Η μετάβαση στην Μετανακτορική περίοδο στην Κρήτη, χαρακτηρίζεται από διαδοχικά επεισόδια καταστροφών, πληθυσμιακών μεταβολών καθώς και, νεωτερισμών αλλά και πειραματισμών στον υλικό πολιτισμό σε όλο το νησί και σε συνδυασμό με τα αυξανόμενα τεκμήρια Γραμμικής Β, έχουν παραδοσιακά θεωρηθεί ενδείξεις της εδραίωσης μιας νέας τάξης πραγμάτων. Το μόνο ανάκτορο που επιβιώνει και μετά την ΥΜ ΙΒ είναι εκείνο της Κνωσού, αν και όχι χωρίς σημαντικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με το παρελθόν. Για το λόγο αυτό, το ερώτημα της μινωικής ή μυκηναϊκής καταγωγής των ατόμων που χρησιμοποιούν το ανάκτορο στην τελευταία φάση του και κατ’ επέκταση θάβονται γύρω από αυτό, βρέθηκε από νωρίς στο επίκεντρο και εξακολουθεί να διχάζει τους αρχαιολόγους μέχρι και σήμερα.
Μολονότι η σύγχρονη έρευνα τείνει να μην ταυτίζει τις πολιτισμικές αλλαγές με πληθυσμιακές, το ταφικό πεδίο της Κνωσού και ειδικότερα οι αλλαγές που αναγνωρίζονται κατά την ΥΜ ΙΙ–ΙΙΙΑ μετάβαση, έχουν χρησιμοποιηθεί συστηματικά υπέρ είτε της ασυνέχειας είτε της συνέχειας με το παρελθόν, αναζωπυρώνοντας το παραπάνω ερώτημα. Παρ’ όλα αυτά, η παραδοσιακή προσέγγιση των αλλαγών ενέχει ερμηνευτικούς και μεθοδολογικούς περιορισμούς, εφόσον παραγνωρίζει το γεγονός πως οι όροι «Μινωίτες» και «Μυκηναίοι» συνιστούν σύγχρονες συμβάσεις που δεν αντανακλώνται στις ταφές και πως η άκριτη αναπαραγωγή τους οδηγεί την έρευνα μάλλον σε αδιέξοδο.
Έτσι, αναδεικνύεται η ανάγκη αναζήτησης εναλλακτικής που θα μπορεί να εξηγήσει ικανοποιητικά τη δυναμική διαδικασία της αλλαγής, των παραμέτρων και συνθηκών που επέτρεψαν αφενός την εμφάνισή της και αφετέρου την ενσωμάτωσή της στο ΥΜ ΙΙ–ΙΙΙΑ modus vivendi της Κνωσού. Για το σκοπό αυτό, η παρούσα εργασία θα μεταφέρει το επίκεντρο στην ταφική τελετουργία καθαυτή, υιοθετώντας θεωρητικές προσεγγίσεις που προωθούν τον κομβικό της ρόλο σε ένα περισσότερο ρευστό και αμοιβαία επιδραστικό μοντέλο κοινωνικής (ανά-)παραγωγής.
(EL)
The transition towards the Final-Palatial period in Crete, is characterized by successive episodes of destructions, demographic shifts as well as innovations and experimentations on the material culture across the island. Combined with the increasing evidence for the use of Linear B script, they have been all considered indications for the establishment of a new status quo. The only palace surviving after the LM IB period, is the palace of Knossos, although not without changes from the past. This is why, the question of the “Minoan” or “Mycenaean” origin of the group(s), who occupied the palace in its last phase and were buried around it, has always divided archaeologists.
Although recent research tends to not equate population with cultural changes, the funerary field of Knossos and especially the changes during the LM II–IIIA transition have been systematically employed to argue either for continuity with the past or for discontinuity. This, has kept reigniting the aforementioned question. There is no denying that the funerary field of Knossos was indeed transformed. However, the traditional approaches on change entail interpretive and methodological constraints, since they underestimate the fact that both the terms “Minoan” and “Mycenaean” are modern conventions that are not directly reflected on burials and that their uncritical reproduction leads research to a dead-end.
An alternative approach is therefore necessary, in order to understand the dynamic process of change, the factors and conditions that encouraged its emergence and its incorporation to the final palatial modus vivendi of Knossos. For this purpose, this dissertation proposes a shift to the funerary ritual itself, stemming from theoretical approaches promoting its crucial role in a more fluid and mutually (re-)constructive model of social reproduction.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
