Η αλληλεπίδραση μεταξύ ζώων και ανθρώπων είναι ένα πολύπλοκο και πολυδιάστατο φαινόμενο με κοινωνικές, συναισθηματικές, πολιτιστικές, οικονομικές και επιστημονικές προεκτάσεις. Από κοινωνική και συναισθηματική άποψη, τα ζώα παρέχουν συντροφικότητα και συναισθηματική υποστήριξη, ενώ η θεραπεία με τη βοήθεια ζώων βελτιώνει την ψυχική υγεία. Πολιτιστικά, τα ζώα έχουν σημαντική θέση σε μύθους, θρύλους και θρησκείες και χρησιμοποιούνται ως σύμβολα. Οικονομικά, η γεωργία, η κτηνοτροφία και ο τουρισμός βασίζονται σημαντικά στα ζώα. Στην επιστημονική έρευνα, τα ζώα χρησιμοποιούνται για τη μελέτη της βιολογίας, της ψυχολογίας και της ιατρικής, αν και υπάρχουν ηθικές αντιπαραθέσεις σχετικά με τη χρήση τους σε πειράματα. Η ηθική και η νομική διάσταση περιλαμβάνουν τη συζήτηση για τα δικαιώματα των ζώων και τη νομοθεσία για την προστασία τους, καθώς και την ανάγκη για διατήρηση των οικοσυστημάτων και των ειδών. Η κατανόηση αυτών των αλληλεπιδράσεων είναι κρίσιμη για την προώθηση της ευημερίας τόσο των ανθρώπων όσο και των ζώων.
Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται μια Στατιστική Έρευνα για τις στάσεις-απόψεις των μαθητών-εφήβων απέναντι στα ζώα, την ανίχνευση της ευαισθητοποίησής τους για τα δικαιώματα των ζώων και την αξιολόγηση της γνώσης τους για τη σχέση ανθρώπων και ζώων. Πιο συγκεκριμένα:
Η σχέση ανθρώπων και ζώων έχει εξελιχθεί από την Προϊστορία, με τις πρώτες ταφικές πρακτικές να περιλαμβάνουν ζωικά στοιχεία, και συνεχώς μεταβάλλεται, ιδιαίτερα με τη διαμόρφωση ανεπτυγμένων κυνηγετικών κοινωνιών, όπου τα ζώα ήταν σημαντικά για τη διατροφή και τη συμβολική αναπαράστασή τους. Στις σπηλαιογραφίες παρατηρείται έντονος ζωικός συμβολισμός, ο οποίος συνδέεται με μαγικές και θρησκευτικές πρακτικές, χωρίς όμως να φτάνει στη ζωολατρία. Σε πολλές κοινωνίες, τα ζώα κατέχουν ιερή θέση, είτε ως τοτέμ (π.χ., Αβορίγινες, Μαορί) είτε ως πνευματικοί μεσάζοντες, ενώ στις μεγάλες θεϊστικές θρησκείες (Χριστιανισμός, Ισλάμ, Ιουδαϊσμός) τα ζώα θεωρούνται δημιουργήματα του Θεού χωρίς αυτόνομη ιερότητα. Στον Ινδουισμό, η πίστη στη μετενσάρκωση και η αρχή της «αχίμσα» (μη βία) οδηγούν σε σεβασμό προς τα ζώα, ιδιαίτερα τις αγελάδες.
Η στάση των ανθρώπων απέναντι στα ζώα ποικίλλει ανάλογα με την πολιτιστική και θρησκευτική συγκρότηση, με τα ζώα να λειτουργούν ως σύμβολα, εργαλεία κοινωνικής οργάνωσης ή βασικά συστατικά για την επιβίωση. Η αλληλεπίδραση ανθρώπων και ζώων εξετάζεται μέσα από φιλοσοφικά, οικολογικά, νομικά και εκπαιδευτικά πλαίσια. Ο Aldo Leopold αναγνώρισε τη σημασία της οικολογικής εκπαίδευσης, ενώ η θεωρία της «βαθιάς οικολογίας» απορρίπτει τον ανθρωποκεντρισμό, προτείνοντας μια προσέγγιση που αναγνωρίζει την εγγενή αξία της φύσης. Επίσης, η «Θεωρία της Γαίας» του Lovelock υποστηρίζει ότι η Γη είναι ένα αυτορυθμιζόμενο σύστημα, όπου όλα τα στοιχεία της φύσης συνδέονται και επηρεάζουν το σύνολο.
Στην ηθική προσέγγιση για τα ζώα, οι θεωρίες χωρίζονται κυρίως σε δύο κατηγορίες: τα δικαιώματα των ζώων, όπως προτάθηκαν από τον Tom Regan, που θεωρούν την εκμετάλλευση ζώων ηθικά αθέμιτη, και την ευημερία των ζώων, που επικεντρώνεται στη μείωση του πόνου τους, χωρίς όμως να αποκλείει τη χρησιμοποίησή τους για ανθρώπινους σκοπούς. Η νομική προστασία των ζώων αφορά την αναγνώριση της εγγενούς τους αξίας και την πρόληψη καταχρήσεων, με εξαιρέσεις να μπορεί να υπάρχουν για θρησκευτικούς ή πολιτισμικούς λόγους.
