Οι αρχαίοι Έλληνες από πολύ νωρίς στην ιστορική τους διαδρομή άρχισαν να εκφράζουν και να αποτυπώνουν σε έντεχνο λόγο τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους για την πλέον κοινή συνθήκη της ανθρώπινης ύπαρξης, το θάνατο και την ταφή. Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίστηκε το θέμα του θανάτου και της ταφής στην αρχαία ελληνική γραμματεία, από τα ομηρικά έπη και την αρχαϊκή λυρική ποίηση μέχρι την αττική τραγωδία. Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίστηκε ο θάνατος και η ταφή είναι δηλωτικός του τρόπου με τον οποίο αντιμετώπισε η ελληνική σκέψη και συνείδηση την ίδια τη ζωή. Παράλληλα, αποτέλεσε την αφορμή για να διατυπωθούν ζητήματα πολιτικού ενδιαφέροντος καθώς και αισιόδοξα μηνύματα για την αξία της ζωής. Από την αδιάλειπτη προσπάθεια των μεγάλων ηρώων για την απόκτηση δόξας και υστεροφημίας μέσω του ηρωϊκού θανάτου στο πεδίο της μάχης, η ανθρώπινη σκέψη προχωράει σταδιακά στη συνειδητοποίηση του αναπόφευκτου του θανάτου και στο καθολικό αίτημα για μεταθανάτια θύμηση και φτάνει ως την αμφισβήτηση και την άρνηση του δικαιώματος στην ταφή και εν τέλει τη θεμελιώνει ως συνθήκη που συνέχει ανθρώπινους και θεϊκούς νόμους. Η παρούσα εργασία μελετά τα θέματα αυτά μέσα από επιλεγμένες αναφορές στα ομηρικά έπη (ραψωδίες Π, Ψ και Ω της Ιλιάδας και ραψωδίες μ και ω της Οδύσσειας), στον αρχαϊκό λυρισμό (αποσπάσματα 1W του Καλλίνου, 10 W, 11 W, 12 W του Τυρταίου, 531 PMG του Σιμωνίδη του Κείου, 133 W και 134 W του Αρχιλόχου, 55 V και 94 V της Σαπφούς και 1ο Ολυμπιόνικος του Πινδάρου) και στην τραγωδία (Αισχύλου Ἑπτὰ ἐπὶ Θήβας, Σοφοκλέους Αἴας και Ἀντιγόνη και Ευριπίδη Ἰκέτιδες και Φοίνισσαι). Η ελληνική συνείδηση βαθύτατα διαποτισμένη από το αναπόφευκτο του θανάτου, προσανατολίζει το ενδιαφέρον της στην ανθρώπινη πλευρά του και σε αυτό που απομένει μετά το θάνατο. Ο σεβασμός του νεκρού σώματος, η προστασία της αξιοπρέπειάς του, η φροντίδα για τη μεταθανάτια ανάμνηση τίθενται κάτω από την αιγίδα της δικαιοσύνης, του θεϊκού κήδους και της μεγαλοφυούς σύλληψης πως ο άνθρωπος κερδίζει την αθανασία μέσω του πνευματικού του έργου. Ανθρώπινοι και θεϊκοί νόμοι ενωμένοι αξεδιάλυτα αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο ενός κόσμου χτισμένου πάνω στο δίκαιο, στο σεβασμό, στη συγχώρεση και στη συμφιλίωση.
(EL)
Ancient Greeks from their early history began expressing and capturing their emotions and thoughts on the most common condition of human existence, death and burial. This thesis aims to present the way in which the concern about death and burial was discussed in the ancient Greek literature, from Homeric poems and Archaic lyric poetry to Attic tragedy. The way ancient Greek poets dealt with death and burial indicates the way the Greek thought and perspective treated life itself. Meanwhile, poets got the opportunity to raise topics of political interest as well as optimistic ideas about the value of life. From the unremitting effort of the great heroes to gain glory and absurdity through heroic death on the battlefield, human thought gradually progresses to the realization of the inevitable death and to the universal request for postmortem recollection and reaches to the questioning and denial of the right in burial, and ultimately establishes it as a treaty that encompasses human and divine laws. This thesis aims to research these topics through selected references to the Homeric poems (Iliad, book 11, 23 and 24 and Odyssey, book 12 and 24), archaic lyric poetry (Callinus, 1W Tyrtaeus, 10 W, 11 W, 12 W, Simonides of Ceos 531 PMG, Archilochus, 133 W and 134 W, Sappho, 55 V and 94 V and Pindar, Olympian 1) and attic tragedy (Aeschylus Seven Against Thebes, Sophocles Ajax and Antigone and Euripides Suppliants and the Phoenician Women). The Greek consciousness deeply impregnated by the inevitability of death focuses on the human perspective and on what remains after death. The respect of the dead body, the protection of its dignity, the care for the postmortem recollection are placed under the aegis of the righteousness, the divine supervision, and the brilliant conception that man gains immortality through creative writing. Human and divine laws together are the cornerstone of a world built on law, respect, forgiveness and reconciliation.
(EN)
