Στην παρούσα εργασία μελετώνται τέσσερα τελετουργικά δρώμενα, έτσι όπως γίνονταν στη Στενήμαχο Ανατολικής Ρουμελίας και έτσι όπως υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα, μέσω των μετεξελίξεων που υφίστανται. Τα δρώμενα αυτά είναι η "σούρβα" η οποία τελείται την Πρωτοχρονιά, το "κουρμπάνι", το οποίο τελείται την 1η Φεβρουαρίου προς τιμήν του Αγίου Τρύφωνα, προστάτη των αμπελουργών. Το τρίτο αφορά τη λιτανεία της Μεσοπεντηκοστής, όπου λιτανεύεται η εικόνα της Παναγίας της Ελεούσας και τέλος το δρώμενο της Καληνίτσας σημαντικό έθιμο, άμεσα συνδεδεμένο με αυτό του κλήδονα. Μέσα από τα έθιμα αυτά καθώς και μέσω μιας συγκριτικής λαογραφικής προσέγγισης Ελλάδας- Βουλγαρίας, έγινε μια προσπάθεια ανάδειξης της πολιτισμικής ταυτότητας των Στενημαχιτών τόσο διαχρονικά, όσο και συγχρονικά, όσον αφορά στην μορφή που έχουν αυτά σήμερα, επηρεασμένα από τις κοινωνικές οικονομικές και παραγωγικές αλλαγές που τα διαμόρφωσαν. Ενδιαφέρον βέβαια έχει και ο τρόπος διαχείρισης αυτής της κληρονομιάς η οποία επιτυγχάνεται κυρίως μέσω των πολιτιστικών συλλόγων, οι οποίοι έχουν αναλάβει το δύσκολο ρόλο της μύησης και της μεταβίβασης της παράδοσης στις νεότερες γενιές.
(EL)
This thesis examines four rituals originating in Eastern Roumelia (Νorth Thrace), namely: a) the surva from the name of the tree Surbus Domestica, happening on New Year’s Day, b) the kurban, meaning “sacrifice”, happening on 1st February in honor to Saint Tryphon, protector of vineyards, c) the litany of mid-Pentecost, (Mesopentikosti) d) and finally, Kalinitsa, a ritual pertaining to divination and taking place on June 23rd, i.e. the eve of Saint John’s Klidonas, celebration which takes place at the change of solstice. First, I investigate how these rituals happened, before the inhabitants of Stenimachos came to Greece, during the period 1906-1925 as a result of an exchange of populations between Greece and Bulgaria (Treaty of Neuilly, 1919). Secondly, I look at these rituals as they take place now in Greece• I focus on the transformations in form and function, due to the current social, economic and cultural circumstances, prevailing in Kilkis and Imathia, where these refuges and their descendants have settled. I have also included a chapter looking at how the same rituals take place in Bulgaria today (comparative approach).
Another important dimension addressed in this thesis, is the management of this cultural tradition by the members of Stenimachiot Cultural Associations, which are in charge of the initiation and transmission of the original homeland’s cultural heritage to the next generations.
Γαλλικά: Au présent mémoire, sont étudiés quatre spectacles populaires rituels, tels qu'ils se pratiquaient à Stenimachos de la Roumélie Orientale, et comme ils se pratiquent aujourd'hui en Grèce à travers les évolutions qu'ils subissent. Ces rites sont: "le sorbe" qui se pratique au jour de l'an, le "kurban", qui se pratique le 1er février (à la Saint Tryphon qui est protecteur des vignerons). Le troisième rite concerne la litanie de la mi-Pentecôte, et finalement "Kalinitsa", le rite divinatoire des jeunes filles au solstice d’été c’est-à-dire la Saint Jean Prodrome (24 Juin). À travers ces rites et via une approche ethnologique comparative entre la Grèce et la Bulgarie, a été réalisé un effort de projection de l'identité culturelle de Stenimachites, diachroniquement et synchroniquement. La forme actuelle de ces spectacles populaires est influencée par différents facteurs sociaux, économiques et productifs. Une dimension très importante présentée dans ce mémoire, est la manière de gestion de l'héritage culturel concret de la part des associations culturelles locales, qui sont chargées de la tâche difficile d'initiation et de transmission de la tradition culturelle aux générations suivantes.
(EN)
/aggregator-openarchives/portal/institutions/uoa
