This study focuses on the perception of speaking rate in connected speech and more specifically on the ability of young and elderly listeners to perceive changes in speech rhythm. More specifically, listeners had to answer the question “which of the two versions of the same sentence in each pair is produced with a slower rate?”. Additionally, the same listeners had to judge the naturalness of the produced sentences by answering the question “which of the two sentences sounds more natural to you?”. We investigated whether listener performance was affected by listener age, speaker age and sentence length.
20 typical people participated, separated to two age groups, 10 elderly people over 65 years old and 10 young people 20-25 years old, who were asked to listen to 264 pairs of sentences per experiment. Study results indicate that listeners can more readily distinguish between slow and regular speaking rates than fast and regular paced sentences. In addition, listeners were shown to perform better when the sentence pairs were produced by young speakers, especially when sentence pairs were of the slow/normal and normal/slow type. Regarding the effect of sentence length, both young and older listeners had a higher success rate on longer sentences. Regarding naturalness judgments, the majority of listeners chose regular rhythm as more natural in the pairs of sentences produced slowly and normally, while in the pairs of the fast/normal and normal/fast type they showed more difficulty in selecting the more natural sentence version.
Keywords: speech rate, speech naturalness, perceptual experiment, typical listeners, age group, sentence length
Η παρούσα πτυχιακή εργασία εστιάζει στην ταχύτητα της ομιλίας και πιο συγκεκριμένα την ικανότητα ατόμων νεαρής ηλικίας καθώς και ηλικιωμένων ακροατών να διακρίνουν αλλαγές στην ταχύτητα ομιλίας. Το κύριο μέρος της πτυχιακής εργασίας αφορά την αντίληψη της ταχύτητας ομιλίας. Ειδικότερα οι ακροατές πρέπει να απαντήσουν στην ερώτηση: ποιες από τις δύο εκδοχές της ίδιας πρότασης σε κάθε ζεύγος που ακούν παράγεται πιο αργά. Ωστόσο, στο συγκεκριμένο πείραμα ασχοληθήκαμε και με την κρίση της φυσικότητας ομιλίας από τους ίδιους ακροατές, οι οποίοι επίσης καλούνταν να απαντήσουν ποια από τις δύο προτάσεις ακούγεται πιο φυσική. Στη συγκεκριμένη πτυχιακή εργασία διερευνήσαμε γενικότερα αν η ηλικία έχει αντίκτυπο στην ικανότητα αντίληψης της ομιλίας και τις εναλλαγές της ταχύτητας της ομιλίας, καθώς και κατά πόσο η ηλικία των ομιλητών και το μήκος προτάσεων που παρήγαγαν οι ομιλητές, επηρεάζει την αντίληψη των ακροατών.
Στην έρευνα αυτή συμμετείχαν 20 τυπικά άτομα, διαχωρισμένα ανά ηλικιακή ομάδα, δηλαδή 10 ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών και 10 νέοι 20 – 25 ετών. Οι δύο ομάδες ήταν εξίσου διαχωρισμένες ανά φύλο, συγκεκριμένα συμμετείχαν 5 ηλικιωμένοι άντρες και 5 κυρίες ανάλογης ηλικίας, 5 νεαρές κοπέλες και 5 νεαροί άντρες, οι οποίοι καλούνταν να ακούσουν 264 ζεύγη προτάσεων ανά πείραμα. Τα αποτελέσματα του πειράματος, τα οποία στηρίζονται και βιβλιογραφικά, έδειξαν ότι όταν τα ερεθίσματα που παρουσιάζονται περιέχουν προτάσεις με αργό και κανονικό ρυθμό, είναι πιο εύκολο για τους ακροατές να διακρίνουν τη διαφορά στην ταχύτητα ομιλίας σε σχέση με ζεύγη προτάσεων με γρήγορο και κανονικό ρυθμό. Επιπρόσθετα, αποδείχτηκε ότι οι ακροατές αποδίδουν καλύτερα, όταν τα ζεύγη προτάσεων παρήγαγαν νέοι ομιλητές και κυρίως στα ερεθίσματα με ρυθμό αργά/κανονικά ή κανονικά/αργά. Αναφορικά με τα συμπεράσματα που προέκυψαν με βάση το μήκος των προτάσεων, τόσο οι νεαροί ακροατές όσο και οι ηλικιωμένοι παρουσίασαν μεγαλύτερο ποσοστό επιτυχίας στις προτάσεις μεγάλου μήκους. Παράλληλα, αποδείχτηκε ότι η ηλικία των ακροατών αποτελεί σημαντικό αντίκτυπο στη μεταβολή των αποτελεσμάτων ως προς την απόδοση του ακροατή, καθώς παρατηρήθηκε ότι οι ηλικιωμένοι ακροατές είχαν γενικότερα χειρότερη απόδοση από τους συμμετέχοντες νεαρής ηλικίας σε όλους τους τομείς και ρυθμούς της έρευνάς μας. Τέλος, όσον αφορά στη φυσικότητα της ομιλίας, η πλειονότητα των ακροατών επέλεξε τον κανονικό ρυθμό ως πιο φυσικό στα ζεύγη προτάσεων που παράγονται αργά και κανονικά, ενώ στα ζεύγη «γρήγορα/κανονικά – κανονικά/γρήγορα» εμφάνισαν μεγαλύτερη δυσκολία στο να επιλέξουν ποια πρόταση παραγόταν πιο φυσικά, με αποτέλεσμα και οι δύο ομάδες συμμετεχόντων να επιλέγουν πιο συχνά ότι και οι δύο προτάσεις είναι όμοιες όσον αφορά την φυσικότητα τους.
Λέξεις – κλειδιά: ταχύτητα ομιλίας, φυσικότητα ομιλίας, αντιληπτικό πείραμα, τυπικοί ακροατές, ηλικιακή ομάδα, μήκος πρότασης
Πανεπιστήμιο Πατρών
