Ερευνητικό πεδίο της προκείμενης διατριβής είναι η διαμεσικότητα, εστιασμένη πρωτίστως σε παραδείγματα σύναψης λόγου και εικόνας, και συγκεκριμένα η υποκατηγορία που ονομάζεται σκηνοθετημένη διαμεσικότητα. Ο περιγραφικός αυτός όρος, αν και παρών σε συναφείς μελέτες, δεν έχει, ωστόσο, ερευνηθεί συστηματικά. Η σκηνοθετημένη διαμεσικότητα αφορά διαμεσικά φαινόμενα κατά τα οποία δύο διαφορετικά μεταξύ τους μέσα έρχονται σε επαφή εντός του ίδιου μέσου. Ένα μόνο μέσο είναι, δηλαδή, ορατό, το οποίο μιμείται και σκηνοθετεί ένα ξένο μέσο στο μεσικό του πλάτωμα. Αυτή η ορατότητα, ωστόσο, δεν συνεπάγεται και επικυριαρχία του ορατού μέσου έναντι του αοράτου. Ο ρόλος του ξένου μέσου, το οποίο χωροποιείται στα πλαίσια ενός μονάχα μεσικού σώματος, δεν είναι παρασιτικός, αλλά συμπληρωματικός, ορίζοντας μια σχέση συνύπαρξης και συμβίωσης. Τα διαμεσικά όρια στο φαινόμενο της σκηνοθετημένης διαμεσικότητας δεν είναι σαφή, επειδή η συρραφή ανάμεσα στον λόγο και την εικόνα είναι αόρατη. Το μέσο που σκηνοθετεί και αυτό που σκηνοθετείται λειτουργούν ως πολλαπλότητες, οι οποίες συναντώνται στο μεσικό πλάτωμα, διαμορφώνοντας μια ριζωματική δομή. Το μέσο αποτελεί ανοιχτό πεδίο δυνατοτήτων και εντάσεων, όπου οι μεσικές συγκλίσεις υπακούουν στην λογική του «σαν να». Μια λογοτεχνική φιγούρα δείχνει, δηλαδή, σαν να ήταν εικόνα ή μια εικαστική λεπτομέρεια αρχίζει να αφηγείται, όπως κάνουν οι λέξεις, ή ακόμη και να σιωπά. Το εκάστοτε μέσο αναλαμβάνει τον ρόλο του μίμου, ενώ αντικείμενο μίμησης είναι οι τρόποι αναπαράστασης του έτερου μέσου. Στόχος, λοιπόν, της παρούσης εργασίας είναι η διαμόρφωση ενός σχήματος προσέγγισης τέτοιων παραδειγμάτων σκηνοθετημένης διαμεσικότητας, κατά το οποίο θα οριστούν εκ νέου τρεις παραδειγματικές αισθητικές κατηγορίες, η τεχνοφάνεια, η Stimmung και η άρνηση. Αυτές λειτουργούν ως μεθοδολογικά εργαλεία αλλά και ως ερμηνευτικά κλειδιά για την ανάλυση και την ερμηνεία τέτοιας τάξεως παραδειγμάτων. Η ιδιαιτερότητα, ωστόσο, της προκείμενης ερευνητικής εργασίας έγκειται στον ειδολογικό της χαρακτήρα, καθώς η διατριβή παίρνει την μορφή ενός θεατρικού έργου, ενός δράματος, ακολουθώντας την πυραμιδοειδή δομή που προτείνει ο Gustav Freytag στο έργο του Η τεχνική του δράματος (Die Technik des Dramas, 1863). Το έργο δομείται, ακολούθως, σε πέντε πράξεις: έκθεση (έναρξη της δράσης), κατάσταση (ανοδική πορεία της δράσης), περιπέτεια (κορύφωση), καθοδική πορεία δράσης και έξοδος (καταστροφή/λύση). Τα μέσα της λογοτεχνίας και της ζωγραφικής αποτελούν τον χορό του δράματος, ο οποίος συντονίζει κίνηση και φωνή, για να αφηγηθεί το πεπρωμένο των κεντρικών ηρώων. Ακριβώς, αυτός ο συντονισμός είναι που καθιστά δυνατή την διαμεσικότητα. Κεντρικοί ήρωες του δράματος είναι οι τρεις αισθητικές κατηγορίες, καθώς λειτουργούν ως μοχλός κινητοποίησης της πλοκής και είναι αυτές που θα διανοίξουν νέα περάσματα στην διαμεσική χαρτογράφηση.
(EL)
The research field of this dissertation is intermediality. It is primarily focused on examples of the convergence between text and image, and specifically the subcategory known as staged intermediality, a descriptive term which, although present in some related studies, has not yet been systematically explored. Staged intermediality involves intermedial phenomena in which two different media come into contact and constitute a singular unified medium. In those phenomena only one medium is visible, which imitates and stages another one on its medial plateau. However, this visibility does not imply dominance of the visible medium over the invisible one. The role of the foreign medium, situated within a single medial body, is not parasitic but complementary, defining a relationship of coexistence and symbiosis. The intermedial boundaries in the phenomenon of staged intermediality are not clear, since the entanglement between text and image is invisible. The medium that stages another one and the one being itself staged function as multiplicities, converging on the medial plateau and shaping a rhizomatic structure. Consequently, the medium constitutes an open field of possibilities and tensions, where medial convergences adhere to the logic of “as if”. A literary figure, for instance, displays itself as if it was an image, or a visual detail begins to narrate, in the way words do, or even falls silent. The respective medium takes on the role of the mime, while the object of the imitation is the modes of representation, which initially belong to the foreign medium. Therefore, the aim of this thesis is to shape an approach to such examples of staged intermediality. In this context three exemplary aesthetic categories –artsemblance (a new term introduced in this thesis), Stimmung and negation– will be redefined to function as both methodological tools and interpretive keys for the analysis and interpretation of such instances. The specificity of this research lies in the character of its genre, as the dissertation takes the form of a theatrical play, a drama, following the pyramid-like structure proposed by Gustav Freytag in his work Technique of the Drama (Die Technik des Dramas, 1863). The work is structured by five acts: exposition (beginning of the action), situation (rising action), peripeteia (climax), falling action, and exodus (destruction/resolution). The media of literature and painting form the chorus of the drama, coordinating motion and voice to narrate the fate of the central characters. It is precisely this coordination that enables intermediality. Central heroes of the drama are the three aesthetic categories, serving as levers to mobilize the plot and open up new routes for intermedial mapping. The choice of staging this work as a theatrical play is connected to a specific goal: it constitutes a methodological proposal and a strategic escape from the labyrinthine epistemological nature that normally accompanies intermediality.
(EN)
/aggregator-openarchives/portal/institutions/uoa
