Η κινηματογραφίστρια Naomi Kawase γεννήθηκε στην ιαπωνική πόλη Nara, όπου
μεγάλωσε με την θεία της Uno, την οποία αποκαλούσε «γιαγιά», καθώς οι γονείς της
την εγκατέλειψαν σε παιδική ηλικία. Έχει σκηνοθετήσει ταινίες ντοκιμαντέρ αλλά
και ταινίες μυθοπλασίας με τις οποίες κατάφερε να αποσπάσει μία θέση τόσο στην
εγχώρια ιαπωνική παραγωγή ταινιών όσο και στο παγκόσμιο κινηματογραφικό
γίγνεσθαι. Το πρώιμο έργο της αφορά ντοκιμαντέρ με βασικούς πρωταγωνιστές την
ίδια, την οικογένεια της καθώς και ανθρώπους που ανήκουν στο ευρύτερο οικείο
περιβάλλον της πόλης που ζει. Έχει αναπτύξει την δική της προσωπική γραφή,
πειραματιζόμενη με τον τρόπο κινηματογράφησης, συλλογής και επεξεργασίας του
υλικού της. Η ίδια υποστηρίζει ότι οι ταινίες της είναι ένας συνδυασμός μυθοπλασίας
και ντοκιμαντέρ.
Η παρούσα μελέτη συνιστά μία ανάλυση των ταινιών Embracing (1992) και
Birth/Mother (2006) με στόχο, αφενός την ανάδειξη των χαρακτηριστικών που
εντάσσουν το πρώιμο έργο της Kawase στο κινηματογραφικό είδος φιλμ-δοκίμιο και
αφετέρου, την ανάλυση του τρόπου με τον οποίο συνδιαλέγεται το προσωπικό και το
πολιτικό στις ταινίες της. Το Embracing και το Birth/Mother επιλέχθηκαν ως
περιπτώσεις μελέτης καθώς ανοίγουν και κλείνουν το πρώιμο έργο της, το οποίο
εντάσσεται στην πολύ ευρεία κατηγορία των ταινιών ντοκιμαντέρ και αφορούν στην
σχέση της με την οικογένεια, καθώς και στην αναζήτηση της ταυτότητας της μέσω
της αυτοκινηματογράφησης.
Βασικά μεθοδολογικά εργαλεία της φιλμικής ανάλυσης αποτελούν η θεωρία του
δημιουργού από την κινηματογραφική θεωρία και το είδος του κινηματογραφικού
δοκιμίου, όπως αυτό σκιαγραφείται μέσω μίας συνοπτικής ιστορικής επισκόπησης
του είδους. Η θεωρία του δημιουργού ανάγει τον σκηνοθέτη σε αποκλειστικό φορέα
νοήματος, ο οποίος χρησιμοποιεί το δικό του προσωπικό ύφος και ενσωματώνει στον
κινηματογραφικό κόσμο που δημιουργεί αυτοβιογραφικά στοιχεία. Παράλληλα,
βασικά χαρακτηριστικά του δοκιμιακού λόγου αποτελούν η υποκειμενικότητα, ο
παιγνιώδης χαρακτήρας και ο αναστοχασμός. Επιπλέον, από τη λογοτεχνική γραφή
μέχρι τις κινηματογραφικές αναθεωρήσεις του είδους, το δοκίμιο περιγράφει μια
διαδικασία ικανή να μετατρέψει το προσωπικό βίωμα σε δημόσια εμπειρία.
Εστιάζοντας στη συνδιαλλαγή ανάμεσα στο προσωπικό και το συλλογικό και
αντλώντας στοιχεία από τον φεμινιστικό λόγο επιχειρείται η ανάδειξη των πολιτικών
προεκτάσεων του έργου της Kawase καθώς και η συμβολή της ως δημιουργού στην
προώθηση του γυναικείου κινηματογράφου της εγχώριας ιαπωνικής
κινηματογραφίας.
(EL)
Filmmaker Naomi Kawase was born and raised in the Japanese city of Nara, where
she grew up with her aunt Uno, whom she referred to as "grandmother," as her
parents abandoned her at a young age. She has directed both documentary films and
narrative films, earning a place in both domestic Japanese film production and the
global cinematic landscape. Her early work revolves around documentaries featuring
herself, her family, and individuals within her broader community. Kawase has
developed her own unique style, experimenting with her approach to filmmaking,
collecting, and processing her material. She contends that her films are a blend of
fiction and documentary.
This study analyzes Kawase's films Embracing (1992) and Birth/Mother (2006) with
the aim of highlighting the characteristics that place her early work within the genre
of essay film and examining how she intertwines the personal and the political in her
films. "Embracing" and "Birth/Mother" were chosen as case studies as they bookend
her early work, which falls into the broad category of documentary films, and delve
into her relationship with her family as well as her quest for identity through selfrepresentation.
Key methodological tools for film analysis include the auteur theory from film theory
and the genre of the essay film as outlined through a brief historical overview. The
auteur theory elevates the director as the exclusive bearer of meaning, utilizing their
own personal style and incorporating autobiographical elements into the cinematic
world they create. Likewise, key characteristics of the essayistic discourse include
subjectivity, playful character, and self-referentiality. Furthermore, from literary
writing to cinematic revisions of the genre, the essay describes a process capable of
transforming personal experience into public discourse. By focusing on the
negotiation between the personal and the collective and drawing on elements from
feminist discourse, the study seeks to highlight the political implications of Kawase's
work and her contribution as a filmmaker to the advancement of women's cinema in
domestic Japanese filmmaking.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
