Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται την εμφάνιση και υιοθέτηση της τεχνολογικής καινοτομίας του μινωικού κλιβάνου με κανάλια στην Κρήτη κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Ο κυριότερος τύπος κεραμικού κλιβάνου στο Προϊστορικό Αιγαίο ήταν ο κλίβανος ανοδικού ρεύματος με τις διάφορες παραλλαγές του. Η χρήση του παρατηρείται διαχρονικά στην Ηπειρωτική Ελλάδα, τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη από την ΠΕΧ μέχρι και τα μέσα του 20ου αιώνα. Ωστόσο, κατά την Νεοανακτορική περίοδο στη Κρήτη ένας νέος τύπος κεραμικού κλιβάνου εμφανίζεται, ο λεγόμενος κλίβανος με κανάλια. Η περιορισμένη γεωγραφική και χρονολογική κατανομή του συγκεκριμένου τύπου κλιβάνου, πιθανώς να μαρτυρά ένα εξιδεικευμένο τεχνολογικό μέσο, το οποίο εμφανίστηκε για να εξυπηρετήσει συγκεκριμένες ανάγκες της κεραμικής παραγωγής. Παρά τις ανασκαφές και τις διάφορες αναφορές στην βιβλιογραφία σχετικά με τους κλιβάνους με κανάλια, ο τρόπος λειτουργίας τους, οι λόγοι εμφάνισης, καθώς και εγκατάλειψης τους παραμένουν ασαφείς.
Για τους παραπάνω λόγους η παρούσα εργασία επέλεξε να συνδυάσει τα αρχαιολογικά δεδομένα, καθώς και τα δεδομένα από την διεκπεραίωση του πρώτου προγράμματος πειραματικής κατασκευής μινωικού κλιβάνου με κανάλια, το οποίο πραγματοποιήθηκε από τον συγγραφέα της εργασίας με την βοήθεια ομάδας αρχαιολόγων και κεραμέων. Σκοπός αυτής της συνδυαστικής προσέγγισης αποτελεί η κατανόηση του τρόπου κατασκευής και λειτουργίας ενός κλιβάνου με κανάλια. Ειδικότερα, εξετάζονται τα υλικά κατασκευής, το σχήμα της ανωδομής, η τοποθέτηση των κεραμικών εντός του κλιβάνου, το κόστος κατασκευής, καθώς και η ποσότητα της καύσιμης ύλης. Επίσης, εκτός από την μελέτη των μορφολογικών χαρακτηριστικών των κλιβάνων με κανάλια εξίσου σημαντικό είναι να γίνουν κατανοητοί οι λόγοι εμφάνισης, υιοθέτησης και εγκατάλειψης της συγκεκριμένης τεχνολογικής καινοτομίας. Η εργασία υποστηρίζει πως για την επίτευξη του παραπάνω στόχου ο κλίβανος με κανάλια μπορεί να εξεταστεί υπό το πρίσμα των σύγχρονων θεωρητικών προσεγγίσεων που σχετίζονται με την τεχνολογική καινοτομία.
(EL)
This Master’s dissertation discusses the appearance and the adoption of the technological innovation of the Minoan channel kiln in Crete during the Late Bronze Age. The most dominant type of pottery kiln in prehistoric Aegean was the updraft kiln with its various subtypes. Its use is observed throughout time in Greek Mainland, the Aegean islands and Crete, from the Bronze Age until the middle of 20th century. However, during the Neopalatial period in Crete a new type of pottery kiln appears, the so-called channel kiln. The limited geographical and chronological distribution of this type of kiln probably suggests a specialized technological innovation, which appeared to serve specific needs of pottery production. Despite excavations and various references to channel kilns in the literature, our understanding about their use, the reasons for their appearance and their abandonment remains limited.
For these reasons this study has chosen to combine archaeological data with the data of the first experimental construction of a Minoan channel kiln that was conducted by the author with the help of a team of archaeologists and potters. The purpose of this combined approach is to understand how a channel kiln was constructed and functioned. In particular, the materials of construction, the shape of the superstructure, the placement of the pottery within the kiln, the cost of construction, and the quantity of fuel are examined. In addition, studying the morphological characteristics of the channel kilns is equally important with understanding the reasons for the appearance, adoption and abandonment of this technological innovation. This study states that to achieve this aim, channel kiln should be examined under the scope of the current theoretical approaches related to technological innovation.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
