Το κάπνισμα αποτελεί την κύρια αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας που μπορεί να προληφθεί και η διακοπή του έχει αναχθεί σε σημαντικό ζήτημα της δημόσιας υγείας στις μέρες μας. Ο γενικός ιατρός που εργάζεται στις υπηρεσίες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη διακοπή του καπνίσματος στους ασθενείς του.
Σκοπός
Η εκτίμηση της αποτελεσματικότητας μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων στη γενική ιατρική για τη διακοπή του καπνίσματος, με διενέργεια συστηματικής ανασκόπησης της διεθνούς βιβλιογραφίας.
Στρατηγική Αναζήτησης
Αναζητήθηκαν σχετικά άρθρα στις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων PUBMED και COCHRANE από το 1966 μέχρι τον Αύγουστο του 2010.
Κριτήρια Εισαγωγής
Συμπεριλήφθηκαν τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων από γενικούς ιατρούς για τη διακοπή του καπνίσματος στους ασθενείς τους.
Συλλογή δεδομένων και ανάλυση
Η συλλογή των δεδομένων και η ανάλυσή τους έγινε από δύο ερευνητές οι οποίοι εργάστηκαν ανεξάρτητα. Η διευθέτηση των διαφορών έγινε μετά από συζήτηση και, σε περίπτωση ασυμφωνίας, με παραπομπή σε τρίτο ερευνητή. Επιλέχθηκαν τα άρθρα που πληρούσαν τα κριτήρια εισαγωγής, εκτιμήθηκε η ποιότητα των μελετών και περιγράφηκαν οι πληθυσμοί, οι παρεμβάσεις, οι εκβάσεις και η αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων. Οι μελέτες χωρίστηκαν ανάλογα με την κατηγορία παρέμβασης και εκτιμήθηκε η αποτελεσματικότητα της καθεμίας παρέμβασης ξεχωριστά.
Αποτελέσματα
25 άρθρα συμπεριλήφθηκαν στην ανασκόπηση, τα οποία είχαν δημοσιευθεί μεταξύ του 1972 και του 2009. Όλα τα άρθρα αφορούσαν παρεμβάσεις που γίνονταν από γενικούς ιατρούς σε ασθενείς τους, σε περιβάλλον Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Οι παρεμβάσεις που έδωσαν στατιστικώς σημαντικές διαφορές στην αύξηση του ποσοστού διακοπής του καπνίσματος σε σχέση με τη συνήθη πρακτική ήταν η συνέντευξη υποκίνησης, οι παρεμβάσεις που βασίζονταν στο διαθεωρητικό πρότυπο των σταδίων αλλαγής και οι εντατικές (δομημένες) συμβουλευτικές παρεμβάσεις. Οι απλές συμβουλευτικές παρεμβάσεις, οι επαναληπτικές επισκέψεις υποστήριξης, η αποστολή εξατομικευμένων επιστολών από υπολογιστή, και η χρήση έντυπου υλικού αυτοβοήθειας δεν παρουσίασαν στατιστικώς σημαντικές διαφορές σε σχέση με τη συνήθη πρακτική. Σε ότι αφορά τη σπιρομέτρηση, τα δεδομένα δείχνουν αύξηση της αποτελεσματικότητας στη διακοπή του καπνίσματος χωρίς αυτή να φτάνει το επίπεδο της στατιστικής σημαντικότητας, παρά μόνον όταν το αποτέλεσμά της ανακοινώνεται στον καπνιστή ως «ηλικία πνευμόνων».
Συμπεράσματα
Οι μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις που εφαρμόζονται στη γενική ιατρική για τη διακοπή του καπνίσματος και παρουσιάζουν στατιστικώς σημαντική αποτελεσματικότητα σε σχέση με τη συνήθη πρακτική είναι η συνέντευξη υποκίνησης, όσες βασίζονται στο διαθεωρητικό πρότυπο των σταδίων αλλαγής και οι εντατικές (δομημένες) συμβουλευτικές παρεμβάσεις. Ωστόσο, χρειάζονται περισσότερα στοιχεία προτού καταλήξουμε σε ασφαλή συμπεράσματα για την αποτελεσματικότητα της σπιρομέτρησης και ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων της για τη διακοπή του καπνίσματος.
Λέξεις κλειδιά
«κάπνισμα», «διακοπή καπνίσματος», «γενική ιατρική», «πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας», «ιατρική διαβούλευση», «συμβουλευτική»
(EL)
ABSTRACT Background Smoking is the main cause of preventable morbidity and mortality. Smoking cessation is a major public health issue today. General practitioners working in primary health care can play an important role in assisting their patients quit smoking. Objectives The aim of this systematic review was to assess the effectiveness of non pharmaceutical interventions in general practice for smoking cessation Search strategy The Pubmed database and Cochrane Central Register of Controlled Trials were searched. Date of the most recent search: August 2010 Selection criteria Randomized controlled trials of non pharmaceutical interventions for smoking cessation delivered by general practitioners in primary health care setting. Data collection and analysis Data was extracted in duplicate by two independent reviewers. The differences were settled after discussion and any disagreements were resolved by referral to a third reviewer. Studies that met the inclusion criteria were included in the review, their quality was assessed and the study population, the interventions delivered, the outcomes and the effectiveness of outcomes were documented. Studies included in the review were then categorized according to the type of intervention and the effectiveness of each intervention was assessed separately. Main results
25 trials were identified, conducted between 1972 and 2009. All trials assessed the effectiveness of interventions delivered by general practitioners in primary health care setting. The most effective interventions that gave statistically significant results were the motivational interviewing,
9
interventions based on the transtheoretical model of stages of change and intensive (structured) interventions. Simple advice, follow up visits, computer tailored letters and printed self help material showed no statistically significant outcomes compared to usual practice. Spirometry showed an increased effectiveness in smoking cessation that didn‘t reach statistical significance, except when spirometry results are announced as ―lung age‖. Authors’ conclusions Interventions based on motivational interviewing, the stages of change model and intensive-structured ones appear to be effective in helping patients quit smoking in primary health care. There is insufficient evidence to support the effectiveness of spirometry in smoking cessation.
(EN)
