Οι πρακτικές βιωσιμότητας και εταιρικής διακυβέρνησης εξελίσσονται συνεχώς στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πολλά μέτρα έχουν τεθεί σε εφαρμογή στην ΕΕ με στόχο την ενθάρρυνση της ενσωμάτωσης των παραγόντων ESG στην επενδυτική διαδικασία των οργανισμών, διασφαλίζοντας παράλληλα, την προστασία των επενδυτών και τα επαρκή δικαιώματα των μετόχων. Η προθυμία των υπευθύνων χάραξης πολιτικής να ξεκινήσουν μια στροφή προς πιο βιώσιμες διαδικασίες είναι σαφής και η τρέχουσα κρίση είναι πιθανό να επιταχύνει αυτή τη μετάβαση. Οι επενδυτές επίσης γίνονται πιο ενεργοί στη διαδικασία δέσμευσης για να επηρεάσουν ενεργά τις αποφάσεις των εταιρειών σε θέματα ESG (CFA Institute, 2021).
Το 2020, η ζήτηση για βιώσιμα προϊόντα από ευρωπαίους επενδυτές, συμπεριλαμβανομένων επενδυτικών αμοιβαίων κεφαλαίων που ακολουθούν περιβαλλοντικές, κοινωνικές και στρατηγικές διακυβέρνησης (ESG), συνέχισε να αυξάνεται σημαντικά. Οι καθαρές ροές σε μετοχές, ομόλογα και μικτά αμοιβαία κεφάλαια ESG στην Ευρωπαϊκή Ένωση επιταχύνθηκαν περαιτέρω καθ' όλη τη διάρκεια του 2020, με αξία 67 δισ. ευρώ (ESMA, 2022). Τόσο οι επενδύσεις σε περιουσιακά στοιχεία ESG όσο και σε έκδοση χρέους ESG αναπτύσσονται με ραγδαίους ρυθμούς τα τελευταία έτη και καθοδηγούν τις επενδυτικές στρατηγικές. Αν έως το 2025 υπάρξει μια παγκόσμια ανάπτυξη της τάξης του 15% (το ήμισυ του ρυθμού μεταβολής των τελευταίων πέντε ετών), τα περιουσιακά στοιχεία ESG θα μπορούσαν να ξεπεράσουν τα 50 τρισεκατομμύρια δολάρια. Η αγορά των αμοιβαίων κεφαλαίων ESG αναμένεται να φθάσει στα 11 τρισεκατομμύρια δολάρια έως το 2025 (Bloomberg, 2021).
Η αξιολόγηση ESG με την πάροδο του χρόνου εντείνεται και γίνεται όλο και περισσότερο καθοριστική για την λήψη επενδυτικών αποφάσεων. Η βιωσιμότητα και η εκπαίδευση σε ESG θέματα συνεχώς εμπλουτίζεται από νέες τάσεις, κανονιστικές ρυθμίσεις και εργαλεία. Η αυξανόμενη ευαισθητοποίηση σε θέματα ESG αυξάνει και την ανάγκη ορθής και συνεχούς εκπαίδευσης των διοικητικών και ανώτερων στελεχών των επιχειρήσεων. Το τελευταίο διάστημα έχει ενταθεί η έμφαση σε θέματα κλιματικής αλλαγής και διαχείρισης των φυσικών πόρων. Σε γενικές γραμμές οι αξιολογήσεις από εξωτερικούς παρόχους, βελτιώνει την αξιοπιστία, την ακρίβεια και την διαφάνεια των δημοσιοποιήσεων των επιχειρήσεων και αναμένεται να υπάρξει αύξησή τους (CSE, 2021).
Στην ετήσια έκθεση του Center for Sustainability and Excellence αναφέρεται ότι από την ανάλυση 659 εκθέσεων βιωσιμότητας εταιρειών στην Βόρεια Αμερική την περίοδο 2018-2019 διαπιστώθηκε ότι εταιρείες με υψηλές βαθμολογίες ESG παρουσιάζουν υψηλότερες χρηματοοικονομικές επιδόσεις. Κλάδοι με υψηλό βαθμό γνωστοποίησης θεμάτων ESG είναι οι κλάδοι χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, ενέργειας, τροφίμων και προϊόντων υγείας. Θετικό είναι το γεγονός ότι όλο και περισσότερο αυξάνει η εμπλοκή μικρότερων επιχειρήσεων με θέματα ESG. Οι βασικές κατευθυντήριες γραμμές για την κατάρτιση εκθέσεων βιωσιμότητας είναι τα πρότυπα GRI (CSE, 2020).
Η παρούσα εργασία έχει στόχο την διερεύνηση της σημασίας που δίνουν οι επενδυτές σε θέματα ESG και των αποδόσεων των επιχειρήσεων, εστιάζοντας στα αμοιβαία κεφάλαια. Η ανάπτυξη της εργασίας διακρίνεται στο θεωρητικό και το πρακτικό μέρος. Στο θεωρητικό αναλύονται και παρουσιάζονται βασικές έννοιες και θέματα που σχετίζονται με τους θεσμικούς επενδυτές, τα θέματα ESG και τα ευρήματα σχετικών εμπειρικών ερευνών. Το πρακτικό μέρος αναπτύσσεται βάσει δύο προσεγγίσεων. Αρχικά αποτυπώνονται οι απόψεις και η εμπειρία ενός στελέχους της αγοράς, για τις εξελίξεις και τις προοπτικές θεμάτων ESG. Στην συνέχεια μέσω ποσοτικής έρευνας διερευνάται αν τα ESG αμοιβαία κεφάλαια παρουσιάζουν αποκλίσεις στην απόδοση έναντι των παραδοσιακών αμοιβαίων κεφαλαίων καθώς και ο βαθμός επίδρασης του επιπέδου αναφοράς ESG γνωστοποιήσεων (πιο συγκεκριμένα της βαθμολόγησης ESG από την Refinitiv).
