Στις παραδοσιακές κοινωνίες το τραγούδι και ο χορός αποτελούν ζωντανό και λειτουργικό κομμάτι της ζωής των προσώπων. Τα πρόσωπα επικοινωνούν, δημιουργούν, εκφράζονται, μεταλαμπαδεύουν «αβίαστα» τη λαϊκή τους κληρονομιά από γενιά σε γενιά. Το Μέτσοβο, βλαχοχώρι της Πίνδου διατηρώντας μέχρι πρότινος (τη δεκαετία του 1970) έντονη τη βιωματική σχέση με την παράδοση, προσφέρεται για τη μελέτη της ενεργητικής λειτουργίας του τραγουδιού και του χορού. Η παρούσα μελέτη εστιάζοντας στο πρόσωπο της γυναίκας, διερευνά το χορό των κοριτσιών του Μετσόβου ως πολιτισμική έκφραση που δομείται στη λειτουργία του τραγουδιού και του χορού. Στον χορό αυτό οι γυναίκες τραγουδούν αντιφωνικά λέγοντας τραγούδια κυρίως ερωτικού περιεχομένου και χορεύουν κρατώντας με θηλυκωτή λαβή η μια την άλλη, σε κλειστό κύκλο. Ο χορός ολοκληρώνεται με τα σφυρίγματα των νεαρών αγοριών που σημαίνουν την λήξη του με το εμβληματικό τραγούδι «Μην χαλάτε τον χορό». Η έρευνα αυτής της γυναικείας έκφρασης ακολουθεί την ιστοριογραφική και βιογραφική μέθοδο ενσωματώνοντας στοιχεία και της φεμινιστικής προσέγγισης. Βάση των παραπάνω καταγράφονται τα βιώματα δέκα διαφορετικών γυναικών που γεννήθηκαν τη δεκαετία του ’40, οι οποίες επιλέγονται με τη δειγματοληψία της «χιονοστιβάδας». Στον άξονα μιας ημιδομημένης συνέντευξης οι αφηγήτριες μοιράζονται τα βιώματά τους απαντώντας σε ερωτήματα που επιδιώκουν μια πολύπλευρη προσέγγιση του βιώματος του χορού, ως κοινωνικό κατασκεύασμα. Τα ερωτήματα της λαογραφικής έρευνας επικεντρώνονται στην ονομασία του χορού, στο χωροχρονικό και τελεστικό του πλαίσιο, στα πρόσωπα, στη λειτουργική του αξία, στον τρόπο λειτουργίας του τραγουδιού και του χορού, στο ένδυμα και στον τρόπο εκμάθησης. Τα δεδομένα της ποιοτικής έρευνας κατηγοριοποιούνται, αναλύονται και ερμηνεύονται υπό το πρίσμα μιας φαινομενολογικής προσέγγισης αναζήτησης του νοήματος των βιωμάτων από τις αφηγήτριες.
Η έρευνα συμβάλει στην αποτύπωση του χορού των γυναικών ως κατασκεύασμα του χωροχρόνου, του περιβάλλοντος και του ευρύτερου πολιτιστικού πλαισίου. Φωτίζει τα πρόσωπα που περικλείουν τον χορό, την σχέση τους με τα τελούμενα και την λειτουργική τους σημασία. Αναδεικνύει τη σημασία του ενδύματος, στοιχείο που -κατά περιστάσεις- επηρεάζει την ένταξη των προσώπων στον χορό και καταγράφει μια ξεχωριστή ενδυματολογική συνθήκη που αφορά κυρίως το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής στο Μέτσοβο. Τέλος, παρουσιάζει τον χορό ως στοιχείο ενταγμένο στη ζωή της γυναίκας και όχι αποκομμένο από τις συνήθειές της, τις εργασίες και τον κοινωνικό της ρόλο, αποκαλύπτοντας παράλληλα τη λειτουργική σημασία του στο κάθε της στάδιο.
