Σκοπός της Διδακτορικής μου διατριβής είναι ή διερεύνηση τής έννοιας τής δημοσιότητας στην πλατωνική φιλοσοφία, και συγκεκριμένα ό προσδιορισμός τής δομής και των όψεων τής δημοσιότητας τόσο στην πολιτική φιλοσοφία τοΰ Πλάτωνα, όσο και στην οντολογία και την γνωσιοθεωρία του.
Στην εισαγωγή κρίθηκε σκόπιμο νά προσδιορισθοΰν τά στοιχεία έκεΐνα πού συνθέτουν τήν ιδιαιτερότητα τής πόλεως ώς κοινωνικού σχηματισμού, ώστε νά γίνει κατανοητό γιατί ή συγκεκριμένη μορφή κράτους άσκησε τόσο μεγάλη επίδραση στήν σκέψη τοΰ Πλάτωνα, αλλά και άλλων διανοητών τής έλληνικής άρχαιότητας. Μεταξύ των στοιχείων αυτών ιδιαίτερα σημαντικό άναδείχθηκε τό στοιχείο τής δημοσιότητας, τό όποιο ήταν αποτέλεσμα τής δημοσίευσης των νόμων κατά τήν άρχαϊκή εποχή, τής διάδοσης τής άλφαβητικής γραφής, τής βαθιάς συνείδησης των πολιτών γιά τήν άξία τοΰ κοινού βίου, τής άνάδυσης τής δημόσιας σφαίρας ώς χώρου τής πολιτικής και τής ελεύθερης έπικοινωνίας, καθώς και τής απαίτησης τού δημοκρατικού πολιτεύματος γιά πάταξη τής άδιαφάνειας και τών μυστικών διαδικασιών.
Τό πρώτο μέρος πού φέρει τον τίτλο «Πλατωνική πολιτική θεωρία και δημοσιότητα» άποτελεΐται άπό τρία κεφάλαια. Τό πρώτο κεφάλαιο έστιάζεται στήν κριτική πού άσκεΐ ό Πλάτων στο δημοκρατικό πολίτευμα τής εποχής του, καθώς επίσης και σε γνωστούς πολιτικούς τών Αθηνών, για τήν άνικανότητά τους νά διαπαιδαγωγήσουν τούς πολίτες, και καταβάλλεται προσπάθεια νά τεκμηριωθεί ή θέση ότι ό Πλάτων δεν είναι εχθρός τής μετριοπαθούς δημοκρατίας, και ότι, ώς εκ τούτου, δεν άντιστρατεύεται τήν αρχή τής δημοσιότητας, πού συνιστά ούσιαστικό στοιχείο τοΰ δημοκρατικοΰ πολιτεύματος. Στο δεύτερο κεφάλαιο έπιχειρεΐται ή διερεύνηση των πολιτικών προτάσεων, τις όποιες καταθέτει ό Πλάτων, μέ σκοπό να συμβάλει στην ύπέρβαση της πολίτικης κρίσης της έποχης του και στήν άποκατάσταση του δημοσίου πνεύματος. Ή ερευνά μας έστιάζεται στους διαλόγους Πολιτεία, Πολιτικός και Νόμοι, και εξετάζεται ό τρόπος μέ τον όποιον δομείται στους διαλόγους αύτούς ή δημόσια σφαίρα, ώστε νά προσδιορισθεΐ έπακριβέστερα ή λειτουργία της δημοσιότητας στήν πολιτική φιλοσοφία του Πλάτωνα καί νά άναδειχθοΰν οί ποικίλες πτυχές της.
Στο τρίτο κεφάλαιο διερευνώνται οί απόψεις του Πλάτωνα για τήν θέση πού πρέπει νά έχει στον δημόσιο βίο ή ρητορική τέχνη, ή οποία συναρταται μέ τήν δημοσιότητα, και ύποστηρίζεται ότι ό Πλάτων δεν’ αντιτάσσεται στήν τέχνη της πειθοΰς, όταν αυτή χρησιμοποιείται με γνώμονα τήν αλήθεια και τό κοινό συμφέρον. 'Επιπλέον διερευναται ή ρητορική του ψεύδους, χρήση της όποιας δύνανται νά κάνουν μόνον οί γνήσιοι άρχοντες κατά τον Πλάτωνα, και ύποστηρίζεται δτι ή θέση αυτή αποτελεί τό μοναδικό ϊσως σημείο στήν πλατωνική πολιτική θεωρία, πού δεν συνάδει με τό πνεύμα της δημοσιότητας.
Τό δεύτερο μέρος της Διδακτορικής διατριβής μέ τίτλο «’Οντολογία, γνωσιοθεωρία και δημοσιότητα» περιλαμβάνει τέσσερα κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται άναφορά στις εσωτερικές προσεγγίσεις της πλατωνικής φιλοσοφίας, τόσο άπό τήν Σχολή της Τυβίγγης όσο και άπό τούς Αμερικανούς Στραουσιαννούς. Οί σχολές αύτές έρμηνείας της πλατωνικής φιλοσοφίας επιχειρούν νά δείξουν δτι ό φιλόσοφος άρνήθηκε νά έκθέσει στον γραπτό λόγο τις έσχατες φιλοσοφικές αλήθειες πού είχε συλλάβει, άποψη ή όποία, δπως θά επιχειρήσουμε νά δείξουμε, έρχεται σέ πλήρη άντίθεση μέ τό γενικότερο πνεύμα της δημοσιότητας, πού χαρακτηρίζει τήν φιλοσοφία τού Πλάτωνα.
