Περίληψη
Ο εκφοβισμός και η θυματοποίηση στο σχολείο είναι κρίσιμα ζητήματα που επηρεάζουν αρνητικά την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών. Η παρούσα έρευνα εστίασε στη διερεύνηση αυτών των φαινομένων σε Έλληνες μαθητές δημοτικού σχολείου. Συγκεκριμένα, εξετάστηκαν η συχνότητα και οι μορφές του εκφοβισμού και της θυματοποίησης, οι ρόλοι των παιδιών στα περιστατικά εκφοβισμού και οι τρόποι αντιμετώπισης του εκφοβισμού, όπως τους αντιλαμβάνονται τα παιδιά. Ελέγχθηκαν πιθανές διαφορές ως προς την ηλικία και το φύλο των παιδιών, τη χώρα γέννησης και το μορφωτικό επίπεδο των γονέων. Το δείγμα αποτέλεσαν 247 μαθητές (53.4% αγόρια) Δ΄, Ε΄ και ΣΤ΄ δημοτικού από σχολεία του κέντρου των Αθηνών. Συμπλήρωσαν το Olweus Ερωτηματολόγιο Εκφοβισμού/Θυματοποίησης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το 10.9% των μαθητών ήταν θύματα εκφοβισμού, το 3.6% θύτες, το 4% θύτες/θύματα και το 81.4% αμέτοχοι παρατηρητές. Οι πιο συχνές μορφές θυματοποίησης ήταν η λεκτική, η έμμεση και ο κοινωνικός αποκλεισμός, ενώ οι πιο συχνές μορφές εκφοβισμού ήταν ο λεκτικός, ο κοινωνικός αποκλεισμός και ο σωματικός. Στη Δ΄ Δημοτικού παρατηρήθηκαν υψηλότερα ποσοστά θυμάτων και αμέτοχων παρατηρητών. Οι θύτες ήταν κυρίως αγόρια, συμμαθητές ή μαθητές από μεγαλύτερες τάξεις και ο εκφοβισμός συνέβαινε κυρίως στην αυλή του σχολείου, στους διαδρόμους/στις σκάλες ή στην τάξη όταν απουσίαζε ο δάσκαλος. Δύο στους 10 μαθητές ανέφεραν τον εκφοβισμό σε κάποιον, κυρίως στους γονείς, δασκάλους ή φίλους. Περίπου το ένα τρίτο των μαθητών βοηθούσαν θύματα εκφοβισμού, ενώ λιγότερο από το 50% δήλωσαν ότι οι δάσκαλοι εφάρμοζαν στρατηγικές κατά του εκφοβισμού. Λιγότερο από τα δύο τρίτα των μαθητών δήλωσαν ότι λυπούνται και θέλουν να βοηθήσουν τα θύματα. Οι πιο συχνές στρατηγικές των παιδιών για να βοηθήσουν τους συνομηλίκους τους ήταν η ενεργή βοήθεια ή η μη συμμετοχή στο περιστατικό. Τα κορίτσια εκδήλωναν υψηλότερη τάση για θυματοποίηση από ό,τι τα αγόρια, αλλά μόνο στη Δ΄ δημοτικού. Οι μαθητές με πατέρα γεννημένο σε άλλη χώρα είχαν υψηλότερη τάση για θυματοποίηση. Τα ευρήματα αναδεικνύουν ότι ο εκφοβισμός και η θυματοποίηση είναι διαδεδομένα προβλήματα στο δημοτικό σχολείο, ενώ οι παρεμβάσεις είναι σχετικά περιορισμένες. Συζητούνται οι περιορισμοί της έρευνας και οι υποδηλώσεις της για την εφαρμογή σχολικών παρεμβάσεων κατά του εκφοβισμού.
(EL)
Abstract
Bullying and victimization in school are critical issues that negatively affect the psychosocial development of children. This research focused on investigating these phenomena among Greek elementary school students. Specifically, it examined the frequency and forms of bullying and victimization, the roles of children in bullying incidents, and the ways of coping with bullying as perceived by the children. Potential differences were assessed based on the children's age and gender, country of birth, and parents' educational level. The sample consisted of 247 students (53.4% boys) from the 4th, 5th, and 6th grades of elementary schools in central Athens. They completed the Olweus Bullying/Victimization Questionnaire. The results showed that 10.9% of students were victims of bullying, 3.6% were bullies, 4% were both bullies and victims, and 81.4% were uninvolved observers. The most frequent forms of victimization were verbal, indirect, and social exclusion, while the most common forms of bullying were verbal, social exclusion, and physical. Higher rates of victims and uninvolved observers were observed in the 4th grade. The bullies were mainly boys, classmates, or students from higher grades, and bullying primarily occurred in the schoolyard, hallways/stairs, or in the classroom when the teacher was absent. Two out of ten students reported bullying to someone, mainly parents, teachers, or friends. About one-third of students helped bullying victims, while less than 50% stated that teachers implemented anti-bullying strategies. Less than two-thirds of students expressed that they felt sorry for and wanted to help the victims. The most common strategies for children to help their peers were active assistance or non-participation in the incident. Girls showed a higher tendency for victimization than boys, but only in the 4th grade. Students with a father born in another country had a higher tendency for victimization. The findings highlight that bullying and victimization are widespread problems in elementary school, while interventions are relatively limited. The limitations of the research and the implications for the implementation of school interventions against bullying are discussed.
(EN)
/aggregator-openarchives/portal/institutions/uoa
