Suite au succès commercial des Mystères de Paris (1842-1843) d’Eugène Sue, les marchés
littéraires de nombreux pays ont été saturés par un nombre incalculable d’ouvrages qui proposaient
d’infinies variations sur le titre du romancier français. À partir d’une étude approfondie de la
réception du célèbre roman de Sue et de toute la littérature des « mystères » dont il a été à l’origine
en France, en Grèce et en Grande-Bretagne, cette thèse s’interroge sur la place qu’il convient
d’accorder, dans l’histoire culturelle, à cette « mystériographie » compulsive qui promettait aux
lecteurs de leur révéler les secrets non seulement du monde contemporain, mais aussi de l’histoire,
de la science, de la politique etc. Tout en questionnant les conclusions d’une critique prolifique sur
le phénomène qui en fait un genre spécifique du domaine romanesque paralittéraire, cette thèse
plaide pour une approche plus globale. Pur produit d’une culture médiatique vouée à la
représentation du monde, la « mystériographie » se présente comme le creuset d’un nouvel
imaginaire de la lecture appelé à devenir dominant avec l’entrée progressive des pays européens, à
partir des années 1860, dans la culture de masse : mêlant ancrage dans le réel et sensationnalisme
outrancier, la « fiction mystériographique » semblait cristalliser les poétiques qui se situaient au
cœur des lectures du plus grand nombre.
(EL)
Είναι γνωστό ότι µετά την εµπορική επιτυχία του έργου του Ευγένιου Σύη Παρισίων απόκρυφα
(1842-1843) οι αγορές της λογοτεχνίας πολυαρίθµων χωρών πληµµύρισαν από µεγάλο αριθµό
έργων που πρότειναν πολλές και διαφορετικές παραλλαγές του τίτλου του γαλλικού
µυθιστορήµατος. Ξεκινώντας από µια σε βάθος µελέτη της πρόσληψης του µυθιστορήµατος του
Σύη και όλης της λογοτεχνίας των « αποκρύφων » στη Γαλλία, την Ελλάδα και τη Μεγάλη
Βρετανία, η διατριβή αυτή θέτει το ερώτηµα για τη θέση που πρέπει να αποδοθεί στο πλαίσιο της
πολιτισµικής ιστορίας, σ’αυτήν την επίµονη « µυστηριογραφία » η οποία υποσχόταν να
αποκαλύψει στους αναγνώστες της τα µυστικά όχι µόνο του σύγχρονου κόσµου, αλλά και της
ιστορίας, της επιστήµης, της πολιτικής κλπ. Εξετάζοντας τα συµπεράσµατα της πλούσιας κριτικής
παραγωγής σχετικά µε το φαινόµενο των αποκρύφων που ερµηνεύτηκε ως ένα ιδιαίτερο είδος
µυθιστορήµατος στην κατηγορία της παραλογοτεχνίας, αυτή η διατριβή προτείνει µια προσέγγιση
πιο σφαιρική. Καθαρό προϊόν του εφηµεριδογραφικού πολιτισµού, προορισµένη στην
αναπαράσταση του κόσµου, η « µυστηριογραφία » παρουσιάζεται ως το χωνευτήρι των νέων
αναγνωστικών πρακτικών που αποκτούν δεσπόζουσα θέση µε τη σταδιακή είσοδο των ευρωπαϊκών
χωρών, από τη δεκαετία του 1860, στη µαζική κουλτούρα : δηµιουργώντας ένα µίγµα ρεαλιστικής
προσπέλασης του πραγµατικού και υπερβολικής σκανδαλοθηρίας, η µυστηριογραφία
αποκρυστάλλωνε ποιητικές που διαµόρφωναν όλο και περισσότερο τα αναγνώσµατα του
ευρύτερου κοινού.
(EL)
Πανεπιστήμιο Πατρών