Στο δεύτερο κεφάλαιο εξετάζονται ή παράδοση της προφορικότητας και τό επίπεδο τού άλφαβητισμού κατά τήν εποχή τού Πλάτωνα, με σκοπό νά προσδιοριστούν οί τρόποι δημοσιοποίησης τής γνώσης. Ή πραγμάτευση τού θέματος αύτού άποσκοπεΐ στήν πληρέστερη κατανόηση τής στάσης τού Αθηναίου φιλοσόφου άπέναντι στον προφορικό και τον γραπτό λόγο.
Στο τρίτο κεφάλαιο έπιχειρεΐται παρουσίαση και ανάλυση της πλατωνικής κριτικής τού λόγου, γραπτού και προφορικού, και καταβάλλεται προσπάθεια νά άναδειχθοΰν οί αιτίες πού οδήγησαν τον Πλάτωνα στήν κριτική αύτήν. Υποστηρίζεται δτι ή κριτική τού λόγου δεν πρέπει νά συνδέεται μέ τήν ύποτιθέμενη ύπαρξη μιας εσωτερικής διδασκαλίας ούτε επίσης μέ τήν άποψη δτι οι ϋψιστες φιλοσοφικές αλήθειες δέν θά πρέπει νά άνακοινώνονται και νά έρχονται στο φως τής δημοσιότητας.
Στο τέταρτο και τελευταίο κεφάλαιο γίνεται άναφορά σέ ορισμένους μελετητές πού ύποστηρίζουν δτι ό Πλάτων τάσσεται ύπέρ της μή προτασιακής μορφής τών φιλοσοφικών άληθειών. Επειδή ή άποψη αύτή δέν συνάδει μέ τον χαρακτήρα της δημοσιότητας, πού είναι διάχυτος στήν πλατωνική φιλοσοφία, έπιχειρεΐται ή ανατροπή της μέ βάση τήν όντολογική θεωρία τών Ιδεών και τήν γνωσιοθεωρία τού Πλάτωνα.
(EL)
This Ph. D. dissertation aims at the examination of the concept of publicness in platonic philosophy, and particularly at the determination of the structure and the aspects of publicness both in Plato’s political philosophy and his ontology and his theory of knowledge.
In the Introduction, I present the elements which prove the specialty of polis as a social construction in order to explain why this particular form of state asked so much influence on Plato’s thought and other thinkers of Hellenic antiquity. The element of publicness gained special distinction among other elements, since it was the result of the publication of the laws during the archaic era, the dissemination of the alphabetic writing, the deep consciousness of the citizens regarding the value of public life, the emergence of the public sphere as an area of politics and free communication, and lastly the demand of the democratic constitution for eradication of secrecy and secret proceedings.
The first Part, which is entitled “Platonic Political Theory and Publicness” includes three Chapters.
The first Chapter focuses on Plato’s critique on the democratic constitution of his era and on the inability of some well known Athenian politicians to educate their citizens. In addition, I try to show that Plato is not an enemy of a moderate democracy; this means that he is not opposed to the principle of publicness, which constitutes the essential element of the democratic constitution.
In the second Chapter, I try to examine the political proposals that Plato suggests in order to contribute in the restoration of public spirit. My research is focused on the works: the Republic, the Statesman and the Laws. I examine how the public sphere is structured in these dialogues in order to define more accurately the function of publicness in Plato’s political philosophy, and show its various aspects.
In the third Chapter, I examine Plato’s opinion about the essence of rhetoric art in public life. The rhetoric art is connected with publicness. I support that Plato is not opposed to the art of persuasion, when its use is based on truth and common interest. Additionally, I examine the rhetoric of falsehood, which according to Plato only the real rulers should use. I support that this view is the only point in the platonic political theory that is incompatible with the spirit of publicness.
The second Part of this PhD dissertation takes the title “Ontology, Theory of Knowledge and Publicness” and includes four Chapters.
In the first Chapter, there is a reference to the esoteric approaches of platonic philosophy, which are the Tubingen School and the American Straussians. Both these hermeneutic schools of platonic philosophy attempt to show that Plato avoided implementing on written texts the ultimate philosophical truths, which he conceived. This view, as I try to show, is absolutely opposed to the general spirit of publicness that characterizes Plato’s philosophy.
In the second Chapter, I examine the tradition of orality and the level of literacy in Plato’s era, in order to determine the ways of the publication of Knowledge. Dealing with this matter leads to the fullest understanding of Plato’s attitude towards both oral and written speech.
In the third Chapter, I attempt a presentation and an analysis of the platonic critique of oral and written speech, and I try to show the reasons that drove Plato to this critique. I support that the critique of speech should not be connected neither with the hypothetical existence of an esoteric teaching nor with the view that the highest philosophical truths should not be announced and should not come in the light of publicness.
In the fourth and last Chapter, there is a reference to certain scholars, who support that Plato is in favor of the non-propositional form of philosophical truths. This view is incompatible with the concept of publicness, which is more general in platonic philosophy. That’s why I attempt a refutation of this view on the basis of both Plato’s ontological theory of Ideas and his theory of knowledge.
The PhD dissertation is completed with Conclusions, Bibliography, the English Abstract and my Curriculum Vitae (CV).
(EN)
