The aim of this paper is to present and analyze anthropological discourse on the social and cultural construction of subjective perception and practice, concerning mainly economic activity and exchange, as well as emotional experience, behavior and interaction. These themes provide the basis for the outline of both the interdisciplinary dialogue principally between anthropology, economy and biology, and the intradisciplinary dialogue among different anthropological approaches to these topics, as it arises within certain influential theoretical paradigms in the history of anthropology, which are themselves brought into critical and comparative discussion. The first chapter elaborates P.Bourdieu’s relational, analytic and methodological, approach to the specification of the particular determinations and of the determinative force of subjective perception and action, emphasizing the historic/temporal and structural interconnection of -the terms of- field, habitus, forms of capital, and interest. The second chapter expands on M.Mauss’ holistic approach to acts of exchange (reciprocity and gift offering) for the identification of their social, religious, economic, moral, political and jural codeterminations, which may historically alternate in their specific-relative weight. The third chapter – complementarily with the first part of the postscript – engages M.Sahlins’ drawn opposition between “practical” and “cultural” reason, as well as his view of the historically and culturally varied and varying social locus of symbolic production, which defines different modes of social action and representation and produces the contemporary western native popular and scientific semblance of their “practical” (economic, rational and ecological) determination. The fourth chapter analyses the two main orientations in the anthropological study of emotion, highlighting their particular theoretical origins and filiations that provide the basis for their association and differentiation. On the whole, an attempt has been made to bring forth the key analytical and methodological propositions and presuppositions of the theories discussed in the various chapters in order to demonstrate their function in the differential construction of their common “object” of research, as well as to identify certain epistemological approximations and common orientations. Finally, in the postscript – with the exception of the complement to Sahlins’ theory – certain anthropological studies conducted in Greece are presented as examples of the application of Bourdieu’s praxeological approach expounded in the paper’s first chapter.
Στο πλαίσιο αυτής της εργασίας ανασυγκροτείται και αναλύεται ο ανθρωπολογικός λόγος για την κοινωνική και πολιτισμική κατασκευή της υποκειμενικής αναπαράστασης και πρακτικής με κυριότερες αναφορές την οικονομική δράση και ανταλλαγή και το συναισθηματικό βίωμα, συμπεριφορά και διάδραση. Με βάση αυτά τα θέματα διαγράφεται και ο διαπειθαρχικός διάλογος της ανθρωπολογίας κυρίως με την οικονομική και βιολογική επιστήμη, καθώς και ο ενδοπειθαρχικός διάλογος μεταξύ διαφόρων ανθρωπολογικών προσεγγίσεων ως προς το αντικείμενο διερεύνησης, όπως αυτός αποτυπώνεται σε ορισμένες καίριες θεωρητικές συμβολές στην ιστορία της ανθρωπολογίας, οι οποίες τίθενται με τον τρόπο αυτό και σε έναν κριτικό και συγκριτικό μεταξύ τους διάλογο. Στο πρώτο κεφάλαιο αναλύεται η σχεσιακή αναλυτική και μεθοδολογική προσέγγιση του P.Bourdieu για τον προσδιορισμό των ειδικών καθορισμών και της καθοριστικής ισχύος της υποκειμενικής αντίληψης και δράσης με έμφαση στην χρονική/ιστορική και δομική διασύνδεση -των όρων- του πεδίου, της έξης, των μορφών κεφαλαίου και του συμφέροντος. Το δεύτερο κεφάλαιο πραγματεύεται την ολιστική προσέγγιση του M.Mauss στις πράξεις ανταλλαγής (αμοιβαιότητας και δώρου) για τη διάγνωση των κοινωνικών, θρησκευτικών, οικονομικών, ηθικών, πολιτικών και νομικών διεπικαθορισμών τους, που ιστορικά μπορεί να εναλλάσσονται ως προς την βαρύτητά τους. Στο τρίτο κεφάλαιο – και στο πρώτο μέρος του επιμέτρου – αναλύεται η διαγραφόμενη αντίθεση «πρακτικού» και «πολιτισμικού» λόγου στο έργο του M.Sahlins και η θεώρηση του ως προς την ιστορικά και πολιτισμικά διαφορική θεσμοθέτηση του κοινωνικού πεδίου συμβολικής παραγωγής που προσδιορίζει τους διαφορετικούς τρόπους κοινωνικής δράσης και δημιουργεί την σύγχρονη δυτική ιθαγενή «λαϊκή» καθώς και επιστημονική επίφαση του «πρακτικού» (οικονομικού, ορθολογιστικού και οικολογικού) προσδιορισμού της. Στο τέταρτο κεφάλαιο, αναλύονται οι δύο κύριες κατευθύνσεις της ανθρωπολογικής μελέτης του συναισθήματος και αναδεικνύονται οι ιδιαίτερες θεωρητικές καταβολές που τις διασυνδέουν και τις διαφοροποιούν. Συνολικά, μια προσπάθεια έχει καταβληθεί για την ανάδειξη των κρίσιμων αναλυτικών και μεθοδολογικών προτάσεων και προϋποθέσεων των θεωριών που μελετήθηκαν στα κεφάλαια της εργασίας, και για την κατάδειξη της λειτουργίας τους στην διαφορική συγκρότηση του κοινού τους ερευνητικού «αντικειμένου», αλλά και των επιστημολογικών συγκλίσεων και κοινών προσανατολισμών τους. Τέλος, στο επίμετρο -πέραν του συμπληρώματος στην θεωρία του Sahlins- παρουσιάζονται ορισμένες ανθρωπολογικές μελέτες που έχουν διεξαχθεί στον ελλαδικό χώρο ως παραδείγματα εφαρμογής της πραξεολογικής προσέγγισης του Bourdieu που παρουσιάστηκε στο πρώτο κεφάλαιο.
University of the Aegena
