Καλύπτοντας σχεδόν με τον βίο και το έργο της τον 20ο αι., καθρεπτίζοντας την εποχή της, η Μπέλλα Ραφτοπούλου συνιστά μιαν αξιοσημείωτη περίπτωση στην ιστορία της νεοελληνικής τέχνης. Για την ξεχωριστή της προσωπικότητα θαυμάστηκε και αγαπήθηκε έντονα. Για την ποιότητα του έργου της τιμήθηκε και εκτιμήθηκε δίκαια. Ενός έργου, που μορφώνουν η γλυπτική και το σχέδιο, η χαρακτική και το μετάλλιο μαρτυρώντας το εύρος των ενδιαφερόντων και την πολλαπλότητα των δυνατοτήτων της δημιουργού.
Η γλυπτική διαδρομή της Ραφτοπούλου διαγράφει ευδιάκριτα τρεις κύκλους. Τα έργα της της περιόδου 1930-50 αποτελούνται από προτομές και γυμνά και θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως έργα εργαστηριακά, ασκήσεις ύφους. Δείχνουν επιρροές από την μαθητεία της γλύπτριας πλάι στον Θωμά Θωμόπουλο και κυρίως από τη θητεία της στη Γαλλική Σχολή και ιδίως από τους Aristide Maillol και Charles Despiau. Από το 1930 η Ραφτοπούλου στρέφεται στην απευθείας λάξευση στην πέτρα, που γίνεται χαρακτηριστικό της καλλιτεχνικής της φυσιογνωμίας. Μετωπικότητα και καμπυλόγραμμες αποδόσεις, κομψότητα και αισθησιασμός διακρίνουν τις πρώτες προσπάθειές της στην πέτρα, που έχουν ως θέμα τους κυρίως τη γυναικεία μορφή. Με επιρροές από την αρχαιότητα και τον Botticelli, τον Rodin και τον δάσκαλο της Ραφτοπούλου Antoine Bourdelle τα έργα αυτά λίγο απέχουν από μιαν ακαδημαϊκή αντίληψη.
Μετά το 1950 η γλύπτρια εγκαθίσταται οριστικά στο Παρίσι, έτοιμη να προβεί στην υπέρβαση των δασκάλων της και να μορφώσει το προσωπικό της ιδίωμα. Mε μέσα λιτά αναζητά την καθαρή φόρμα, σχηματοποιεί τις μορφές, μετατοπίζεται σε γεωμετρικές αποδόσεις. Μνημειακότητα, ερωτισμός ή μια συμβολική διάσταση διαποτίζουν τα ώριμα έργα της Ραφτοπούλου, που εκφράζουν με αμεσότητα δυνατά συναισθήματα, ενώ η γυναικεία θεματολογία τους εμπλουτίζεται και με μορφές από τον κόσμο των ζώων. Επιρροές από την κυκλαδική τέχνη και τον Bourdelle, τον Moore και τον Brancusi δείχνουν την ικανότητα της δημιουργού να κρατιέται ενήμερη των καλλιτεχνικών εξελίξεων και να ενσωματώνει στον γλυπτικό λόγο της ποικίλες επιδράσεις. Ωστόσο, αυτή της η ερανιστική διάθεση πλήττει κάπου τη συνοχή του έργου της.
Τα έργα της μετά το 1965, ακόμα πιο αφαιρετικά, διακρίνονται εντονότερα από γραμμικότητα, επιπεδότητα, τεκτονικό χαρακτήρα και δείχνουν επιδράσεις από την αρχαϊκή και πρωτόγονη τέχνη, αλλά και από τον Brancusi, τον Giacometti, τον Wotruba. Παράλληλα, η καλλιτέχνις στρέφεται στο μικρογλυπτό και το ανάγλυφο και σε νέα υλικά: τον μπρούντζο, τον σχιστόλιθο, το πλεξιγκλάς. Με μυθολογική θεματολογία, τα έργα αυτά μοιάζουν με προϊστορικά ειδώλια ή συγγενεύουν με το έργο των Giacometti και Moore, αξιοποιούν το τυχαίο και μετέρχονται τρόπων του εξπρεσιονισμού και σουρεαλισμού, προκαλούν την απορία μας στην προσπάθειά μας να τα περιγράψουμε και να τα αποτιμήσουμε.
(EL)
With her life and her work she covered the 20th century and reflected her time. Bella Raftopoulou is a noticeable case in the history of modern greek art. For her unique personality she was loved and admired. For the quality of her work she was estimated and honored. Her work consists of sculptures, drawings, engravings and medals, something that shows the multitude of her interests and the variety of her talents.
Her sculptural job runs clearly through three stages. Her work from 1930 until 1950 includes busts and nudes in bronze and marble, that could be characterized as studies. This job is influenced by Raftopoulou’s teacher Thomas Thomopoulos and her contact with Ecole de Paris and the work of Aristide Maillol and Charles Despiau in particular. From 1930 onwards Raftopoulou shifts to taille direct. Her first attempts in stone, whose main theme is the female figure, are characterized by frontality, curved lines, elegance and sensuality. With influences from ancient sculpture and Rodin, Botticelli and Bourdelle, Raftopoulou’s other teacher, they don’t differentiate themselves from academic sculpture.
After 1950 Raftopoulou moves permanently to Paris. She is ready to surpass her teachers and to form her own sculptural genre. Through simple means she seeks pure form, she opts for schematized, geometrical forms. Her works show monumentality, sensuality or a symbolic character. They express in a direct way strong feelings. Their topics include apart from the female figure animal figures. Influences from the Cycladic art and Bourdelle, Brancusi and Moore show the artists’ creativity and her capacity of keeping up with artistic evolution. Her eclecticism though harms the cohesion of her job.
After 1965 Raftopoulou’s work becomes even more abstract. Linearity, flatness and constructivism are now more prominent and the sculptures show influences from primitive and archaic art, from Brancusi, Giacometti and Wotruba.
From 1950 Raftopoulou shifts to two- dimensional micro sculpture and to relief in bronze, shale and Plexiglas. Inspired from mythology, these works show similarities with prehistoric statuettes and the work of Giacometti and Moore. They make use of randomness and the means of surrealism and expressionism and don’t allow easy interpretations.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
