Η εικόνα του βυζαντινού κόσμου, και κατ’ επέκταση του βυζαντινού πολιτισμού, δεν είναι εύκολο να σκιαγραφηθεί, καθώς είναι αποτέλεσμα πολλών ζυμώσεων που έλαβαν χώρα στο ανάλογο κοινωνικοπολιτικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Στην παραδοσιακή βιβλιογραφία έχει συνδεθεί η εικόνα του Βυζαντίου με τη χριστιανική θρησκεία και όσα αυτή συνεπάγεται. Ωστόσο, η εικόνα αυτή είναι ελλιπής, καθώς ο πολιτισμός αυτός περιλάμβανε ανθρώπους γνώστες της παλαιότερης επιστημονικής παράδοσης, οι οποίοι διακρίθηκαν στις θετικές επιστήμες - φυσική φιλοσοφία και συνέβαλαν με το έργο τους στην επέκταση της υπάρχουσας γνώσης.
Κατά τη χιλιόχρονη πορεία της αυτοκρατορίας υπήρξαν περίοδοι ακμής αλλά και περίοδοι στασιμότητας, ως αποτέλεσμα εξωτερικών και εσωτερικών αναταραχών. Ωστόσο, ο 9ος αι. σηματοδοτεί νέες εξελίξεις στον τομέα της επιστημονικής γνώσης, οι οποίες θα συνεχιστούν μέχρι και τη διάλυσή της. Λόγιοι της εποχής, δείχνοντας ζωηρό ενδιαφέρον για την αρχαία ελληνική γνώση, μελέτησαν αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους, αστρονόμους και γεωγράφους, όπως τον Αριστοτέλη, τον Πλάτωνα, τον Πτολεμαίο και το Στράβωνα και δεν δίστασαν να σχολιάσουν και να ασκήσουν κριτική στα έργα τους, συντελώντας στην «πρώτη βυζαντινή αναγέννηση». Ακόμα και όταν στις αρχές του 13ου αι. η Κωνσταντινούπολη έπεσε στα χέρια των Λατίνων, αυτή η εξέλιξη δεν έπαυσε, αλλά συνεχίστηκε στην Αυτοκρατορία της Νίκαιας και επανήλθε στην πρωτεύουσα μετά την ανακατάληψη της, συμβάλλοντας με τη σειρά της στη «δεύτερη βυζαντινή αναγέννηση». Οι λόγιοι, βέβαια, την περίοδο αυτή δεν αρκέστηκαν στη συλλογή και επεξεργασία υλικού της αρχαιότητας, αλλά συγχρόνως, έχοντας ήδη εμπλουτίσει τις γνώσεις τους μελετώντας τις επιστημονικές γνώσεις των Αράβων, θα συνεχίσουν σε αυτήν την κατεύθυνση με τους Πέρσες.
Συνεπώς, προκειμένου να μελετηθούν όλες αυτές οι εξελίξεις που συντελέστηκαν στο χώρο των θετικών επιστημών και της φυσικής φιλοσοφίας (και ιδιαίτερα της αστρονομίας και της γεωγραφίας), των δύο περιόδων, κρίθηκε απαραίτητο να μελετηθεί και η περιρρέουσα κατάσταση, όπως η επίδραση της θρησκείας, το αρχαιοελληνικό παρελθόν και το εκπαιδευτικό σύστημα στο πλαίσιο που αυτό συνέβαλε στην εξέλιξη αυτή, ως καθοριστικός παράγοντας που συνετέλεσε στην επέκταση της γνώσης, αλλά και στη διατήρηση των θετικών σπουδών γενικότερα, και της αστρονομίας αλλά και γεωγραφίας ειδικότερα.
(EL)
The image of the Byzantine world and its civilization is not easy to be described as it is the result of many fermentations which took place in its particular socio-political and cultural environment. In historic bibliography the Byzantium has linked with the Christian religion and all that it entails. However, this image is incomplete, as this culture included people who had been educated with the ancient scientific knowledge and who distinguished themselves in science and contributed with their work to the expansion of knowledge.
During the thousand-year course of the empire there were periods of prosperity, but also periods of stagnation, as a result of external and internal unrest. However, the 9th century marks new developments in the field of scientific knowledge, which will continue until the complete fall of the empire. Scholars of the time, showing a keen interest in ancient Greek knowledge, studied ancient Greek philosophers, astronomers and geographers, such as Aristotle, Plato, Ptolemy and Strabo and did not hesitate to comment and criticize their works, contributing to the “first Byzantine Renaissance”. Even when at the beginning of the 13th century, when Constantinople fell into the hands of the Latins, this development did not cease, but continued in the Empire of Nicaea and returned to the capital after its recapture, contributing in such way to the “second Byzantine Renaissance”. Moreover, scholars did not content themselves now with collecting and processing material of antiquity, but as already had enriched their knowledge by studying the Arab scientific knowledge, continue in the same way with the Persians.
In order to study all these developments that took place in the field of science and philosophy (especially of astronomy and geography), of these two periods, it was considered necessary to study the surrounding situation, such as the influence of religion, the ancient Greek past and the educational system in the context that contributed to this development, as a determining factor that contributed to the expansion of knowledge, but also to the maintenance of exact science in general and astronomy and geography in particular.
(EN)
/aggregator-openarchives/portal/institutions/uoa
