Εισαγωγή: Τα Σεξουαλικά εγκλήματα και ειδικότερα ο βιασμός ήταν ανέκαθεν συνυφασμένα με τα κρατούντα Ηθη και την Ηθική. Ο βιασμός θεωρούνταν παράβαση πρωτίστως ηθική ενώ ο κοινωνικός στιγματισμός δεν διαχώριζε δράστη και θύμα αλλά τους τοποθετούσε στο ίδιο πλαίσιο ηθικού παραπτώματος. Έκφανση αυτής της αντίληψης αποτελούσε και η απαίτηση περί υποχρέωσης αντίστασης του θύματος. Έτσι, μόνο η σθεναρή αντίσταση μπορούσε να απενεχοποιήσει το θύμα, που συχνά αντιμετωπιζόταν ως συμμέτοχος. Η διαιώνιση της νοοτροπίας αυτής, που φτάνει ακόμη και στις μέρες μας αποτελεί το σημαντικότερο παράγοντα για τον μεγάλο αριθμό σκοτεινών υποθέσεων που παρατηρείται για τα συγκεκριμένα εγκλήματα.
Σκοπός: Στην παρούσα μελέτη επιχειρήθηκε να διερευνηθεί κατά πόσο και σε ποιο βαθμό τα Ηθη επηρεάζουν πράγματι την ποινική αντιμετώπιση του βιασμού σε επίπεδο τόσο νομοθετικό όσο και νομολογιακό. Σε ποιο βαθμό οι εκάστοτε κρατούσες κοινωνικοηθικές αντιλήψεις εμφιλοχωρούν στην ποινική διαδικασία και στην αντίστοιχη δικανική κρίση και πως οι ηθικολογικές κρίσεις και οι προκαταλήψεις για τη συμπεριφορά του θύματος επηρεάζουν την ποινική του αντιμετώπιση. Περαιτέρω, η παρούσα εργασία φιλοδοξεί να εισφέρει στην σχετική συζήτηση αναφορικά με τα στερεότυπα περί βιασμού που αναπαράγονται διαχρονικά και αν πράγματι επιβεβαιώνονται στο υπο εξέταση δείγμα. Επιπλέον, επιχειρείται να σκιαγραφηθεί ένα προφίλ για το άτομο που συνδυάζει την βία με την σεξουαλικότητα ως δράστης, καθώς και να ερευνηθούν τα χαρακτηριστικά του θύματος του υπο κρίση εγκλήματος.
Μεθοδολογία: Η παρούσα εργασία καταστρώνεται σε δύο ευρύτερα κεφάλαια, αφενός στο θεωρητικό μέρος όπου, μελετήθηκε η νομοθετική εξέλιξη της διάταξης που τυποποιεί το έγκλημα του βιασμού από τις απαρχές του Ποινικού Κώδικα όπου τα σχετικά εγκλήματα ήταν ενταγμένα στο Κεφάλαιο περί «προσβολής των Ηθών» έως σήμερα, που τα σεξουαλικά εγκλήματα θεωρούνται εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και αυτοδιάθεσης του ατόμου. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στα δογματικά και αποδεικτικά ζητήματα που αναδύονται από την προσθήκη της διάταξης για τη συναίνεση, που προστέθηκε σχετικά πρόσφατα στην νομοθετική διάταξη του βιασμού.
Στο δεύτερο -ερευνητικό μέρος, συλλέχθηκε το δικογραφικό υλικό 23 υποθέσεων, που απασχόλησαν τα Μεικτά Ορκωτά Δικαστήρια (ΜΟΔ) της Ρόδου και της Κω, τα οποία έχουν αρμοδιότητα για όλα τα Δωδεκάνησα και αφορούν το αδίκημα του βιασμού για την χρονική περίοδο από το έτος 1990 έως το έτος 2022. Κατά τη συλλογή του δείγματος προέκυψαν αφενός γεωγραφικοί περιορισμοί (Δωδεκάνησα) και αφετέρου χρονικοί περιορισμοί (περίοδος 1990-2022)
Για τις ανάγκες της παρούσας έρευνας, το δείγμα μελετήθηκε ως προς τις περιστάσεις, που πλαισιώνουν το εκάστοτε περιστατικό, ήτοι τις περιστάσεις τόπου, χρόνου, τρόπου τέλεσης της πράξης, καθώς και ως προς τα δημογραφικά χαρακτηριστικά, εθνικότητα, ηλικία επάγγελμα, εκπαιδευτικό επίπεδο, κοινωνικο-πολιτισμικό υπόβαθρο δράστη και θύματος αλλά και ως προς την τυχόν μεταξύ τους σχέση ή το κίνητρο του δράστη (εκτόνωση σεξουαλικής ορμής ή πράξη επιβολής στη βούληση του θύματος). Επιπλέον, εξετάστηκε, αν υφίστανται, παράγοντες κινδύνου πχ αλκοόλ, ψυχοπαθολογική συμπεριφορά, εμπειρίες κακοποίησης κατά την παιδική ηλικία, ή αν υπήρξε κάποιος εκλυτικός παράγοντας που πυροδότησε το εκάστοτε περιστατικό.