Η ενσωμάτωση της εμπειρίας με τα ζώα στην εκπαιδευτική διαδικασία προάγει την ενσυναίσθηση, την υπευθυνότητα και το σεβασμό προς τα ζώα, ενισχύοντας τις κοινωνικές και γνωστικές δεξιότητες των μαθητών. Οι εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες, όπως τα προγράμματα για την ευημερία των ζώων, ενισχύουν τις θετικές στάσεις και μειώνουν τη βία και την κακοποίηση. Παράλληλα, η σύγχρονη χρήση ζώων σε πειράματα, στη βιομηχανία τροφίμων ή σε διασκέδαση θέτει ηθικά ερωτήματα για τη βία κατά των ζώων, καθώς η κοινωνία συχνά τις αποδέχεται ως φυσιολογικές, κάτι που συνιστά θεσμική βία.
Η αλληλεπίδραση μεταξύ ανθρώπου και ζώου έχει αποτελέσει αντικείμενο διαρκούς αναστοχασμού, από τις θρησκευτικές και φιλοσοφικές αντιλήψεις μέχρι τη σύγχρονη συζήτηση για τα δικαιώματα των ζώων και την ηθική μεταχείρισή τους. Η νομική προστασία των ζώων έχει αποκτήσει κεντρική θέση τα τελευταία χρόνια, ενισχύοντας τη σημασία της ηθικής τους μεταχείρισης, ιδίως όσον αφορά τα πειράματα και τη βιομηχανία τροφίμων και διασκέδασης. Η στάση των νέων απέναντι στα ζώα είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς διαμορφώνει τις μελλοντικές νομικές και ηθικές κατευθύνσεις για την προστασία τους.
Στην έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε 1331 μαθητές ηλικίας 12-18 ετών από εννέα σχολεία του Ν. Τρικάλων, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα ζώα παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή των εφήβων, κάτι που συχνά δεν είναι εμφανές στους ενήλικες. Η μελέτη, αν και περιγραφική, παρέχει χρήσιμα δεδομένα για την κατανόηση των στάσεων των νέων απέναντι στα ζώα και τονίζει την ανάγκη για μελλοντικές έρευνες που θα εξετάσουν τις επιπτώσεις αυτών των στάσεων στην κοινωνία και τις πολιτικές προστασίας των ζώων.
(EL)
The interaction between animals and humans is a complex and multidimensional phenomenon with social, emotional, cultural, economic and scientific implications. From a social and emotional perspective, animals provide companionship and emotional support, while animal-assisted therapy improves mental health. Culturally, animals have an important place in myths, legends and religions and are used as symbols. Economically, agriculture, animal husbandry and tourism rely heavily on animals. In scientific research, animals are used to study biology, psychology and medicine, although there are ethical controversies regarding their use in experiments. The ethical and legal dimensions include the debate on animal rights and legislation to protect them, as well as the need to conserve ecosystems and species. Understanding these interactions is crucial to promoting the well-being of both humans and animals.
This paper presents a Statistical Survey on the attitudes-views of students-teenagers towards animals, the detection of their awareness of animal rights and the evaluation of their knowledge of the relationship between humans and animals. More specifically:
The relationship between humans and animals has evolved since Prehistory, with the first burial practices including animal elements, and is constantly changing, especially with the formation of developed hunting societies, where animals were important for their nutrition and symbolic representation. In cave paintings, intense animal symbolism is observed, which is associated with magical and religious practices, without however reaching the level of animal worship. In many societies, animals hold a sacred place, either as totems (e.g., Aboriginal, Maori) or as spiritual intermediaries, while in the major theistic religions (Christianity, Islam, Judaism) animals are considered to be creations of God without autonomous sanctity. In Hinduism, belief in reincarnation and the principle of "ahimsa" (non-violence) lead to respect for animals, especially cows.
People's attitudes towards animals vary depending on cultural and religious backgrounds, with animals functioning as symbols, tools of social organization, or essential components for survival. The interaction between humans and animals is examined through philosophical, ecological, legal, and educational frameworks. Aldo Leopold recognized the importance of ecological education, while the theory of "deep ecology" rejects anthropocentrism, proposing an approach that recognizes the intrinsic value of nature. Also, Lovelock's "Gaia Theory" argues that the Earth is a self-regulating system, where all elements of nature are connected and affect the whole.
In the ethical approach to animals, theories are mainly divided into two categories: animal rights, as proposed by Tom Regan, which considers the exploitation of animals to be morally unjust, and animal welfare, which focuses on reducing their suffering, but without excluding their use for human purposes. Legal protection of animals is concerned with recognizing their intrinsic value and preventing abuse, with exceptions that may exist for religious or cultural reasons.
Integrating animal experiences into the educational process promotes empathy, responsibility and respect for animals, strengthening students’ social and cognitive skills. Educational initiatives, such as animal welfare programs, reinforce positive attitudes and reduce violence and abuse. At the same time, the modern use of animals in experiments, in the food industry or in entertainment raises ethical questions about violence against animals, as society often accepts them as normal, which constitutes institutional violence. The interaction between humans and animals has been the subject of constant reflection, from religious and philosophical perceptions to the modern debate on animal rights and their ethical treatment. The legal protection of animals has gained a central position in recent years, reinforcing the importance of their ethical treatment, especially with regard to experiments and the food and entertainment industries. The attitude of young people towards animals is particularly important, as it shapes future legal and ethical directions for their protection.
In the survey conducted on 1331 students aged 12-18 from nine schools in Trikala Prefecture, the results showed that animals play an important role in the lives of adolescents, something that is often not apparent in adults. The study, although descriptive, provides useful data for understanding young people's attitudes towards animals and highlights the need for future research that will examine the implications of these attitudes on society and animal protection policies.
(EN)
/aggregator-openarchives/portal/institutions/uoa
