The arrival of the refugees was a turning point in Greek history and decisively determined Greek society's economic, political and cultural development. This massive displacement of populations (1,221,849 people) in the period from 1921 to 1924 was a unique historical event in world history. For the first time, with the Treaty of Lausanne, the expatriation of the populations living in the Ottoman Empire became mandatory, with thereligious identity of the peoplebeing the sole criterion of national identification.
With the settlement of the refugeesin the so-called “New Lands” of the Greek State, the balances were overturned. The refugees were culturally different from the locals and the effort of social integration changed the composition of the population and the social and political realities.
The integration of Western Thrace into the Greek state in 1920 with the Treaty of Sèvres was the starting point for the transformation of the local society and economy.From the Ottoman standards followed until then,to the adaptation in the new country of integration. Western Thrace, therefore, followed the historical developments as they were shaped in the Greek state.
With the Treaty of Lausanne (July 24, 1923) the river Evroswas set as the border between Greece and Turkey, and despite the pressures of Turkey, Western Thrace remained a part of Greece.The Orthodox populations were forced to evacuate Eastern Thrace in a short period of time. The spoken language was not perceived as a criterion of national identity. The population groups that settled in the Evros region were linguistically and culturally heterogeneous because, as mentioned above, religion – and only - was selected for nationality filtering.
The strategic area of Karagats, after the Asia Minor catastrophe of 1922, remained in Greek territory under the name “Orestiada” and hosted a large number of refugees from the surrounding areas of Edirne, under Turkish control. However, it was quickly granted to the Turks, aswar compensation for the victory over Greece in 1922. As a result, the refugees abandonedtheir homeland for the second time and settled mainly in the area of Northern Evros, establishing “Nea Orestiada” and surrounding refugee settlements. These settlements were created and inhabited for the most part by Gagauzrefugees from Eastern Thrace, who contributed to the formation of the modern folk components of the Thracian culture. The aim of this paper is to investigate the demographic, social, and cultural characteristics of the Gagauz People, refugee groups from Eastern Thrace who are redefined as Greek Orthodox Christians with Greek as their spoken language (Turkish is used in combination with Greek by the elderly). Their cultural characteristics are part of the wider Thracian culture as formed today, in the places of their settlement in northern Evros. The studies on the population group of the Gagauz who live in the Greek part of Thrace are not extensive. In the Greek bibliography, they are mainly limited to ethnographic studies, while in the international bibliography, there are few references to the settlement of Gagauz People in the Evros region after the mandatory exchange of populations.
This work seeks, within the framework of its research capabilities, to contribute to further investigationof the social and demographic characteristics of this population group today.
The data was collected from primary archival material and was based on field observation and research.
168 σ.
Μεταπτυχιακή εργασία
Η έλευση των προσφύγων αποτέλεσε τομή για την ελληνική ιστορία και καθόρισε καταλυτικά την οικονομική, πολιτική και πολιτισμική εξέλιξη της ελληνικής κοινωνίας. Αυτού του μεγέθους μαζική μετατόπιση πληθυσμών σε χρονικό διάστημα από το 1921έως το 1924 αποτέλεσε μοναδικό ιστορικό γεγονός στην παγκόσμια ιστοριογραφία. Με τη Συνθήκη της Λωζάννης γινόταν αναγκαστικός ο εκπατρισμός των πληθυσμών που ζούσαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία, με μοναδικό κριτήριο εθνικού προσδιορισμού τη θρησκευτική ταυτότητα των ανθρώπων. Με την εγκατάσταση των προσφύγων κυρίως στις Νέες χώρες ανατράπηκαν οι ισορροπίες και όλες οι σταθερές, από το κράτος ως τις αγροτικές και αστικές κοινωνίες. Οι πρόσφυγες διαφοροποιούνταν πολιτισμικά από τους ντόπιους αλλά στην προσπάθεια ενσωμάτωσης τους μετέβαλαν τη σύνθεση του πληθυσμού και τις ισχύουσες κοινωνικές και πολιτικές πραγματικότητες.
