Είναι ευρέως αποδεκτό ότι η καινοτομία είναι κρίσιμης σημασίας για την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη των επιχειρήσεων, των κλάδων και των χωρών, όχι μόνο στις προηγμένες οικονομίες, αλλά και στις αναδυόμενες. Η καινοτομία μπορεί να είναι μια πολύ καλή στρατηγική για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της διαφοροποίησης των δραστηριοτήτων και της δημιουργίας δραστηριοτήτων υψηλότερης προστιθέμενης αξίας (OECD 2007, 2010aκαι 2010b, Buesa et al., 2010). Η καινοτομία ενισχύει την ανταγωνιστικότητά των επιχειρήσεων, οδηγώντας στη διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων τους και στην υιοθέτηση δραστηριοτήτων υψηλότερης προστιθέμενης αξίας. Για τους λόγους αυτούς, ο προσδιορισμός των παραγόντων που επηρεάζουν την απόδοση της καινοτομίας των επιχειρήσεων, που συχνά αναφέρονται ως «καθοριστικοί παράγοντες της καινοτομίας», υπήρξε ένα κρίσιμο ερευνητικό ερώτημα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Εκτεταμένη έρευνα έχει διεξαχθεί τα τελευταία τριάντα χρόνια, η οποία αποκάλυψε μία σειρά από καθοριστικούς παράγοντες της καινοτομίας (Cohen and Levin (1989), Cohen (1995), Kleinknecht (1996), Raymond et al. (2004), Wan et al. (2005), Van Beers et al. (2008) and Buesa et al. (2010)). Από τις μελέτες αυτές συνάγεται το συμπέρασμα ότι η προσδοκία υψηλότερης ζήτησης, το είδος και η ένταση του ανταγωνισμού, η διάρθρωση της αγοράς, οι παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγή της γνώσης (όπως είναι οι τεχνολογικές δυνατότητες και η δυνατότητα αποκόμισης οικονομικών οφελών) και το μέγεθος της επιχείρησης είναι οι κύριοι προσδιοριστικοί παράγοντες της καινοτομικής δραστηριότητας της επιχείρησης. Από την άλλη πλευρά, πέρα από αυτούς τους «κλασσικούς καθοριστικούς παράγοντες» της καινοτομίας, υπάρχει εκτεταμένη θεωρητική βιβλιογραφία σχετικά με τις δυνατότητες των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) να οδηγούν όχι μόνο στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας, αλλά και σε σημαντικές καινοτομίες στις επιχειρήσεις, όσον αφορά στις διαδικασίες, τα προϊόντα και στις υπηρεσίες τους (Brynjolfsson and Hitt, 2000; Bresnahanetal, 2002; Champy, 2002; Avgerou, 2003; Brynjolfsson and Saunders, 2010; Brynjolfsson, 2011). Από την άλλη πλευρά, υπάρχει σημαντική θεωρητική βιβλιογραφία (π.χ. Amit and Zott, 2001; Zwass, 2003; Wu and Hisa, 2008; Wirtz et al., 2010), η οποία υποστηρίζει ότι δεν είναι μόνο οι «κλασικές» ΤΠΕ (που στοχεύουν κυρίως στην ανάπτυξη των εσωτερικών ΠΣ των επιχειρήσεων), αλλά και (σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό) οι τεχνολογίες του Διαδικτύου που έχουν μεγάλη δυναμική στην προώθηση της καινοτομίας.
IntroductionIt is widely recognized that innovation is of critical importance for the competitiveness and growth of firms, sectors and countries, not only in advanced economies, but also in the emerging ones as well. Innovation can be a very good strategy to enhance competitiveness, diversify activities and move towards higher value added activities (OECD 2007, 2010a and 2010b, Buesa et al, 2010). Innovation boosts firms’ competiveness, enabling them to diversify their activities and move towards higher added value activities. For these reasons the identification of factors affecting the innovation performance of firms, often referred to as ‘determinants of innovation’, has been a critical research question for long time. Extensive research has been conducted in the last thirty years, which has revealed several innovation determinants (Cohen and Levin (1989), Cohen (1995), Kleinknecht (1996), Raymond et al. (2004), Wan et al. (2005), Van Beers et al (2008) and Buesa et al. (2010)). From these studies it has been concluded that demand expectations, type and intensity of competition, market structure, factors affecting the production of knowledge (such as technological opportunities and appropriability) and firm size are the main determinants of firm’s innovation activity. On the other hand, beyond these ‘classical’ innovation determinants, there has been extensive theoretical literature concerning the potential of Information and Communication Technologies (ICT) to drive not only efficiency improvements but also significant innovations in firms’ processes, products and services (Brynjolfsson and Hitt, 2000; Bresnahan et al, 2002; Champy, 2002; Avgerou, 2003; Brynjolfsson and Saunders, 2010; Brynjolfsson, 2011). On the other hand, there is considerable theoretical literature (e.g. Amit and Zott, 2001; Zwass, 2003; Wu and Hisa, 2008; Wirtz et al., 2010), which argues that it is not only the ‘classical’ ICT (aiming mainly at the development of internal IS of firms), but also the Internet technologies as well (and to a much larger extent) that have a big potential for driving innovation.Τhe limited previous empirical research on the impact of ICT on innovation views the former as a single and homogeneous entity, does not discriminate between the existing different types of Hard and Soft ICT Capital. Therefore it does not provide a basis to firms for a ‘selective’ approach to their ICT investment: for deciding on which Hard or Soft aspects of ICT they should invest in order to maximize the innovation drive and facilitation it provides. Providing such a basis will be quite beneficial for the economy and the society in general, as it will allow firms to increase the exploitation of the innovation potential of ICT. In this direction this Ph.D. Dissertation presents an empirical study investigating the effects of different forms of Hard and Soft ICT Capital on firms’ innovation activity. In particular, as far as the Hard ICT Capital is concerned, different widely used types of enterprise ICT, from a functionality as well as interoperability perspective are examined. Concerning the Soft ICT Capital, the impact of different forms on product and process innovation is empirically investigated. Moreover, it proceeds to a comparison among the above as to their effect on innovation, and also with ‘classical’ innovation determinants (demand expectation, price and non-price competition, market concentration and R&D activity). Finally, a comparison is made between two countries with different levels of economic develoH περιορισμένη προηγούμενη εμπειρική έρευνα σχετικά με τον αντίκτυπο των ΤΠΕ στην καινοτομία τις θεωρεί ως μία ενιαία οντότητα, και δε διακρίνει μεταξύ των διαφορετικών υπαρχουσών μορφών τεχνολογικού και ανθρώπινου κεφαλαίου ΤΠΕ. Για το λόγο αυτό δεν παρέχει μια βάση στις επιχειρήσεις για μια «επιλεκτική» προσέγγιση όσον αφορά στις επενδύσεις τους στις ΤΠΕ: για τη λήψη αποφάσεων όσον αφορά στις μορφές τεχνολογικού ή ανθρώπινου κεφαλαίου των ΤΠΕ στις οποίες θα πρέπει να επενδύσουν προκειμένου να μεγιστοποιηθεί οι θετικές επιδράσεις στην καινοτομία. Η παροχής μιας τέτοιας βάσης θα είναι πολύ χρήσιμη για την οικονομία και την κοινωνία γενικότερα, καθώς θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις να αξιοποιήσουν στον υψηλότερο βαθμό τις ΤΠΕ ως καταλύτες και παράγοντες καινοτομίας.pment and ICT use (Greece – Switzerland).
