Ένα από τα σημαντικότερα αποτελέσματα της οικονομικής κρίσης στον χώρο της εκπαίδευσης στάθηκε η εξάπλωση και η ευρύτατη αξιοποίηση από πλευράς κράτους του θεσμού του αναπληρωτή εκπαιδευτικού. Εδώ και αρκετά δηλαδή χρόνια οι προσλήψεις στον χώρο της εκπαίδευσης αφορούν μόνο ελαστικά εργαζόμενους αναπληρωτές και αναπληρώτριες, οι οποίοι καλύπτουν σε ολοένα και αυξανόμενο βαθμό τις ανάγκες στελέχωσης των υποδομών παιδείας για το χρονικό διάστημα Σεπτεμβρίου-Ιουνίου, υπό εργασιακές συνθήκες διαφορετικές των μονίμων εκπαιδευτικών που εργάζονται στον ίδιο χώρο και αναγκασμένοι τους θερινούς μήνες να αντιμετωπίζουν την προοπτική της ανεργίας. Παράλληλα, στις περισσότερες περιπτώσεις, η πρόσκληση του αναπληρωτή συνεπάγεται αυτόματα την απομάκρυνσή του από το σπίτι του, τους οικείους του και τον τόπο συμφερόντων του και την αποστολή του σε ένα τυχαίο μέρος της ελληνικής επικράτειας, εντός ασφυκτικών χρονοδιαγραμμάτων.
Αυτή η διαδικασία όμως προκαλεί ιδιαίτερα προβλήματα στους αναπληρωτές εκπαιδευτικούς και μεταβάλλει προς το χειρότερο την ποιότητα της ζωής τους. Ποικίλα ζητήματα ανακύπτουν για τους αναπληρωτές σε διάφορους τομείς της ζωής τους και καλούνται να διαχειριστούν μια ιδιαίτερα αγχωτική κατάσταση, η οποία συνεχίζει αδιάλειπτα για πολλά χρόνια, και να προσπαθήσουν να επιτύχουν την ευτυχία τους σε ένα διαρκώς ασταθές και ενίοτε εχθρικό περιβάλλον.
Στο θεωρητικό μέρος της έρευνας που παρατίθεται στην εργασία αυτή εξετάζονται ζητήματα σχετικά με την έννοια της ποιότητας ζωής και τον τρόπο που αντιλαμβάνονται πτυχές της οι αναπληρωτές δάσκαλοι και οι αναπληρώτριες δασκάλες, που αποτελούν το δείγμα της έρευνας. Πιο συγκεκριμένα εξετάζονται οι έννοιες της ποιότητας ζωής στην ιστορική της διαδρομή και τα συστατικά αυτής στοιχεία, η θεωρία της ροής και η έννοια της ευτυχίας, αλλά και η αξιολόγησή της από τους μελετητές. Παράλληλα, επιχειρείται μια αναλυτική επισκόπηση της εξέλιξης του θεσμού του αναπληρωτή από τη θεσμοθέτησή του μέχρι σήμερα, παρουσιάζεται το νομικό πλαίσιο γύρω από αυτόν και εν συνεχεία εξετάζονται τόσο τα προβλήματα που οι αναπληρωτές αντιμετωπίζουν εντός και εκτός του σχολικού χώρου όσο και οι γενικότερες ερευνητικές αποτυπώσεις για τους εκπαιδευτικούς και τις ανάγκες τους. Επιπρόσθετα, στο θεωρητικό μέρος εξετάζονται η οικο-σωματικο-βιωματική προσέγγιση, το ζήτημα του εργασιακού άγχους και της εργασιακής ανασφάλειας, οι πηγές εκ των οποίων αυτές απορρέουν και οι πιθανοί τρόποι αντιμετώπισής τους. Το θεωρητικό σκέλος ολοκληρώνεται με τη θεωρητική τεκμηρίωση των μεθοδολογικών προσεγγίσεων και εργαλείων που αξιοποιήθηκαν για την έρευνα, δηλαδή την αφηγηματική-βιωματική προσέγγιση, το ιχνογράφημα και τη συνέντευξη.
Στο ερευνητικό μέρος της έρευνας παρατίθεται η ποιοτική έρευνα που διεξήχθη, η οποία αποβλέπει στην αποτύπωση των απόψεων και των αντιλήψεων των αναπληρωτών δασκάλων, ανδρών και γυναικών, γύρω από παραμέτρους σχετικές με την ποιότητα ζωής γενικότερα και τα χαρακτηριστικά αυτής γνωρίσματα, γύρω από τα προβλήματα που υποβαθμίζουν τη ζωή των άλλων αναπληρωτών τους οποίους γνωρίζουν, αλλά και του ίδιου τους του εαυτού, και τις προσδοκίες ή φοβίες τους σε σχέση με αυτά. Εν συνεχεία τα αποτελέσματα των απαντήσεών τους κωδικοποιούνται στο κεφάλαιο των συμπερασμάτων και η έρευνα ολοκληρώνεται με την αναφορά στους περιορισμούς που εμφανίστηκαν και με διατύπωση ορισμένων προτάσεων για μελλοντικές έρευνες.
(EL)
One of the major issues that resulted from the financial crisis in the realm of education was the spread and broad use of the institution of substitute teachers by the state. Namely, for many years recruitments in education are made only for substitute teachers that work in a flexible manner and cover in a continuously increasing percentage the needs for manning educational infrastructures for the period between September to June, under working conditions notably different than those for the permanent staff who is working in the same realm, and forced to face the prospect of unemployment for the summer months. At the same time, in most cases, the invitation for the substitute teacher automatically entails his departure from his home, his friends and relatives, the place of his interest and his arrival in a random place of the Greek domain, under pressing timetables.
This procedure though creates certain problems to the substitute teachers and changes for the worst their quality of life. Multiple issues occur for the substitute teachers in various aspects of their life and they are called to handle an extremely stressful situation, that keeps going incessantly for many years and to try to achieve happiness in a constantly unstable and sometimes outright hostile environment.
In the theoretical part of the research that is cited on this paper, issues are examined regarding to the notion of the quality of life and the way that substitute teachers, men and women, who constitute the sample of this survey, perceive its aspects. Notably, concepts such as quality of life in its historical evolution and its constituents, the flow theory and the notion of happiness, and its evaluation from researchers are being examined. At the same time, an attempt is made to provide an analytical overview for the evolution of the institute of the substitute teacher from its beginnings up until today, the legal framework around this institute is presented and consequently we examine the problems that substitute teachers face both in and out of school, and also the general research findings for teachers and their needs. Moreover, in the theoretical part we examine eco-bodily-experiential approach, the matter of work stress and work insecurity, their sources and the possible way to deal with them. The theoretical part is concluded with the theoretical justification of those methodological approaches and tools used for this research, namely the narrative-emotive approach, the rubbing and the interview.
In the empirical part of this paper is cited the qualitative research that was made, which aims to highlight the opinions and the attitudes taken by the substitute teachers, both men and women separately, about those parameters that concern quality of life in general and its distinctive features, about the problems that debase the life of other substitute teachers they are acquainted with, but also their own, and their expectations or fears regarding all these matters. Eventually, the results of their answers are codified in the conclusive chapter and the paper comes to an end with a mention to the limitations that resulted and with suggestions for further future research.
(EN)
Πανεπιστήμιο Κρήτης
