Η φυσική γεωγραφία της Μεσσηνιακής υπαίθρου, σε συνδυασμό με την παράδοση και την ιστορική σχέση του πληθυσμού με την καλλιέργεια της γης, ενθάρρυναν διαχρονικά την ενασχόληση με τη γεωργία. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε το υπόβαθρο για τη δημιουργία μιας κοινωνίας, η οικονομική ανάπτυξη της οποίας βασίζεται κατά κύριο λόγο στον Πρωτογενή τομέα παραγωγής. Ωστόσο, ζητήματα ελλιπούς κεντρικής στήριξης και κρατικής μέριμνας ανέκαθεν λειτουργούσαν, και εξακολουθούν να λειτουργούν, ανασταλτικά στην περαιτέρω ανάπτυξη του συγκεκριμένου κλάδου. Η εικόνα αυτή μαρτυρά απουσία συνέργειας μεταξύ κράτους και κοινωνίας. Γενικότερα, η αδυναμία της κοινωνίας πολιτών δεν εντοπίζεται μόνο στην έλλειψη αμοιβαιότητας των ατόμων-κοινωνών στο πλαίσιο των ομάδων, αλλά και στην απουσία συνέργειας μεταξύ των τοπικών και περιφερειακών ομάδων (Christoforou, 2013) .
Το κοινωνικό κεφάλαιο, που αντανακλάται ως ύπαρξη εμπιστοσύνης κανόνων και δικτύων, μπορεί να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα μιας κοινωνίας, δια μέσου διευκόλυνσης συντονισμένων δράσεων και συνεργασίας προς κοινό όφελος. Με τον τρόπο αυτό, γίνεται κατανοητό πως το κοινωνικό κεφάλαιο θα μπορούσε να αποτελέσει παράγοντα ενίσχυσης και εξυγίανσης της χωλαίνουσας ανάπτυξης της υπαίθρου.
Η μελέτη της συμβολής του κοινωνικού κεφαλαίου στη δυναμική ανάπτυξη της υπαίθρου επιδιώκει να αναζητήσει και να καταγράψει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που συνθέτουν τα πλεονεκτήματά της, τα οποία θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν ή να ενδυναμωθούν, εφόσον βρίσκονται στο στάδιο της εγκατάλειψης. Στο πλαίσιο αυτό, διερευνώνται οι παράγοντες που παίζουν ρόλο, όπως π.χ. η εκπαίδευση, οι συλλογικές οργανώσεις, η τοπική αυτοδιοίκηση, οι φυσικοί πόροι κ.α. (Βαρλόκωστα, 2010).
Πιο συγκεκριμένα, στο συνεταιρισμό “Νηλέας”, που εξετάζεται διεξοδικά στην παρούσα εργασία, αλλά και σε άλλες συλλογικές πρωτοβουλίες, διαφαίνονται κάποιες συνιστώσες του κοινωνικού κεφαλαίου (κοινοί στόχοι, πολιτική, πεποιθήσεις, αξίες, νοοτροπία) και μελετάται η συμβολή τους στην επιτυχία του συγκεκριμένου εγχειρήματος και κατ' επέκταση στην τοπική ανάπτυξη υπαίθρου.