Ακόμη, αναζητήθηκαν στην αιτιολογία της απόφασης τυχόν αναφορές σε ηθικολογικούς όρους ή ηθικολογικές κρίσεις για τον κατηγορούμενο ή το θύμα, προκειμένου να εξαχθούν συμπεράσματα αναφορικά με την επιρροή των εκάστοτε κρατουσών αντιλήψεων περί ηθικής στην κατάφαση του υπό εξέταση εγκλήματος και στην κατάγνωση της ενοχής του δράστη, καθώς και ποια είναι αντιμετώπιση του θύματος και του κατηγορουμένου από το ποινικό δικαστήριο.
Αποτελέσματα: Εκ των 23 υποθέσεων, στις 21 υποθέσεις έχει εκδοθεί Απόφαση του Μεικτού Ορκωτού Δικαστηρίου, εκ των οποίων οι 16 ήταν καταδικαστικές, οι 4 αθωωτικές και σε μία περίπτωση έπαυσε η δίωξη του κατηγορουμένου, λόγω επιθυμίας του θύματος. Οι 2 υποθέσεις βρίσκονται στο στάδιο του Βουλεύματος, δηλαδή, το Δικαστικό Συμβούλιο έχει αποφασίσει την παραπομπή του κατηγορουμένου στο ακροατήριο αλλά δεδομένου ότι πρόκειται για πρόσφατες υποθέσεις (έτους 2022), οι οποίες δεν έχουν εκδικαστεί ακόμη.
Η πλειοψηφία των περιπτώσεων που μελετήθηκαν (73,9%) έλαβε χώρα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και ιδίως κατά τις βραδινές ώρες (65,2%). Τα θύματα ήταν πάντοτε γυναίκες, στην πλειοψηφία τους αλλοδαπές (56,5%). Σε ποσοστό 41,2% τα θύματα ήταν νεαρής ηλικίας, μεταξύ 15-20 με επικρατούσα τιμή τα 17 έτη. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων (73,9%) δεν υπήρχε προηγούμενη σχέση μεταξύ των θυμάτων και των δραστών, αντιθέτως οι δρόμοι τους συναντήθηκαν το ίδιο βράδυ, που έλαβε χώρα η τέλεση του εγκλήματος. Σε ποσοστό 39,1% το έγκλημα έλαβε χώρα σε εξωτερικό χώρο, συνήθως σε κάποια ερημική τοποθεσία του νησιού, όπου ο δράστης παρέσυρε το θύμα.
Συμπεράσματα: Τα ευρήματα που ανευρέθηκαν ευχερώς εξηγούνται από το γεγονός ότι στα Δωδεκάνησα υπάρχει μεγάλη τουριστική επισκεψιμότητα κατά τους θερινούς μήνες. Στις περισσότερες από τις υπό εξέταση περιπτώσεις οι δράστες φαίνεται να δρουν ευκαιριακά κι όχι κατοπιν οργανωμένου σχεδιασμού, υπολογίζοντας στην αριθμητική υπεροχή τους και στην υπέρτερη σωματική τους δύναμη για την καθυπόταξη του θύματος, στις περιπτώσεις που υπήρξε σθεναρή αντίσταση εκ μέρους του θύματος ο δράστης φαίνεται να χάνει τον έλεγχο τόσο που να οδηγείται στην θανάτωση του θύματος (δυο περιπτώσεις). Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι δράστες κινούνταν σε περιοχές που σύχναζαν τουρίστριες, ιδίως κατά τις βραδινές ώρες και ενήργησαν εκμεταλλευόμενοι την ευκαιρία που τους παρουσιάστηκε, την ανάγκη ή την ευπιστία του θύματος.
Περαιτέρω, παρότι η νομοθετική εξέλιξη απεγκλώβισε πλέον τα οικεία εγκλήματα από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό των Ηθών, ωστόσο, παρατηρούμε ότι οι κοινωνικοηθικές αντιλήψεις εμφιλοχωρούν στην ποινική διαδικασία και στην κρίση των δικαστών κυρίως των ενόρκων. Τέτοιες κρίσεις μπορεί να αφορούν στην προηγούμενη γνωριμία θύτη- θύματος, στην προκλητική εμφάνιση του θύματος, ή στην προκλητική συμπεριφορά του πριν την επίθεση, αποδοχή εκ μέρους του θύματος της προτάσεως του δράστη για επίσκεψη στο διαμέρισμά του ή μεταφορά του με το αυτοκίνητο του δράστη, κοινωνική θέση του θύματος, το κοινωνικά συμβατό του παρελθόντος του δράστη κλπ. Ενίοτε αλλά ευτυχώς σπανιότερα τέτοιες ηθικολογικές κρίσεις διατυπωνονται ακόμη και στο σκεπτικό των αποφάσεων.
