Η παρούσα έρευνα έχει ως αντικείμενό της να ανατρέξει στο χρόνο και να συνδέσει το παρελθόν με το παρόν μέσω της λαϊκής τέχνης. Είναι χωρισμένη σε δύο μέρη: το πρώτο μέρος αφορά τις τοιχογραφίες και την εσωτερική διακόσμηση των αρχοντικών του 18ου και του 19ου αιώνα στη Σιάτιστα. Αυτή η μικρή πόλη της Δυτικής Μακεδονίας (στο νομό Κοζάνης), είναι τόπος αναφοράς δεδομένου ότι τα αρχοντικά της αποτελούν απτές μαρτυρίες της περιόδου της οικονομικής και, συνεπώς, πολιτιστικής της άνθησης. Το δεύτερο μέρος αφορά την τέχνη ενός σύγχρονου λαϊκού ζωγράφου που ζει στη Σιάτιστα και είναι ο πατέρας του συγγραφέα αυτής της μελέτης.
Στην αρχή της εργασίας γίνεται μια αναφορά στις λαογραφικές προσεγγίσεις με θέμα τη λαϊκή τέχνη και τη λαϊκή ζωγραφική. Έπειτα γίνεται μια παρουσίαση των κοινωνικο-οικονομικών και ιστορικο-ιδεολογικών συνθηκών οι οποίες ευνόησαν το χτίσιμο των αρχοντικών της Σιάτιστας αλλά και τον τοιχογραφικό τους διάκοσμο. Μετά από την ανάλυση της εσωτερικής διακόσμησης των αρχοντικών, στο μέτρο του δυνατού, το πρώτο μέρος κλείνει με παράθεση των λαϊκών ζωγράφων του 18ου και 19ου αιώνα που έδρασαν στη Σιάτιστα και της τεχνικής τους.
Στη συνέχεια ο αναγνώστης της μελέτης πληροφορείται για το κύριο θέμα της, τον σύγχρονο λαϊκό ζωγράφο και πατέρα του ερευνητή, τον Κωνσταντίνο Τσανασίδη, ο οποίος ζει στη Σιάτιστα, έχει τις ρίζες του στον Πόντο και του οποίου οι πρόγονοι ήρθαν στην Ελλάδα στις αρχές του 20ού αιώνα ως πρόσφυγες. Μέσα από την αφήγηση της ζωής του, προσεγγίζουμε τις αξίες, τη μετα-μνήμη, τη νοοτροπία και την πολιτισμική του ταυτότητα. Όλα αυτά τα στοιχεία της προσωπικότητας του λαϊκού ζωγράφου είναι έκφραση των χαρακτηριστικών του τρόπου ζωής των προγόνων του στον Πόντο, αλλά και του τρόπου ζωής στη Σιάτιστα και παρουσιάζονται με μέσο το πινέλο του πάνω σε διάφορες ζωγραφικές επιφάνειες.
Κατόπιν, γίνεται μια εξέταση των θεματικών των έργων του λαϊκού καλλιτέχνη. Ο ζωγράφος χρησιμοποιεί ως πηγή έμπνευσής του τη δική του φαντασία και επικαλείται τη μνήμη του με σκοπό να επιλέξει τα θέματα και τις μορφές ώστε να τις οργανώσει σε ένα ζωγραφικό σύνολο. Από τη μία πλευρά βλέπουμε εικόνες της αγροτικής και βουκολικής ζωής οι οποίες εντάσσονται στο πλαίσιο του προνεωτερικού χωριού. Από την άλλη, όμως υπάρχουν έργα στα οποία ο ζωγράφος αναμειγνύει το παραδοσιακό με το μοντέρνο και το τοπικό με το παγκοσμιοποιημένο παρουσιάζοντας τη μετανάστευση, το ποδόσφαιρο ή τους τουρίστες που εντυπωσιάζονται από την ομορφιά του φυσικού τοπίου και της ζωής του χωριού. Στη συνέχεια, εξετάζουμε τα χρώματα, τα συγκεκριμένα υλικά και τις τεχνικές της ζωγραφικής τέχνης του και αν ο λαϊκός ζωγράφος προσαρμόζεται ο ίδιος σε ένα καλλιτεχνικό πλαίσιο.