Η εργασία αναπτύσσεται σε επτά κεφάλαια. Στο πρώτο (παρόν) κεφάλαιο αναφέρονται εισαγωγικά στοιχεία, ο σκοπός της εργασίας και η διάρθρωση της εργασίας. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται βασικές έννοιες για τους επενδυτές και ειδικά για τους θεσμικούς επενδυτές όπως τα είδη και οι στόχοι τους καθώς και οι τρέχουσες εξελίξεις στην αγορά των θεσμικών επενδυτών παγκοσμίως. Στο τρίτο κεφάλαιο αναλύεται η έννοια του όρου ESG (Περιβάλλον, Κοινωνία και Εταιρική Υπευθυνότητα), οι κατευθυντήριες γραμμές προς τις επιχειρήσεις για την δημοσιοποίηση θεμάτων ESG και η μέτρησή τους. Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η βιβλιογραφική ανασκόπηση, βάσει πρόσφατων ερευνών σχετικά με θέματα ESG και την σχέση τους με τις αποδόσεις των μετοχών και των αμοιβαίων κεφαλαίων. Στο πέμπτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η συνέντευξη επί του θέματος που πραγματοποιήθηκε με Διευθυντή της Διεύθυνσης Επενδυτικών Χαρτοφυλακίων της Alpha Bank. Το έκτο κεφάλαιο περιλαμβάνει την ποσοτική έρευνα και συγκεκριμένα την μεθοδολογία και τα αποτελέσματά της. Στο τελευταίο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα συμπεράσματα της εργασίας.
Sustainability and corporate governance practices are constantly evolving in the European Union. Many measures have been implemented in the EU aiming at encouraging the integration of ESG factors into the investment process of organizations, while ensuring investors’ protection and adequate shareholders’ rights. The willingness of policy makers to initiate a shift towards more sustainable processes is clear and the current crisis is likely to accelerate this transition. Investors are also becoming more active in the engagement process to actively influence companies' ESG decisions (CFA Institute, 2021).
In 2020, demand for sustainable products from European investors, including investment funds pursuing environmental, social and governance (ESG) strategies, continued to grow significantly. Net flows into ESG equities, bonds and mixed funds in the European Union accelerated further throughout 2020, with a value of €67 billion (ESMA, 2022). Both ESG asset investing and ESG debt issuance have been growing rapidly in recent years and are driving investment strategies. If there is global growth of 15% by 2025 (half the rate of change of the last five years), ESG assets could exceed $50 trillion. The ESG fund market is expected to reach $11 trillion by 2025 (Bloomberg, 2021).
The ESG evaluation over time strengthens and becomes more and more decisive for making investment decisions. Sustainability and ESG education are constantly being enriched by new trends, regulations and tools. The growing awareness of ESG issues also increases the need for proper and continuous training of management and senior executives of companies. Recently, the emphasis on climate change and natural resource management has become more intense. In general, evaluations by external providers improve the reliability, accuracy and transparency of corporate disclosures and are expected to increase (CSE, 2021).
The Center for Sustainability and Excellence's annual report states that an analysis of 659 North American corporate sustainability reports in 2018-2019 found that companies with high ESG scores show higher financial performance. Industries with a high degree of disclosure of ESG issues are the financial services, energy, food and healthcare industries. It is a positive fact that the involvement of smaller companies with ESG issues is increasing more and more. The main guidelines for preparing sustainability reports are the GRI standards (CSE, 2020).
This paper aims to investigate the importance investors give to ESG issues and corporate returns, focusing on mutual funds. The development of the work is divided into the theoretical and the practical part. In theory, key concepts and issues related to institutional investors, ESG issues and relevant empirical research findings are analyzed and presented. The practical part is developed based on two approaches. Initially, the views and experience of a market executive are captured on the developments and perspectives of ESG issues. Then, through quantitative research, it is investigated whether ESG funds present deviations in performance compared to traditional funds as well as the degree of influence of the reference level of ESG disclosures (more specifically, the ESG rating by Refinitiv).
The paper is developed in seven chapters. The first (present) chapter contains introductory information, the purpose and the structure of the work. The second chapter presents basic concepts for investors and especially for institutional ones such as their types and objectives as well as the current developments in the market of institutional investors worldwide. The third chapter analyzes the meaning of the term ESG (Environment, Social and Governance), the guidelines for companies to disclose ESG issues and their measurement. The fourth chapter presents the literature review, based on recent research on ESG issues and their relationship with stock and mutual fund returns. The fifth chapter presents the interview on the subject held with the Director of the Investment Portfolios Department of Alpha Bank. The sixth chapter includes the quantitative research and specifically the methodology and its results. The last chapter presents the conclusions of the paper.
