The depiction of passions in historiography of 11th century : the case of "History" of Michael Attaleiates
Η αποτύπωση των παθών στην ιστοριογραφία του 11ου αιώνα : η περίπτωση της "Ἱστορίας" του Μιχαήλ Ατταλειάτη
Λαγού, Άρτεμις
Lagou, Artemis
Τα τελευταία έτη η διερεύνηση του ρόλου των συναισθημάτων ως καθοριστικού
παράγοντα για την εξήγηση των ανθρωπίνων αποφάσεων και την κατανόηση της
ιστορικής πορείας συνιστά προσφιλές αντικείμενο μελέτης των ιστοριογραφικών
κειμένων τόσο της αρχαίας ελληνικής, όσο και της βυζαντινής γραμματείας.
Αντικείμενο της παρούσας εργασίας αποτελεί η εξέταση της αποτύπωσης των
συναισθημάτων στην Ἱστορία του Μιχαήλ Ατταλειάτη. Στο εισαγωγικό κεφάλαιο
γίνεται λόγος για την πορεία της έρευνας για το συναισθήμα από τους μελετητές της
βυζαντινής λογοτεχνίας, επισημαίνεται η ανάγκη να εξεταστούν τα συναισθήματα στα
ιστοριογραφικά κείμενα και παρουσιάζεται η δομή και η μέθοδος της εργασίας. Στη
συνέχεια, αναλύεται η έννοια του «πάθους», με αφετηρία τον εντοπισμό λημμάτων για
τα υπό εξέταση συναισθήματα στο λεξικό Σούδα και στο λεξικό της νέας ελληνικής
γλώσσας του Γεωργίου Μπαμπινιώτη. Επιπλέον, προσεγγίζεται το σημασιολογικό
περιεχόμενο των συναισθηματικών όρων με βάση τις απόψεις των Πατέρων της
Εκκλησίας. Έπειτα, στο κεντρικό κορμό της εργασίας αναλύεται η παρουσία των
συναισθήματων στην Ἱστορία, όταν αυτά κυριαρχούν στο ιστορικό γίγνεσθαι,
εστιάζοντας την έρευνα μας στην αποτύπωση των ανθρωπίνων παθών, δηλαδή του
φθόνου, της ὀργῆς και του θυμοῦ, του φόβου, της ἀνίας και της χαράς, αλλά της
υπερφυσικής διάστασης των παθών, μελετώντας την οργή του Θεού και τον διαβολικό
φθόνο. Η εργασία ολοκληρώνεται με τα συμπεράσματα, όπου επιχειρείται να απαντηθεί
το ερώτημα πώς αντιλαμβάνεται και περιγράφει ένας Βυζαντινός ιστορικός του 11ου
αιώνα τα συναισθήματα και ποιοι παράγοντες διαμορφώνουν την στάση του απέναντι σ’ αυτά.
