Αντικείμενο της εν θέματι διπλωματικής εργασίας είναι η προσέγγιση των βασικότερων ζητημάτων που πραγματεύεται ο Κανονισμός, 650/2012 (ΕΕ) όσον αφορά το δίκαιο που εφαρμόζεται στις υποθέσεις διασυνοριακής κληρονομικής διαδοχής όταν αυτές διέπονται από το ευρωπαϊκό νομοθέτημα, αλλά για όσες λίγες υποθέσεις εξαιρούνται της εφαρμογής του Κανονισμού και για τις οποίες εφαρμόζεται το εθνικό μας δίκαιο.
Η σημαντικότερη αρχή του νομοθετήματος είναι η καθιέρωση του κατά κανόνα εφαρμοστέου κληρονομικού δικαίου, που είναι το δίκαιο της τελευταίας συνήθους διαμονής του κληρονομουμένου. Ο νομοθέτης, παρά το γεγονός ότι αρκετά κράτη μέλη εφάρμοζαν στο εσωτερικό τους δίκαιο ως σύνδεσμο την ιθαγένεια ή την τελευταία κατοικία του θανόντος, τάχθηκε υπέρ της επικράτησης του δικαίου της συνήθους διαμονής του θανόντος κατά το χρόνο του θανάτου του.
Δεδομένης όμως της ισχύος του συνδέσμου της ιθαγένειας και του γεγονότος ότι αυτή αποτελεί επιλογή πολλών κρατών μελών στο εσωτερικό κληρονομικό τους δίκαιο, ο Κανονισμός προσπαθώντας να εξισορροπήσει τους δύο αυτούς συνδέσμους (συνήθης διαμονή και ιθαγένεια), καινοτομεί και επιτρέπει στον κληρονομούμενο να επιλέξει εκείνος το δίκαιο που θα διέπει την κληρονομική του διαδοχή στο σύνολό της. Η παροχή αυτής της δυνατότητας στον κληρονομούμενο βέβαια περιορίζεται σε ένα μόνο δίκαιο, ήτοι του κράτους του οποίου ο πολίτης έχει την ιθαγένεια είτε κατά το χρόνο της επιλογής είτε κατά το χρόνο του θανάτου του. Η πρόβλεψη αυτή, κρίνεται ως εύστοχη καθώς επιτρέπει στον πολίτη να οργανώσει την κληρονομική του διαδοχή, επί ενός στέρεου νομικού πλαισίου – και ιδίως οικείου στον ίδιο ικανοποιώντας συγχρόνως την αρχή της αυτονομίας της βούλησης του κάθε πολίτη.
Η επιλογή του δικαίου της ιθαγενείας από τον κληρονομούμενου, προκειμένου να έχει ισχύ, θα πρέπει καταρχάς να έχει εκφραστεί ρητά από τον ίδιο μέσω διάταξης τελευταίας βούλησης. Παρά τη γενική αρχή αυτή, εντούτοις ο κανονισμός προσφέρει ευελιξία επιτρέποντας επίσης τη σιωπηρή επιλογή δικαίου μέσω των όρων της διάταξης τελευταίας βουλήσεως, αναδεικνύοντας την προτίμηση του νομοθέτη να λογίζεται ως έγκυρη ακόμη και η σιωπηρή επιλογή, αρκεί αυτή να προκύπτει με σαφήνεια. Κατά τον Κανονισμό ως διατάξεις τελευταίας βούλησης, ορίζονται η διαθήκη, συνδιαθήκη και η κληρονομική σύμβαση και οι οποίες ακόμη και εάν απαγορεύονται στο εσωτερικό δίκαιο ορισμένου κράτους, μπορεί να υποχρεωθεί να τις αναγνωρίσει, εάν είναι έγκυρες σύμφωνα με το δίκαιο του κράτους που είναι εφαρμοστέο σε μια διασυνοριακή κληρονομική διαδοχή.
Διαπιστώνεται γενικότερα, μία προσπάθεια διάσωσης όσον το δυνατόν περισσότερων διατάξεων τελευταίας βούλησης, είτε ως προς το τυπικό ή το ουσιαστικό κύρος αυτών, προκειμένης ικανοποίησης της αρχής favor validitatis και σεβασμού της επιλογής στην οποία προέβη ο διαθέτης.
Παρά το γεγονός ότι η ισχύς του Κανονισμού μετρά λίγα έτη, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι οι στόχοι του ενωσιακού νομοθέτη για επίτευξη ασφάλειας δικαίου και απλούστευσης των εφαρμοστέων κανόνων έχουν ως επί το πλείστον επιτευχθεί. Επιπλέον, το νομοθέτημα κατορθώνει να επιτύχει ενότητα δικαίου όχι μόνο για υποθέσεις κληρονομικής διαδοχής εντός των κρατών μελών, αλλά προσπαθεί να εναρμονιστεί με το ιδιωτικό διεθνές δίκαιο και των τρίτων χωρών, στα πλαίσια της οικουμενικής εφαρμογής του.
76 σ.
Περιέχει βιβλιογραφικές παραπομπές
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