Τα έργα του Κωνσταντίνου Τσανασίδη, διαθέτουν, αφενός, έναν απόλυτα προσωπικό τόνο κυρίως στον τρόπο με τον οποίο συσχετίζει την απεικόνιση της φυσικής, κοινωνικής και σύγχρονης πραγματικότητας με τα σύμβολα και, αφετέρου, μια προσωπική ερμηνεία του κόσμου. Χρησιμοποιεί τη ζωγραφική του «λαϊκή» δεξιοτεχνία για να μορφοποιήσει εικαστικά τους εσωτερικούς δεσμούς της προνεωτερικής κοινότητας με μια πληθώρα αφηγηματικών παραστάσεων, άλλοτε ρεαλιστικά και άλλοτε λυρικά και ποιητικά για να εκφράσει την προσωπική του ερμηνεία του κόσμου, να μεταφερθεί ο ίδιος και να μεταφέρει και το θεατή των έργων του στην προνεωτερική εποχή με σκοπό να την εξιδανικεύσουν αμφότεροι.
Ο Τσανασίδης εξιδανικεύοντας και συνεχίζοντας την παράδοση που τη συνειδητοποιεί ως παρόν ενώ την ίδια στιγμή επιθυμεί και να εκφραστεί, όσο μπορεί, με έναν εκσυγχρονισμένο τρόπο, θα μπορούσε ίσως να θεωρηθεί ως μια μορφή ενεργητικής επιβίωσης-συνέχειας της παράδοσης.
(EL)
The subject of this research involves going back in the time and connecting the past with the present through popular art. It is divided in two parts: the first part concerns the frescos (wall-paintings) and the interior decoration of the bourgeois mansions of the 18th and 19th century in Siatista. This small town in Western Macedonia (county of Kozani) is a place of reference as its bourgeois mansions have witnessed its financial and consequently, cultural flourishing. The second part concerns the art of a contemporary popular artist who lives in Siatista and is the father of the writer of this study.
At the beginning of the project, there is mention in folkloric approaches concerning the subject of popular art and painting. Then, there follows a presentation of the social–financial and historical–ideological conditions which favored the construction of the bourgeois mansions of Siatista and the creation of their wall decoration. An analysis of the interior decoration of these mansions, called "archontika”, follows in the idea of measuring what is possible. At the end of the chapter, the popular artists who were active in Siatista in the 18th and 19th century are included with a reference to their technique.
Then, the reader delves into the main subject of the study: the popular artist and father of the researcher, Konstantinos Tsanasidis, who lives in Siatista but has his roots in Pontos (north of Turkey) and whose ancestors arrived in Greece as refugees at the beginning of the 20th century. Through the narration of his life (histoire de vie), we formulate a better understanding about his values, his memories, his mentality and his cultural identity. All these elements of the popular artist ‘s personality reflect the way of life of his ancestors, not only in the area of Pontos, but also in Siatista. These are portrayed on various surfaces with the help of his paintbrush. Subsequently, the various themes of his works are examined: the artist uses his imagination as a source of inspiration. He invokes his memories in order to select the appropriate themes and forms with the purpose of organizing them all in a painting ensemble. From the one side, we can see the pictures of the agricultural and bucolic life presented in the frame of a pre-modern village. From the other side, there are pieces of work in which the popular artist mixes the traditional with the modern and the local with the global as he depicts images of immigration, football games or just some tourists astonished by the natural landscape and life in the village.
After that, we examine the colors, the special materials and the techniques employed in his art and we search for an answer to the question of whether the popular artist is adapting himself to an artistic framework or not.
Konstantinos Tsanasidis’ pictures signify an absolutely personal style, mainly in connection to the way that he associates the natural, social and contemporary reality with symbols. At the same time, they imply his individual interpretation of the world. He uses his “popular” artistic virtuosity in order to give form to the interior bonds of pre-modern society by means of several narrative representations, sometimes in a realistic way, while at other times in a more lyrical or poetic way. He tries to express his personal conception of the world. His goal is to transport himself and surely, the viewer of his paintings into the pre-modern society so that it can be idealized by both of them.
The popular artist, Konstantinos Tsanasidis, idealizes and continues the tradition which he perceives as being present time. At the same time, he tries to express himself in a modern manner. His way of creating art could be considered a form of active survival and continuance of tradition.
(EN)
/aggregator-openarchives/portal/institutions/uoa
