Ο ακοντισμός είναι ένα από τα τέσσερα αγωνίσματα των αθλητικών ρίψεων του κλασικού αθλητισμού. Ο ριπτικός παλμός του ακοντισμού αποτελείται από πέντε φάσεις: την αρχική θέση, όπου ο αθλητής βρίσκεται ακίνητος με μέτωπο το πεδίο ρίψης, τη φόρα, η οποία διακρίνεται σε δύο επιμέρους φάσεις (δρομική δραστηριότητα και ειδικά βήματα), το κατέβασμα του ακοντίου, τον προωθητικό διασκελισμό, τον κόντρα διασκελισμό, την τελική διπλή στήριξη (προετοιμασία του αθλητή για τη ρίψη του οργάνου) και την τελική προσπάθεια με μια αλληλουχία στροφικών κινήσεων του ρίπτη. Τελική φάση είναι η αποκατάσταση, δηλαδή ένας επιπλέον διασκελισμός για να μη βγει ο ακοντιστής εκτός ορίων της βαλβίδας (Γεωργιάδης & Τερζής, 2012).
Για να γίνει κατανοητή η κινησιολογική ανάλυση του χεριού ρίψης στο ριπτικό παλμό του ακοντισμού γίνεται αναφορά στη λειτουργική ανατομική άνω άκρων. Οι δύο κύριες αρθρώσεις των άνω άκρων είναι η άρθρωση του ώμου και του αγκώνα. Η ωμική ζώνη απαρτίζεται από τα οστά της κλείδας και της ωμοπλάτης. Η σταθερότητα της άρθρωσης παρέχεται από τον ακρωμιοκλειδικό και τους κορακοκλειδικούς συνδέσμους. Οι κύριοι μύες που σχετίζονται με την ωμική ζώνη είναι ο τραπεζοειδής, ο πλατύς ραχιαίος, ο μείζων θωρακικός, ο πρόσθιος οδοντωτός, ο δελτοειδής, ο υπακάνθιος, ο ελάσσων στρογγύλος, ο υποπλάτιος, ο δικέφαλος βραχιόνιος και ο τρικέφαλος βραχιόνιος μυς. Οι βασικές κινήσεις που εκτελεί η άρθρωση του ώμου είναι η κάμψη, η έκταση, η απαγωγή (οριζόντια και διαγώνια), η προσαγωγή (οριζόντια και διαγώνια), η έσω στροφή, η έξω στροφή, η απαγωγή του βραχίονα, η παρέλκυση της ωμοπλάτης, η σύμπτηξη της ωμοπλάτης και η ανύψωση της ωμοπλάτης. Η άρθρωση του αγκώνα απαρτίζεται από το βραχίονα και το αντιβράχιο. Επίσης, η διάρθρωση του αγκώνα αποτελείται από την πηχεοβραχιόνια και την άνω κερκιδωλενική άρθρωση. Ενισχύεται από τον πρόσθιο και τον οπίσθιο πηχεοβραχιόνιο σύνδεσμο και από τον έσω, έξω πλάγιο και δακτυλιοειδή σύνδεσμο. Οι μύες που ένεργούν στην άρθρωση είναι ο δικέφαλος βραχιόνιος, ο πρόσθιος βραχιόνιος, ο τρικέφαλος βραχιόνιος, ο αγκωνιαίος και ο βραχιονοκερκιδικός μυς. Στην έσω πλευρά βρίσκονται ο στρογγυλός πρηνιστής, ο κερκιδικός καμπτήρας του καρπού, ο μακρός παλαμικός και ο ωλένιος καμπτήρας του καρπού, ενώ στην έξω πλευρά ο βραχύς κερκιδικός εκτείνων τον καρπό, ο ωλένιος εκτείνων τον καρπό και ο υπτιαστής μυς. (Κατρίτσης & Παπαδόπουλος, 2002)
Ακολουθεί κινησιολογική ανάλυση του χεριού ρίψης κατά το ριπτικό παλμό. Στην αρχική φάση του παλμού, η ωμική ζώνη κάμπτεται (90ο) με τη δράση του δελτοειδή, τραπεζοειδή, πρόσθιου οδοντωτού και μείζονα θωρακικού (κλειδική μοίρα) μυός. Επιπλέον, γίνεται κάμψη (90ο) και στην άρθρωση του αγκώνα με τη λειτουργία του δικεφάλου βραχιονίου, του πρόσθιου βραχιονίου, του βραχιονοκερκιδικού, του στρογγυλού πρηνιστή και των καμπτήρων μυών του καρπού και των δακτύλων. Στη φάση της φόρας (δρομική δραστηριότητα), κάμπτεται και εκτείνεται ελαφρά η άρθρωση του αγκώνα με τον τρικέφαλο βραχιόνιο και τον αγκωνιαίο μυ να λειτουργούν στην