Οι βιογεωχημικοί κύκλοι των στοιχείων διαταράσσονται από ανθρωπογενείς
δραστηριότητες και ως εκ τούτου είναι δυναμικά αλληλένδετοι με τα παγκόσμια
περιβαλλοντικά και κοινωνικοοικονομικά προβλήματα. Οι κύκλοι ορισμένων
στοιχείων περιλαμβάνονται στα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών και στα βιβλία της
ΔευτεροβάθμιαςΕκπαίδευσης. Αναζητώντας αποτελεσματικό τρόπο για τη διασύνδεση
των Φυσικών Επιστημών και ιδιαίτερα της Χημείας με την Εκπαίδευση για το
Περιβάλλον καιτην Αειφόρο Ανάπτυξη, σχεδιάστηκε έρευνα με έμφαση στους
βιογεωχημικούς κύκλους και στη διασύνδεσή τους με την Αειφόρο Ανάπτυξη.
Εντοπίστηκαν οι παρανοήσεις και τα γνωστικά κενά των μαθητών καθώς και οι
δυσκολίες των εκπαιδευτικών, που οφείλονται, τουλάχιστον εν μέρει, στην έλλειψη
διεπιστημονικής προσέγγισης.Η διεπιστημονικότηταέχει αποδειχθεί αναγκαίαόχι
μόνο για τη διδασκαλίατων διεργασιών που εμπλέκονται στους βιογεωχημικούς
κύκλους, αλλά και για τηδιασύνδεσήτους με κοινωνικοοικονομικά και πολιτιστικά
θέματα. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, σχεδιάστηκε, παρήχθη και αξιολογήθηκε
νέο διδακτικό υλικό για μαθητές και εκπαιδευτικούς, το οποίο εφαρμόσθηκε
πειραματικά σε 16 σχολεία από διάφορα μέρη της Ελλάδας. Η διδακτική παρέμβαση
διήρκεσε ένα εξάμηνο και πραγματοποιήθηκε από εκπαιδευτικούς με τη
βοήθεια/καθοδήγησητης ερευνήτριας στο πλαίσιο τουυποχρεωτικού, νεοεισαχθέντος
στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών μαθήματος: «Ερευνητική Εργασία-project». Η
προαναφερθείσα προσέγγιση αξιοποίησε πλήρως το «παράθυρο ευκαιρίας» που
προσφέρθηκε και χρησιμοποίησε τους βιογεωχημικούςκύκλους βασικών χημικών
στοιχείων και του νερού,οι οποίοι είναι εξαιρετικά σημαντικοί για το
περιβάλλον, τους φυσικούς πόρους και τις ανθρώπινες κοινωνίες, ως κατάλληλο
όχημα για την εισαγωγή των αρχών, εννοιών και πρακτικών της Αειφόρου Ανάπτυξης.
Σε όλες τις περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκαν πειραματική ομάδα και ομάδα ελέγχου.
Αξιολογήθηκεο αντίκτυπος του διδακτικού υλικού με τη χρήση ερωτηματολογίων πριν
και μετά τη διδακτική παρέμβαση,σε όλες τις ομάδες. Τα αποτελέσματα αναλύθηκαν
στατιστικά και υπέδειξαν θετικό αντίκτυπο της παρέμβασης στις γνώσεις των
μαθητών. Οι μαθητές ελαχιστοποίησαν τις παρανοήσεις, κατανόησαν καλύτερα τους
κύκλους και τη διασύνδεσή τους με διάφορες πτυχές της Αειφόρου Ανάπτυξης.
Ορισμένεςσυνιστώσες των στάσεων επηρεάστηκαν σαφώς θετικά ενώ για κάποιες άλλες
κάτι τέτοιο δεν ήταν σαφές. Το μορφωτικό επίπεδο των γονέων των μαθητών και η
συμμετοχή τους στο παρελθόν σε προγράμματα της Π.Ε./E.Α.Α. δεν είχε αισθητή
επίδραση. Επίσηςτα αποτελέσματα κατέδειξαν σαφώς ότι οι μαθητές που
επωφελήθηκαν περισσότερο ήταν αυτοί που είχαν καλύτερες επιδόσεις στα σχολικά
μαθήματα και συγκεκριμένα τα κορίτσιατων οποίων η ικανότητα μάθησης και
κριτικής σκέψης αναπτύχθηκε προφανώς πιο εύκολα.
Τα παραπάνω αποτελέσματα, σε συνδυασμό με τις συνεντεύξεις τωνεκπαιδευτικών που
συμμετείχαν στο πρόγραμμα, δείχνουν ότι η χρήση των βιογεωχημικών κύκλων ως
όχημα για την εισαγωγήγνώσεων σχετικά με την Αειφόρο Ανάπτυξη, σε επίπεδο
Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης,ήταν σε γενικές γραμμές, πολύ επιτυχής.
Αρχικοίφόβοικάποιων εκπαιδευτικών που σχετίζονταν με δυσκολίες που συνδέονται
με την πολυπλοκότητα των φυσικών διεργασιών που εμπλέκονται, δεν
επιβεβαιώθηκαν.
(EL)
Biogeochemical cycles are affected by anthropogenic activities and therefore
are dynamically interlinked with global environmental and socioeconomic
problems. A limited number of these cycles are included in the “science”
curriculum and the textbooks of the Greek secondary schools.In an effort to
find effective ways to combine Science/Chemical education with EE/ESD, a survey
was designed focussing on biogeochemical cycles and their connection to
sustainable development. The research identified misconceptions and knowledge
gaps of learners and difficulties of teachers due, at least partly, to the lack
of interdisciplinary approaches. The latter was proven to be necessary in order
to teach not only the processes involved in biogeochemical cycles but also
their connection with socioeconomic and cultural issues. Based on the above, a
new didactic material for students and teachers was designed, produced and
validated. The aforementioned material wasexperimentally applied by educators
with the assistance of the principal researcher in 16 schools from various
parts of Greece through an intervention lasting for one semester. Under the
newly introduced compulsory “school project”, the above approach fully
exploited the “window of opportunity” offered and utilized the biogeochemical
cycles of water and basic chemical elements as a suitable vehicle for
introducing SD principles, notions and practices since these are extremely
important for the environment,natural resources and human societies.
Experimentalandcontrolgroupswereusedinallcases.The impact of the material was
assessed through pre- and post- intervention questionnaires applied to all
control and experimental groups. The results were analyzed statistically and
indicated a positive impact of the intervention on students’ knowledge.Learners
were able to minimize misconceptions, understand better the cycles and
comprehend their connection to the various aspects of sustainable development.
Certain components of the students’ attitudes were clearly influenced
positively whereas this was not the case for others.Neither the educational
background of students’ parents nor their previous participation in EE/ESD
programmes had any noticeable impact.At the same time, the results clearly
demonstrated that the students who benefited more were those who performed
better at school. More specifically, girls performed better than boys since
their learning capacity and critical thinking was apparently more readily
developed.
The above mentioned results, in combination with the interviews of the
educators involved, indicate that the use of the biogeochemical cycles as a
vehicle for the introduction of knowledge related to sustainable developmentat
secondary school levelwas, in general, very successful. The initial fears of
some educators concerning difficulties linked to the complexity of the natural
processes involved, were not confirmed.
(EN)
/aggregator-openarchives/portal/institutions/uoa
