αρρύθμιστο το ζήτημα των ελαττωματικών αποφάσεων του σημαντικότερου οργάνου της ΑΕ, έως τον Ν. 4548/2018. Γίνεται κατανοητή η νομική αβεβαιότητα και οι ανησυχίες που δημιουργούνται, όταν οι πολυσήμαντες αποφάσεις που αναπτύσσουν δεσμευτική ισχύ έναντι της εταιρίας, των μελών των οργάνων της, καθώς και των τρίτων, και οι οποίες ρυθμίζουν τόσο ζητήματα διαχείρισης όσο και εκπροσώπησης, δεν ρυθμίζονται ειδικά στον νόμο. Επιπλέον, οι λύσεις, που είχαν προταθεί για την ρύθμιση της ελαττωματικότητας των αποφάσεων του ΔΣ, δεν ήταν ικανοποιητικές λόγω της διαφορετικής φύσης και της ιδιαιτερότητας των αποφάσεων του ΔΣ, ενώ σε αρκετά ερωτήματα που ανέκυπταν δεν είχε δοθεί σαφής απάντηση, όπως π.χ. εάν και υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί κάποιος μέτοχος να ζητήσει την αναγνώριση της ακυρότητας της απόφασης του ΔΣ; Ή συγκεκριμένα, δύνανται οι μέτοχοι να αιτηθούν την αναγνώριση της ακυρότητας όταν το ελάττωμα συνίσταται σε κατάχρηση δικαιώματος κατ’ άρθρο 281 ΑΚ;
Ως εκ τούτου, το ζήτημα αυτό ανέκαθεν ήταν ιδιαίτερα φλέγον για το δίκαιο των ανωνύμων εταιριών, κυρίως λόγω της έλλειψης νομοθετικής ρύθμισης επ’ αυτού στον Κ.Ν. 2190/1920, αλλά και μετέπειτα στον Ν. 3604/2007. Ελλείψει σχετικής ρύθμισης, είχε δημιουργηθεί μεταξύ θεωρίας και νομολογίας διαμάχη ως προς τις εφαρμοστέες ρυθμίσεις στις υπό κρίση ελαττωματικές αποφάσεις. Στο προϊσχύσαν δίκαιο, λοιπόν, η κράτουσα άποψη συνηγορούσε υπέρ της εφαρμογής των κοινών διατάξεων του αστικού δικαίου για τις ελαττωματικές δικαιοπραξίες, ήτοι των αρ. 174 και 178. Βάσει αυτών των διατάξεων, επερχόμενη κύρωση είναι η ακυρότητα όταν η δικαιοπραξία προσκρούει σε απαγορευμένη διάταξη νόμου ή, είναι αντίθετη στα χρηστά ήθη. Οι αποφάσεις δε, του ΔΣ αποτελούν συλλογικές, πολυμερείς δικαιοπραξίες, καθώς λαμβάνονται από συλλογικό όργανο και σχηματίζονται με επιμέρους δηλώσεις βουλήσεως (ψήφους) που κατατείνουν σε μια ενιαία σχηματισθείσα απόφαση. Ενώ, μεμονωμένα είχε υποστηριχθεί στην νομολογία η αναλογική εφαρμογή των διατάξεων (35α- 35γ Κ.Ν. 2190/1920) που ρύθμιζαν τις ελαττωματικές αποφάσεις της γενικής συνέλευσης. Η ριζική, όμως, αναμόρφωση του δικαίου των ανωνύμων εταιριών με τον Ν. 4548/2018 επηρέασε και το παρόν ζήτημα, με τη θέσπιση, πλέον, ειδικής ρύθμισης για τις ελαττωματικές αποφάσεις του διοικητικού συμβουλίου, αίροντας την ανασφάλεια δικαίου που υφίστατο και θέτοντας τις απαραίτητες νομοθετικές βάσεις. Η ειδική διάταξη του αρ. 95 ρυθμίζει το ζήτημα της επερχόμενης κύρωσης στις περιπτώσεις των ελαττωματικών αποφάσεων του διοικητικού συμβουλίου, ενώ σαφώς απεμπλέκεται από τις προτεινόμενες στο παρελθόν λύσεις, περί αναλογικής εφαρμογής των γενικών διατάξεων του ΑΚ ή, ακόμη των διατάξεων για τις αντίστοιχες αποφάσεις της γενικής συνέλευσης. Κανόνας, πλέον, είναι η ακυρότητα, όπως άλλωστε πρότασσε και η κρατούσα άποψη στο προϊσχύσαν δίκαιο ενώ, εν αντιθέσει με τις αποφάσεις της γενικής συνέλευσης, δεν υφίσταται στις ελαττωματικές αποφάσεις του διοικητικού συμβουλίου το δίλημμα για την επέλευση ακυρότητας ή ακυρωσίας.
Με την παρούσα εργασία επιχειρείται η εμβάθυνση στην εν λόγω διάταξη, αναφορικά με το πεδίο εφαρμογής της, τις εξαιρέσεις, τα δικονομικά ζητήματα καθώς και τυχόν ανακύπτοντα ζητήματα κατά την εφαρμογή της. Όσον αφορά την διάρθρωσή της, επομένως, διαιρείται αυτή σε τέσσερα κεφάλαια, με επιμέρους υποκεφάλαια. Το πρώτο εισαγωγικό κεφάλαιο περιλαμβάνει εν γένει την νομική φύση της απόφασης του διοικητικού συμβουλίου, τις λειτουργίες της καθώς και την διαδικασία λήψης της, ενώ εκτείθενται αναλυτικά τα ελαττώματα των αποφάσεων, τα οποία διαχωρίζονται σε διαδικασίας και περιεχομένου. Στη συνέχεια, στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύεται ο τρόπος αντιμετώπισης των ελαττωματικών δικαιοπραξιών υπό το πρίσμα του αστικού δικαίου, όπως επίσης και των ελαττωματικών αποφάσεων της γενικής συνέλευσης. Η ανάλυση των ελαττωματικών δικαιοπραξιών του ΑΚ κρίνεται απαραίτητη καθώς, όσον αφορά τη σχέση του αστικού δικαίου με το εμπορικό δίκαιο ακολουθείται η πορεία από το γενικό στο ειδικό, δηλαδή το εμπορικό δίκαιο λειτουργεί ως ειδικό σε σχέση με το αστικό δίκαιο που θεωρείται γενικό. Η ανάλυση δε, των ελαττωματικών αποφάσεων της ΓΣ, γίνεται προκειμένου να καταστεί κατανοητός ο τρόπος αντιμετώπισής τους σε αντιδιαστολή με τα ισχύοντα στις ελαττωματικές αποφάσεις του ΔΣ. Στο τρίτο κεφάλαιο, καταγράφεται λεπτομερώς ο τρόπος αντιμετώπισης των ελαττωματικών αποφάσεων του διοικητικού συμβουλίου, αναλύοντας το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο και συγκεκριμένα την διάταξη του αρ. 95 και τις ιδιαιτερότητες της. Το τέταρτο κεφάλαιο, τέλος, αφορά τα ανακύπτοντα δικονομικά ζητήματα από τις ελαττωματικές αποφάσεις του διοικητικού συμβουλίου, ήτοι τις διαδικαστικές προϋποθέσεις επίκλησης της ελαττωματικότητας και την έννομη προστασία από αυτήν.
Democritus University of Thrace