έκταση της άρθρωσης. Στα ειδικά βήματα,κατά τη μεταφορική κίνηση κατεβάσματος του οργάνου, η ωμική ζώνη απάγεται οριζόντια από το δελτοειδή, τον υπερακάνθιο, τον υπακάνθιο, τους μείζων και ελάσσων στρογγύλους, το ρομβοειδή, τον τραπεζοειδή και τον πλατύ ραχιαίο μυ. Επίσης, γίνεται και έξω στροφη του ώμου με τη συμμετοχή του υπακανθίου,του ελάσσονα στρογγύλου, της οπίσθιας μοίρας του δελτοειδούς, του υπερακανθίου, του ρομβοειδή και τραπεζοειδή. Η άρθρωση του αγκώνα εκτείνεται και υπτιάζει. Στον υπτιασμό του αγκώνα ενεργούν: ο δικέφαλος βραχιόνιος, ο υπτιαστής και ο βραχιονοκερκιδικός μυς. Στην κυκλική κίνηση κατεβάσματος του ακοντίου, ο ώμος στρέφεται εξωτερικά και εκτείνεται. Την έκταση την εκτελούν: ο δελτοειδής, ο μείζων θωρακικός (στερνική μοίρα), ο τρικέφαλος βραχιόνιος, ο μείζων και ελάσσων στρογγύλος, ο ρομβοειδής, ο τραπεζοειδής, ο πλατύς ραχιαίος και ο υποπλάτιος μυς. Κατά την ανορθωτική κίνηση, στην ωμική ζώνη εκτελείται κάμψη (120 – 180ο), από τους εκτείνοντες της σπονδυλικής στήλης της αντίθετης πλευράς μύες, και έξω στροφή. Στον αγκώνα συμβαίνει έκταση και υπτιασμός. Τέλος, κατά την τελική προσπάθεια, στην ωμική ζώνη γίνεται προσαγωγή από το δικέφαλο, μείζονα θωρακικό, τρικέφαλο, ρομβοειδή και πλατύ ραχιαίο μυ, καθώς και απαγωγή (0 – 90ο) με την ενέργεια του δελτοειδούς, υπερακανθίου και δικεφάλου βραχιονίου, απαγωγή (90 – 150ο) από τον τραπεζοειδή, πρόσθιο οδοντωτό, δελτοειδή, μείζονα θωρακικό και απαγωγή 150 – 180ο) από τους εκτείνοντες της σπονδυλικής στήλης της αντίθετης πλευράς. (Kapandji, 2009)
Στις παραπάνω αρθρώσεις συμβαίνουν και οι περισσότεροι τραυματισμοί του χεριού ρίψης στον ακοντισμό. Στο πρόσθιο τμήμα του ώμου παρατηρούνται: η τενοντίτιδα του δικεφάλου, η διολίσθηση της μακράς κεφαλής του δικεφάλου, το πρόσθιο υπεξάρθρημα της γληνοβραχιόνιας άρθρωσης, στην οποία υπάρχει πρόσθια αστάθεια και προκαλείται άλγος κατά την απελευθέρωση του οργάνου, η διάταση του μυοτενόντιου πετάλου όπου παρατηρείται ευαισθησία της οπίσθιας ωμογλήνης λόγω υπερβολικής ταχύτητας στροφής του βραχίονα προς τα έσω, η κάκωση «SLAP» και η τενοντίτιδα του υπερακανθίου. Στην άρθρωση του αγκώνα μπορεί να προκληθεί έξω επικονδυλίτιδα από την εκτέλεση λανθασμένης τεχνικής, κυρίως σε ενήλικες. Στους ανηλίκους ρίπτες μπορεί να συμβεί κάκωση στο έξω διαμέρισμα προκαλλώντας μόνιμη βλάβη στην άρθρωση. επιπλέον παρατηρείται διαχωριστική οστεοχονδρίτιδα του κονδύλου του βραχίονα και της κερκιδικής κεφαλής και γωνιασμός και συμπίεση της κερκιδικής επίφυσης. Η τελευταία είναι μία πολύ σοβαρή πάθηση του αγκώνα που περιορίζει την κινητικότητα της άρθρωσης. Οι κακώσεις στην οπίσθια πλευρά της άρθρωσης προκαλούνται κατά τη φάση της όπλισης. Τέλος, η υπερέκταση του αγκώνα επιβαρύνει σημαντικά το ωλέκρανο και τον πρόσθιο ινώδη θύλακο δημιουργώντας ελεύθερα σωματίδια χόνδρου εντός της άρθρωσης, οστεοχόνδρινο κάταγμα, διάστρεμμα υπερέκτασης και σπάνια, κατάγματα κοπώσεως. (Richard, Duane & Steven, 2007)
(EL)
No
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