(EL)
Introduction: Sexual crimes and especially rape have always been intertwined with the prevailing Morals and Ethics. Rape was primarily a moral offence, while social stigmatization did not separate perpetrator and victim but placed them in the same context of moral misconduct. The demand for the victim's obligation to resist was an expression of this perception. Thus, only vigorous resistance could exonerate the victim, who was often treated as an accomplice. The perpetuation of this mentality, which reaches even today, is the most important factor for the large number of dark cases observed for these specific crimes.
Purpose: In the present study, an attempt was made to investigate whether and to what extent, Morals actually influence the criminal treatment of rape at both legislative and jurisprudential levels. To what extent do the socio-ethical perceptions held by each individual influence the criminal procedure as well as the judicial judgment and how the prejudices about the victim's behavior affect its criminal treatment. Furthermore, the present paper aspires to contribute to the relevant debate about rape stereotypes that are reproduced over time and whether they are indeed confirmed in the sample under consideration. In addition, an attempt is made to outline a profile of the person who combines violence with sexuality as a perpetrator, as well as to investigate the characteristics of the victim of the of the relevant crime.
Methodology: The present work is structured in two broad chapters, in the theoretical part which studies the evolution of the legislative framework of the crime of rape from the beginnings of the Penal Code where the relevant crimes were included in the Chapter on "offense of Μorals" until today, that sexual crimes are considered crimes against the sexual freedom and self-determination of the individual. Ρarticular emphasis was placed on the issues arising from the relatively recently added concept of consent to rape law.
In the second - investigative part, court decisions from 23 cases were collected, from the competent courts of Rhodes and Kos, which have jurisdiction over all the Dodecanese and concern the crime of rape for the time period from 1990 until the year 2022. During the collection of the sample, geographic limitations (Dodecanese) and time limitations (period 1990-2022) arose on the one hand
For the needs of this research, the sample was studied in terms of the circumstances surrounding each incident, i.e. the circumstances of place, time, manner of carrying out the act, as well as in terms of demographic characteristics, nationality, age, profession, educational level, social - cultural background of perpetrator and victim but also in terms of any relationship between them or the motive of the perpetrator (discharge of sexual drive or domination over the will of the victim). In addition, it was examined if there were any risk factors such as alcohol, psychopathological behavior, experiences of abuse during childhood, or if there was any trigger that triggered the incident.
Furthermore, any references to moral terms or moral judgments about the accused or the victim were searched for in the Court’s decision, in order to draw conclusions regarding the influence of the prevailing moral concepts in the conviction of the rape and in the assessment of the perpetrator's guilt, as well as what is the treatment of the victim and the accused by the criminal court.
Results: Οut of 23 cases, the court made a decision in 21 cases, of which 16 were convictions and in 4 cases the defendant was found not guilty. In one case the prosecution of the accused was stopped, due to the wishes of the victim. In the remaining two cases have not yet gone to trial.
The majority of cases studied (73.9%) took place during the summer months and especially during the evening hours (65.2%). The victims were always women, mostly foreigners (56.5%). In 41.2% of the victims were young, between 15-20 with a prevailing rate of 17 years. In the majority of cases (73.9%) there was no previous relationship between the victim and the perpetrator, instead their paths crossed on the same night that the crime was committed. In 39.1%, the crime took place outside, usually in some deserted location on the island, where the perpetrator lured the victim away.
Conclusions: The findings found are easily explained by the fact that the Dodecanese has a lot of tourist traffic during the summer months. In most of the cases under consideration, the perpetrators seem to act opportunistically and not according to an organized plan, counting on their numerical superiority and their superior physical strength to subdue the victim. In the cases where there was strong resistance on the part of the victim, the perpetrator seems to loses control to the point of killing the victim (two cases). In the majority of cases, the perpetrators moved in areas frequented by female tourists, especially during the evening hours and acted by taking advantage of the opportunity presented to them, the need or the gullibility of the victim.
Furthermore, although the legislative development has now freed the related crimes from the suffocating embrace of Morals and Ethics, we nevertheless observe that socio-ethical concepts permeate the criminal procedure and the judgment of the jury. Such judgments may concern the victim's previous acquaintance or the victim's provocative appearance, or its provocative behavior before the attack. Especially, the victim’s acceptance of the offender's proposal to visit his apartment or transport her in the offender's car. Οther factors that influence the judgment of the court are social status of the victim, the socially compatible past of the perpetrator, etc. Sometimes, but fortunately less often, such moral judgments are even formulated the court decision.
(EN)
/aggregator-openarchives/portal/institutions/uoa
