Το άρθρο αυτό εκπονήθηκε στο πλαίσιο της συνεργασίας του Εργαστηρίου Ειδικής και Θεραπευτικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Iωαννίνων (ΕΡ.Ε.Θ.Α.) με το Εργαστήριο Ψυχοπαθολογίας της Ταυτότητας, της Σκέψης και των Διαδικασιών της Τγείας (Laboratoire de psycho- pathologie de Γ Identite, de la Pensee et des Processus de sante) του Πανεπιστημίου Paris X, του οποίου προίσταται ο καθηγητής Β. Gibello.
Ειδικότερα, σε μια πρώτη φάση επιχειρείται μια διεπιστημονική συν-άρθρωση των θεωρητικών και κλινικών δεδομένων - πορισμάτων (της γνωστικής, κλινικής και πειραματικής ψυχολογίας), τα οποία αφορούν σε συγκεκριμένες διαταραχές της νοημοσύνης, όπως οι εξελικτικές και γνω¬στικές δυσαρμονίες, οι ψυχώσεις και η νοητική σύγχυση.
Υποστηρίζουμε ότι η δομή της σκέψης συναρθρώνεται από: (ϊ) το πε-ριεχόμενο της σκέψης (contenu de pensee) και (ii) το περιέχον της σκέ¬ψης (contenant de pensee).
Τα περιέχοντα της σκέψης είναι στενά συνδεδεμένα με τους γνωστι¬κούς μηχανισμούς μάθησης, γι’ αυτό η δυσλειτουργία τους επιφέρει έναν ορισμένο αριθμό μαθησιακών δυσκολιών. Μπορούμε να διακρίνουμε τρεις κατηγορίες περιεχόντων της σκέψης, οι οποίες βρίσκονται σε στενή αλλη¬λεπίδραση: (i) τα φαντασιωτικά περιεχόμενα της σκέψης (contenants de pensee fantasmatiques), (ii) τα γνωστικά περιέχοντα της σκέψης (con¬tenants de pensee cognitifs), (iii) τα ναρκισσιστικά περιέχοντα της σκέ¬ψης (contenants de pensee narcissiques).
Η δυσλειτουργία ενός περιέχοντος της σκέψης στο παιδί των πρώ¬των σχολικών χρόνων επιφέρει μια σειρά μαθησιακών δυσκολιών. Πιο συγκεκριμένα, η δυσλειτουργία των γνωστικών περιεχόντων της σκέψης προκαλεί σε μεγάλο βαθμό, δυσκολίες σε ειδικούς» γνωστικούς το¬μείς, η κανονική εξέλιξη και λειτουργία των οποίων αποτελούν προαπαιτούμενα γι-t (i) την έμεση εισαγωγή - μύηση στα γραπτά σύμβολα στο νηπιαγωγείο και την άμεση εισαγωγή, κατάκτηση και πρόσκτηση της γρχφής και ανάγνωσης στο δημοτικό σχολείο, και (ίΐ) την κα¬τάχτηση και πρόσκτηση των λογικομαθηματικών εννοιών στο νηπιαγω¬γείο και το δημοτικό σχολείο.
Σημειώνουμε ότι η θεωρία του περιέχοντος και του περιεχομένου της σκέψης είναι απόρροια της κλινικής παρατήρησης παιδιών και εφήβων με μαθησιακές διαταραχές. Συνακόλουθα, η παραπάνω θεωρία μπορεί να συμ- βάλει στη δόμηση ενός θεσμικού πλαισίου εκπαίδευσης και επανεκπαίδευ¬σης των παιδιών με γνωστικές διαταραχές.
Σε μια δεύτερη φάση, επιχειρείται μια ψυχοπαθολογική, δυναμική κχι δομική προσέγγιση των προβλημάτων συμβολοποίησης και πνευματι- κοποίησης των παιδιών με νοητική υστέρηση (deficients mentaux). Τα αποτελέσματα των προβολικών και ψυχομετρικών δοκιμασιών αναδεικνύ- ουν μιχ καθυστέρηση στην ανάπτυξη των διαδικασιών αφαίρεσης και κα¬τηγοροποίησης, όπως, επίσης, και αντικειμενικές ενδείξεις ενός φτωχού σχεσιοδυναμικού πεδίου.
Λέξεις κλειδιά: Περιέχον και περιεχόμενο της σκέψης, αναπτυξια¬κή δυσαρμονία, ψυχοπαθολογία της σκέψης, μαθησιακές δυσκολίες, νοη¬τική υστέρηση, συμβολοποίηση.
(EL)
Ce travail montre comment divers troubles psychiques peuvent être compris comme résultants de l’incapacité du sujet à donner un sens commun à des contenus de pensée (perturbations diverses de ^intelligence, dysharmonies évolutives, psychoses, confusion mentale, etc.). On oppose aux contenus de pensée (perceptions, représentations psychiques) les contenants de pensée, modules ou processus dynamiques par lesquels prennent sens ou évolue le sens des contenus de pensée. Il est distingue (a) les contenants de pensée archaïques (contenants cognitifs, fantasmes inconscients, système des représentations narcissiques) (b) le langage et les systèmes de représentation symboliques complexes non verbaux, et enfin (c) les contenants groupaux: famille, institution, culture, etc.
Partant d’ une approche psychopathologique dynamique et structurale, T étude clinique porte sur les problèmes de symbolisation et de mentalisation au sein d’ un groupe d’ enfants déficients mentaux. I^es résultats aux épreuves projectives et psycbométriques relèvent un retard des processus d’ abstraction et de catégorisation, ainsi que des indices objectifs d’ une pauvreté relationnelle.
(FR)
University of Ioannina
