Ο Γιώργης Βαρλάμος (1922-2013) υπήρξε ένας σημαντικός Έλληνας ζωγράφος-χαράκτης, ο οποίος ασχολήθηκε συστηματικά με την εικονογράφηση βιβλίων. Μαθητής ενός μεγάλου δασκάλου, του Γιάννη Κεφαλληνού (1894-1957), εκπαιδεύτηκε τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό πάνω στις γραφικές τέχνες, με αποτέλεσμα να εξελιχθεί σε έναν από τους παραγωγικότερους Έλληνες εικονογράφους του 20ού αιώνα.
Η πλούσια καλλιτεχνική του παραγωγή περιέλαβε πάμπολλες σειρές ανεξάρτητων ζωγραφικών και χαρακτικών έργων, εμπνευσμένων κατά βάση από τον κόσμο της φύσης, καθώς και έργα που προέκυψαν μέσα από την ενασχόλησή του με τις εφαρμογές της χαρακτικής (βιβλία, αφίσες, γραμματόσημα, ημερολόγια, λογοτύπους). Στη ζωγραφική έκανε κυρίως χρήση υλικών όπως τα ακρυλικά και οι ακουαρέλες, ενώ στη χαρακτική πειραματίστηκε εξίσου και με τις τρείς παραδοσιακές τεχνικές (ξυλογραφία – χαλκογραφία – λιθογραφία). Αντιμετώπισε ισότιμα και τις δύο τέχνες, υπογραμμίζοντας πως «ζωγράφιζε σαν χαράκτης και χάραζε σαν ζωγράφος».
Τα βιβλία που εικονογράφησε και επιμελήθηκε αισθητικά ξεπερνούν τα 200 σε αριθμό, ενώ ποικίλουν τόσο σε περιεχόμενο (λογοτεχνικά, επιστημονικά, παιδικά, λευκώματα) όσο και μορφολογικά (ως προς το σχήμα, τα τυπογραφικά στοιχεία, τον εικονογραφικό τους διάκοσμο). Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται δύο κορυφαίες καλλιτεχνικές εκδόσεις, οι Δέκα Λευκές Λήκυθοι του Μουσείου Αθηνών (1957), οι οποίες προέκυψαν από τη συνεργασία του Γιάννη Κεφαλληνού με τη Λουΐζα Μοντεσάντου (1917-2007), τον Νίκο Δαμιανάκη (1920-2005) και τον Γιώργη Βαρλάμο και λειτούργησαν για τον τελευταίο σα σημείο αναφοράς στη διάρκεια των κατοπινών χρόνων, καθώς και οι Τραγωδίες του Σοφοκλή (1973) σε τρεις τόμους, οι οποίοι εκδόθηκαν από τον γαλλικό εκδοτικό οίκο «Union Latine d’ Éditions» σε μετάφραση του Ζακ Λακαριέρ (1925-2005), χαρίζοντας στον Βαρλάμο την ευτυχέστερη στιγμή της εικαστικής του πορείας.
Ειδικότερα, στα λογοτεχνικά του βιβλία, που αποτέλεσαν και τον κύριο κορμό του εικονογραφικού του έργου, περιλαμβάνονται σημαντικά πεζά και ποιητικά κείμενα της ελληνικής και ξένης λογοτεχνίας. Όπως η σειρά των Απάντων του Νίκου Καζαντζάκη (δεκαετία 1950), της οποίας η κυκλοφορία αποτέλεσε ένα σημαντικό εκδοτικό εγχείρημα της εποχής. Ο Βαρλάμος συνεργάστηκε κατά καιρούς με πολλούς εκδοτικούς οίκους της Αθήνας («Αστήρ», «Μαυρίδης», Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», «Δίφρος», «Κέδρος», «Σύγχρονη Εποχή»), ενώ επιμελήθηκε και προσωπικές εκδόσεις διάφορων συγγραφέων. Τα βιβλία του, στο σύνολό τους, διακρίθηκαν για την εφαρμογή αυστηρών τυπογραφικών κανόνων, οι οποίοι υπόσχονταν ένα άρτιο αποτέλεσμα τόσο σε αισθητικό όσο και αναγνωστικό επίπεδο.
(EL)
George Varlamos (1922-2013) was a significant Greek painter-engraver, who was systematically occupied with book illustration. As a student of a great master, John Kephallinos (1894-1957), he was trained in graphic arts both in Greece and abroad, so as to evolve in one of the most prolific Greek illustrators of the 20th century.
His rich artistic production involved numerous series of independent paintings and prints, inspired basically by the world of nature, and works which derived from his occupation with graphic arts (books, posters, stamps, calendars, logos). In painting he used mainly mediums such as acrylic paints and watercolors, while in printmaking he experimented equally on the three traditional techniques (woodcut – etching – lithography). He treated equally both arts, emphasizing that “he was painting like an engraver and he was engraving like a painter”.
The books that he illustrated and edited aesthetically are more than 200 in number, while they vary both in context (literary, scientific, children’s books, albums) and in form (over their shape, glyphs and illustration). Among them two major artistic editions are included, Ten White Lekythoi in the National Museum (1957), which arose from the collaboration of John Kephallinos with Louise Montesantou (1917-2007), Nick Damianakis (1920-2005) and George Varlamos and functioned for the latter as a benchmark in the following years, and the Tragedies of Sophocles (1973) in three volumes, which – translated by Jacques Lacarrière (1925-2005) – were edited by the french publishing house “Union Latine d’ Éditions”, giving Varlamos the happiest time of his artistic career.
In particular, among his literary books, which constituted the main body of his illustrations, are included significant prose and poetic texts of greek and foreign literature. Like the series of Collected Works of Nikos Kazantzakis (’50s), whose release was a great publishing challenge of the era. Varlamos cooperated occasionally with many publishers of Athens (“Astir”, “Mavrides”, Bookstore of “Hestia”, “Difros”, “Kedros”, “Synchroni Epochi”), as he also edited personal editions of various authors. His books overall were characterized by the implementation of some strict typographic rules, which promised a perfect result both on aesthetic and reading level.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
