0
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Στην παρούσα εργασία αρχικά γίνεται μια εισαγωγική συζήτηση για τη σχέση μεταξύ φιλοσοφίας και Θεολογίας στο Βυζάντιο και κατόπιν αναλύεται η φιλοσοφική λογική του Ιωάννη του Δαμασκηνού σε σχέση με τη γνώση του Θεού, μέσα από ενδεικτικά διαλεκτικά ζεύγη και ταυτόχρονα από τους ορισμούς της φιλοσοφίας που αναπτύσσει ο συγγραφέας. Τονίζεται η όλη θεολογική διδασκαλία της εποχής του και η σχέση της με τη θύραθεν φιλοσοφία.
Στην ενότητα που πραγματεύεται τη φύση, την υπόσταση, την ουσία και το πρόσωπο επιχειρείται να αποδειχθεί η θέση του Ιωάννη του Δαμασκηνού ότι η υπόσταση είναι πάντοτε ενούσια και η ουσία ενυπόστατη. Ακολούθως, επιχειρείται να φωτιστεί η φύση του Τριαδικού Θεού, η διαφορά των όρων «ἀγεννησία», «γέννησις» και «ἐκπόρευσις» και η σημασία τους στην τριαδολογία και τη χριστολογία.
Επιπλέον, εξετάζεται ο τρόπος με τον οποίο η ουσία νοείται μόνο αποφατικώς, ενώ η ενέργεια του Θεού μόνο καταφατικώς. Κι επίσης γίνεται διαχωρισμός σε ουσία και ενέργεια του Θεού και σε ουσία και ενέργεια του Χριστού.
Στη συνέχεια, αναλαμβάνεται το εγχείρημα να καταφανεί η αποκάλυψη του Θεού στην κτίση και την ιστορία και να αναλυθεί το περιεχόμενο της γνώσης της ύπαρξης του Θεού, η οποία έχει δοθεί εκ φύσεως στην ανθρωπότητα. Σε σχέση με την αποκάλυψη αναπτύσσεται και η έννοια της γνώσης, της σημασίας της και το πόσο επηρεάζει τα έλλογα όντα αναφορικά με τον τρόπο κατανόησης της τριαδολογίας και της οικονομίας.
Θα γίνει επίσης αναφορά στους τρόπους κατοχής της γνώσης, αλλά και στην αποκάλυψή της από το Θεό στον άνθρωπο. Έτσι, γίνεται λόγος για νοητό και αισθητό κόσμο και αναλύονται όροι όπως διανοητικό, μνημονικό και μνημονευτικό τμήμα, καρδιακή ή νοερή μνήμη, μνήμη Θεού, ενδιάθετος και προφορικός λόγος.
Περαιτέρω, συναφής με την έννοια της γνώσης είναι αυτή του νου, ο οποίος κατατάσσεται μεταξύ των πέντε ψυχικών αισθήσεων και συνιστά το όμμα της ψυχής. Θα γίνει λοιπόν λόγος για τα είδη των δυνάμεων της ψυχής, προκειμένου να κατατάξουμε μεταξύ αυτών τον νου. Ακόμη θα διατυπώσουμε λόγο για τη λειτουργία του, πως αυτή σχετίζεται με την ενανθρώπηση και ποια η σημασία της θέσης που επέχει ο νους στην έκφρασή της.
Επίσης, αναλύονται οι αποδείξεις ύπαρξης του τριαδικού Θεού, αλλά ταυτόχρονα και η άποψη ότι το μόνο καταληπτό της ύπαρξης του Θεού, είναι η ακαταληψία του και η πιο μεγάλη απόδειξη της ύπαρξής του είναι ότι δεν υπάρχει απόδειξη γι' αυτήν.
Ακόμη, καταδεικνύεται η λειτουργική συνάφεια της αποφατικής και της καταφατικής θεώρησης της Θεολογίας μέσα από την ταυτόχρονη χρήση τους χωρίς να προβάλλεται ή να υποτιμάται καμμία από τις δύο μεθόδους
Και τέλος σχετικά με την ύπαρξη του κακού, ο Δαμασκηνός δέχεται την άποψη ότι αυτό στερείται υπόστασης, αλλά υφίσταται μόνο ως στέρηση του καλού και επομένως, η σημασία που αποδίδεται σ’ αυτό είναι της παρα-υπόστασης. Ο τρόπος της αντιμετώπισής του εναπόκειται καθαρά στη βούληση και στο αυτεξούσιο του ανθρώπου.
ABSTRACT
The present dissertation begins with an introductory discussion on the relationship between philosophy and theology in Byzantium and then analyses the philosophical logic of John Damascene compared with the knowledge of God. This is achieved through the dialectic pairs and through the definitions of philosophy John has developed. Emphasis is also laid on the whole theological teaching of his time and its relation to philosophy.
In the chapter about Nature, Substance, Being and the Person, the dissertation attempts to present the position of John Damascene that being is always with mind and the substance has a being. Then it attempts to illuminate the nature of knowledge of the Triune God and the difference in terms of ungenerated, generated and emanation and their importance for triadology and christology.
Furthermore the dissertation examines the way in which the substance is understood only by means of negations, while the energy of God is conceived only by means of affirmations. Also the essay examines the distinction between substance and energy of God and between essence and power of Christ.
Then an attempt is made to show the revelation of God in creation and history and analyse the scope of knowledge of the existence of God, which is given by nature to mankind. In relation to the revelation, he develops the concept of the knowledge, its importance and how it affects the rational beings as to the way of understanding the triadology and God's plan for the world.
Furthermore, reference will be made to the ways of possession of knowledge and its revelation from God to man. We discuss of sensible-tangible and rational worlds and analyze terms such as intellectual, memory, heart and mental memory, memory of god, internal and spoken word.
Afterwards it is shown that consistent with the concept of knowledge is the concept of mind which is ranked among the five mental senses and is the eye of the soul. So we talk about the kinds of forces of the soul, in order to rank it among those in mind. We also talk about its function, that is associated with the incarnation, and the importance of the position that the mind possesses in it.
Also it analyses the proofs of the existence of the Triune God and at the same time the point of view that the only conceivable as to the existence of the Triune God, is that he is not understood and the greatest proof of his existence is that there is no evidence for this.
Furthermore, the dissertation demonstrates the functional relevance of the negative and positive considerations of theology through their simultaneous use, without emphasizing or underestimating any of the two methods.
Last but not least, as for the existence of evil, John Damascene accepts the view that evil lacks existence, but exists only as a denial of the good. The meaning which is attributed to evil is that of parhypostasis. The way of dealing with it is related clearly to man’s free will and sovereignty.
