Heraclides of Pontus and his cosmic theory: An Innovator or a Revisionist of the Ancient Cosmology?

Σβίντζου , Ειρήνη

Ο Ηρακλείδης Ποντικός γεννήθηκε στην Ηράκλεια του Πόντου και υπήρξε μαθητής της πλατωνικής Ακαδημίας και αργότερα του αριστοτελικού Λυκείου. Ο Πλάτων του εμπιστεύθηκε την επίβλεψη της Σχολής κατά τη διάρκεια του τρίτου του ταξιδιού στη Σικελία, ενώ το 339 π.Χ. ηττήθηκε με ελάχιστη διαφορά ψήφων από τον Ξενοκράτη, στην υποψηφιότητά του για Διευθυντής της Ακαδημίας. Ασχολήθηκε με όλους σχεδόν τους κλάδους της φιλοσοφίας και το γλαφυρό και πρωτότυπο ύφος του άσκησε επίδραση μέχρι και την ύστερη αρχαιότητα. Δύο είναι τα βασικά σημεία της κοσμολογίας του: Οι μελέτες του για την κίνηση των πλανητών (όπου η άποψή του για την κίνηση της γης θεωρείται καινοφανής) και η γενικότερη διδασκαλία του για την ύλη, με πυρήνα τη θεωρία των άναρμων όγκων. Η δεύτερη αυτή, που συνιστά και το κύριο πεδίο της προβληματικής μας, σε καμία περίπτωση, όπως αποδεικνύεται, δεν αποτελεί απλή μίμηση προηγούμενων θεωριών, όπως λ.χ. των πλατωνικών τριγώνων του Τίμαιου ή των δημοκρίτειων γόμφων. Τόσο από τη γλωσσική-ετυμολογική προσέγγιση των όρων και την ιστορική τους χρήση, όσο και από τη φιλοσοφική εξέταση, την επιχειρηματολογία και την ερμηνεία της θεωρίας που επιχειρείται εδώ, γίνεται φανερό ότι ο Ηρακλείδης υπήρξε εμπνευστής και δημιουργός μιας νεωτερικής θέσης, η οποία μάλιστα δεν είχε αποκλειστική εφαρμογή στο κοσμολογικό πεδίο αλλά και σε άλλους κλάδους της φιλοσοφίας καθώς και της ιατρικής.

Επετηρίδα

Ιστορία της Φιλοσοφίας

Κόσμος

Κοσμολογία

Ηρακλείδης Ποντικός

Ακαδημία Αθηνών

Κέντρον Ερεύνης Ελληνικής Φιλοσοφίας (ΚΕΕΦ)

Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"

Ελληνική γλώσσα

Αγγλική γλώσσα

2005