The seas and the oceans cover underwater treasures (shipwrecks, underwater caves, submerged cities etc) that are as important as the similar sites on land. They are exposed to natural disasters as well as to human interventions (looting, illegal activities etc). In the 1990’s the international community realized that the underwater cultural property should be protected. Therefore, on November 2nd, 2002 the UNESCO Convention on the Protection of the Underwater Cultural Heritage was adopted by the UNESCO General Conference in Paris and entered into force on January 2nd, 2009.The 2001 Convention is the first international text that regulates issues regarding the underwater cultural heritage and provides for the competence of the state members over the different maritime zones in relation to this heritage. It is consistent with the United Nations Convention on the Law of the Sea (1982) and is an autonomous international treaty. The 2001 Convention acknowledges that the underwater cultural heritage is an integral part of the cultural heritage of humanity that should not be commercially exploited and the state parties ought to strive for its conservation and in situ preservation and to share a joint cooperation framework with the view of achieving the protection of the underwater cultural heritage.Greece is a coastal state abundant in underwater treasures and thus Greece has been always interested in ensuring its underwater cultural heritage at an international level. Greece, however, abstained from voting in favour of the 2001 Convention entering reservations on core issues with respect to the law of the sea such as the competence of the coastal state over the maritime zones.Finally, it should be noted that the 2001 Convention provides for the obligation of state parties to protect underwater cultural heritage but it is rather vague and has not been successful in establishing a universal protection regime of the underwater cultural heritage.
Οι θάλασσες και οι ωκεανοί καλύπτουν ενάλιους θησαυρούς (ναυάγια, υποθαλάσσια σπήλαια, καταποντισμένοι οικισμοί κ.ά.) που είναι εξίσου σημαντικοί με αυτούς που βρίσκονται στην ξηρά. Είναι εκτεθειμένοι σε φυσικούς κινδύνους και στις ανθρώπινες παρεμβάσεις (λαφυραγώγηση, παράνομες δραστηριότητες κ.λπ.). Από τη δεκαετία του ’90, η διεθνής κοινότητα συνειδητοποιεί ότι αυτή η πολιτιστική περιουσία πρέπει να προστατευθεί. Έτσι, υιοθετείται από τη Γενική Διάσκεψη της UNESCO στις 2 Νοεμβρίου 2001 στο Παρίσι η Σύμβαση για την Προστασία της Ενάλιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς που άρχισε να ισχύει στις 2 Ιανουαρίου 2009.Αποτελεί το πρώτο διεθνές νομικό κείμενο που ρυθμίζει θέματα που αφορούν τις αρχαιότητες που υπάρχουν στη θάλασσα και αναφέρεται στην αρμοδιότητα των κρατών στις διάφορες θαλάσσιες ζώνες σε σχέση με την προστασία της ενάλιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Βασίζεται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας, η οποία ορίζει τις θαλάσσιες ζώνες, χωρίς να αποτελεί τμήμα της, αλλά είναι αυτόνομη από κάθε άλλη συνθήκη.Αναγνωρίζει ότι η ενάλια πολιτιστική κληρονομιά αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας, γι’ αυτό δεν μπορεί να είναι αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης και τα κράτη οφείλουν να προσπαθούν με ό,τι μέσα διαθέτουν για τη διατήρησή της, την καλή συντήρησή της in situ και πρέπει να συνεργάζονται από κοινού για την επίτευξη αυτού του σκοπού.Η Ελλάδα είναι ένα πλούσιο σε ενάλιες αρχαιότητες παράκτιο κράτος που ανέκαθεν ενδιαφέρεται για τη διασφάλιση της διεθνούς προστασίας τους. Ωστόσο, απέσχε από την ψηφοφορία διατυπώνοντας τις επιφυλάξεις της για ουσιώδη ζητήματα που αφορούν το δίκαιο της θάλασσας, όπως η δικαιοδοσία και ο ρόλος του παράκτιου κράτους στις διάφορες θαλάσσιες ζώνες.Πάντως, η Σύμβαση του 2001 κατορθώνει να διατυπώσει ένα σχετικά προστατευτικό διεθνές κείμενο για την προστασία της ενάλιας πολιτιστικής κληρονομιάς χωρίς όμως να αποφεύγει τις ασάφειες ούτε να καταφέρνει να εγκαθιδρύσει ένα οικουμενικό καθεστώς προστασίας.
University of the Aegena