Στο δεύτερο μέρος της διπλωματικής εργασίας επιχειρείται η δημιουργία ενός εκπαιδευτικού σχεδιασμού που απευθύνεται σε φορέας της μη τυπικής εκπαίδευσης και, ειδικότερα, στον χορευτικό σύλλογο Μετσόβου. Αναλυτικότερα, αφορά το μικρότερο τμήμα των χορευτών που καλύπτει παιδιά ηλικίας 5 έως 8 ετών, δηλαδή τάξεις νηπιαγωγείου και δημοτικού. Σε πρακτικό επίπεδο αποτελείται από τέσσερις διδακτικές παρεμβάσεις που η καθεμία διαρκεί μια ώρα και είκοσι λεπτά ενώ στο τέλος παρατίθενται δυο προτεινόμενες συνθετικές εργασίες που προσφέρουν νέους δρόμους και ορίζοντες στην εκπαιδευτική διαδρομή. Ο ερευνητικός σχεδιασμός είναι δομημένος σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά του Σχεδίου εργασίας- Project και επιδιώκει μια πολύπλευρη προσέγγιση του χορού συμβάλλοντας στην κατανόησή του ως κοινωνικό κατασκεύασμα που εξυπηρετεί τις ανάγκες της κοινότητας και λειτουργεί ως πεδίο επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης. Έτσι, σε ένα ευχάριστο και παιγνιώδες κλίμα τα παιδιά μυούνται στον «κοριτσίστικο χορό» μέσα από το πλαίσιο λειτουργίας του, από το τραγούδισμα (λόγος, ρυθμός, επικοινωνία προσώπων), από κινητικές δραστηριότητες, από την επαφή τους με το παραδοσιακό ένδυμα και βέβαια μέσα από την ακρόαση και τον σχολιασμό των φωνών των γυναικείων αφηγήσεων. Ολοκληρώνοντας, σε μια σφαιρική θέαση του εν λόγω πονήματος δέκα και μια γυναίκες αφηγούνται τα βιώματά τους για τον κοριτσίστικο χορό υφαίνοντας για τα παιδιά και τα εγγόνια τους εικόνες, ακούσματα, και συναισθήματα της πολιτισμικής τους προίκας, της πολιτισμικής τους κληρονομίας.
(EL)
In traditional societies, singing and dancing are a living and functional part of people's lives. People communicate, create, express themselves, pass on their folk heritage "effortlessly" from generation to generation. Metsovo, a village of Pindos maintaining until recently (in the 1970s) a strong experiential relationship with tradition, is ideal for the study of the active function of song and dance. The present study, focusing on the face of women, explores the dance of the girls of Metsovo as a cultural expression structured in the function of song and dance. In this dance, women sing antiphonally, saying songs of mainly erotic content and dance holding each other with a feminine handle, in a closed circle. The dance concludes with the whistles of the young boys signaling its end with the emblematic song, "Don't spoil the dance".
The research of this female expression follows the historiographical and biographical method, incorporating elements of the feminist approach. Based on the above, the experiences of ten different women born in the 40s are recorded, who are selected by sampling the "avalanche". In the axis of a semi-structured interview, the narrators share their experiences by answering questions that seek a multifaceted approach to the experience of dance as a social construct. The questions of folklore research focus on the name of dance, its spatiotemporal and performative context, its faces, its functional value, the way song and dance function, the dress and the way of learning. The data of qualitative research are categorized, analyzed and interpreted in the light of a phenomenological approach of searching for the meaning of experiences by the narrators.
The research contributes to the depiction of women's dance as a construct of space-time, environment and wider cultural context. It illuminates the faces that encompass the dance, their relationship with the rituals and their liturgical significance. It highlights the importance of clothing, an element that -at times- affects the integration of people into the dance and records a special sartorial condition that mainly concerns the festival of Agia Paraskevi in Metsovo. Finally, it presents dance as an element integrated into a woman's life and not detached from her habits, work and social role, while revealing its functional significance at every stage.
The second part of the diploma thesis attempts to create an educational design addressed to a non-formal education institution and, in particular, to the dance club of Metsovo. More specifically, it concerns the smallest section of dancers that covers children aged 5 to 8, i.e. kindergarten and primary school classes. On a practical level, it consists of four teaching interventions, each lasting one hour and twenty minutes, while at the end there are two proposed compositional projects that offer new paths and horizons in the educational path. The research design is structured according to the characteristics of the Work Plan-Project, seeks a multifaceted approach to dance, contributing to its understanding as a social construct that serves the needs of the community and functions as a field of communication and interaction.
Thus, in a pleasant and playful atmosphere, children are initiated into the "girls' dance" through its operating framework, through singing (speech, rhythm, face communication), through kinetic activities, through their contact with traditional clothing and of course through listening to and commenting on the voices of women's narratives. Concluding in a comprehensive view of this work, ten and one women narrate their experiences of girls' dance, weaving for their children and grandchildren images, sounds, and feelings of their cultural dowry, their cultural heritage.
(EN)
/aggregator-openarchives/portal/institutions/uoa