Η ένταξη της Δυτικής Θράκης στο ελληνικό κράτος το 1920 με τη Συνθήκη των Σεβρών αποτέλεσε την απαρχή για τον ανασχηματισμό της τοπικής κοινωνίας και οικονομίας από τα Οθωμανικά πρότυπα που ακολουθούσε μέχρι τότε και την προσαρμογή της σε όσα ίσχυαν στη χώρα προσάρτησής της. Η Δυτική Θράκη επομένως ακολούθησε τις ιστορικές εξελίξεις όπως αυτές διαμορφώθηκαν στο ελληνικό κράτος. Με τη Συνθήκη της Λωζάννης (24 Ιουλίου 1923) ο ποταμός Έβρος ορίστηκε ως το σύνορο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, παρά τις πιέσεις της Τουρκίας η Δυτική Θράκη παρέμεινε στην Ελλάδα ενώ από την Ανατολική Θράκη αναγκάστηκαν να φύγουν σε σύντομο χρονικό διάστημα οι ορθόδοξοι πληθυσμοί , η γλώσσα δεν αποτέλεσε κριτήριο εθνικής ταυτότητας. Οι πληθυσμιακές ομάδες που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του Έβρου ήταν γλωσσικά και πολιτισμικά ετερογενείς καθώς το κριτήριο εθνικού προσδιορισμού αποτέλεσε το θρήσκευμα.
Η στρατηγική περιοχή του Κάραγατς μετά τη Μικρασιατική καταστροφή παρέμεινε στα ελληνικά εδάφη με την ονομασία Ορεστιάδα και φιλοξένησε πλήθος προσφύγων από τις γύρω περιοχές της Αδριανούπολης η οποία πέρασε στα χέρια των Τούρκων. Γρήγορα όμως δόθηκε στους Τούρκους ως πολεμική αποζημίωση για την ήττα των Ελλήνων το 1922. Έτσι οι πρόσφυγες εγκατέλειψαν για δεύτερη φορά την πατρώα γη και εγκαταστάθηκαν κυρίως στην περιοχή του Βορείου Έβρου ιδρύοντας τη Νέα
Ράιδα Πετσάν«Οι Γκαγκαβούζηδες του Έβρου-Διασπορά, Δημογραφικά και Κοινωνικά Χαρακτηριστικά»
vii
Ορεστιάδα και προσφυγικούς συνοικισμούς γύρω από την πόλη. Οι συνοικισμοί αυτοί δημιουργήθηκαν και κατοικήθηκαν στο μεγαλύτερο μέρος τους από Γκαγκαβούζηδες πρόσφυγες της Ανατολικής Θράκης.
Η παρούσα εργασία στόχο έχει να διερευνήσει τα δημογραφικά , κοινωνικά, οικονομικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά των Γκαγκαβούζηδων, προσφύγων από την Ανατολική Θράκη που προσδιορίζονται ως Έλληνες χριστιανοί ορθόδοξοι με ομιλούμενη γλώσσα την ελληνική, (η τουρκική χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με την ελληνική μόνο από τα μεγαλύτερα πλέον σε ηλικία άτομα) και πολιτισμικά χαρακτηριστικά ανάλογα με αυτά που φέρουν οι πληθυσμιακές ομάδες της ελληνικής Θράκη όπως διαμορφώθηκαν μετά την προσάρτησή της από την Ελλάδα.
Οι μελέτες για την πληθυσμιακή ομάδα των Γκαγκαβούζηδων οι οποίοι κατοικούν στην ελληνική Θράκη είναι ελάχιστες. Στην ελληνική βιβλιογραφία περιορίζονται κυρίως σε λαογραφικές μελέτες ενώ στη διεθνή βιβλιογραφία γίνονται ελάχιστες αναφορές για την εγκατάσταση Γκαγκαβούζηδων στη περιοχή του Έβρου μετά την υποχρεωτική Ανταλλαγή των πληθυσμών και την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης. Η παρούσα εργασία ευελπιστεί, στα πλαίσια των ερευνητικών της δυνατοτήτων, να συμβάλλει στην περαιτέρω διερεύνηση των κοινωνικών και δημογραφικών χαρακτηριστικών της πληθυσμιακής αυτής ομάδας όπως διαμορφώθηκαν στο παρελθόν και σήμερα.
Η συλλογή των δεδομένων έγινε από αυτοσυμπληρούμενα ερωτηματολόγια κλειστού τύπου, στην ολοκλήρωση της έρευνας συντέλεσε και η επιτόπια παρατήρηση της ερευνούμενης πληθυσμιακής κοινότητας.
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
