Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να διερευνήσει τις απεικονίσεις του αστικού τοπίου στο έργο των καλλιτεχνών Σπύρου Βασιλείου (1902-1985), Γιάννη Τσαρούχη (1910-1989) και Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα (1906-1994).
Για την προσέγγιση του θέματος αξιοποιήσαμε το υλικό μας από τα επιστημονικά πεδία της Ιστορίας, της Ιστορίας της Τέχνης και της Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής. Συγκεκριμένα, εξετάσαμε τις έννοιες του πολιτισμικού τοπίου, της ελληνικότητας, του μοντερνισμού, της παράδοσης και της νοσταλγίας. Επίσης, εξετάσαμε την Αθήνα στο διάστημα του Μεσοπολέμου, όταν η πόλη δημιουργεί ένα νέο πρόσωπο, ώστε να διαμορφώσουμε το ιστορικό, κοινωνικό και πολιτισμικό πλάισιο της εποχής. Οι τρεις καλλιτέχνες και το έργο τους μελετήθηκαν συνθετικά με βάση τα παραπάνω δεδομένα.
Οι τρεις ζωγράφοι που έχουν επιλεγεί ζήσανε την ίδια χρονική περίοδο και τάχθηκαν υπέρ του αιτήματος για μια επιστροφή στις ρίζες. Ο κοινός τους άξονας είναι αυτή η ανάγκη για έναν επαναπροσδιορισμό της ελληνικής παράδοσης και η επιθυμία για μια ανανέωση της σχέσης με το παρελθόν, παράλληλα πάντα με τις επιδιώξεις του μοντερνισμού και των κινημάτων της πρωτοπορίας της εποχής τους, ώστε η ελληνική τέχνη να αποκτήσει νέα χαρακτηριστικά και την δική της αισθητική, αντάξια να σταθεί στο διεθνές καλλιτεχνικό γίγνεσθαι της εποχής. Ωστόσο, το έργο τους εικαστικά διαφέρει, όπως επίσης αποκλίνουν οι αναφορές τους, οι τρόποι πρόσληψης και φυσικά τα βιώματα και οι ιστορίες τους. Η σχέση που θα αναπτύξουν οι καλλιτέχνες των δεκαετιών από το 1930 και μετά με το τοπίο, και που θα καθορίσουν την εξέλιξη της ελληνικής τέχνης μέχρι και στα μεταπολεμικά χρόνια στην Ελλάδα διαμορφώνεται σταδιακά και αποτελεί μέρος των ευρύτερων αναζητήσεων της εποχης.
Το προσωπικό αφήγημα του κάθε δημιουργού για την πόλη, ξεδιπλώνεται μέσα από τους τρόπους με τους οποίους προσεγγίζει το τοπίο της στο έργο του. Η σχέση των καλλιτεχνών με το αστικό τοπίο διαγράφει μια χωροχρονική πορεία. Οι δημιουργοί κάνουν μια ανάγνωση του χρόνου της πόλης. Οι μνήμες και τα βιώματα της προσωπικής τους ζωής τέμνονται με το παρελθόν της πολής. Τα νεοκλασικά κτίρια και μέγαρα, τα χαμόσπιτα με τις αυλές, τα μνημεία, οι γειτονιές, οι δρόμοι και τα σοκάκια, βρίσκονται ακόμα εκεί, σαν μάρτυρες ενός χρόνου που έχει παρέλθει. Και καθώς ο χρόνος περνάει από πάνω τους και τα απειλεί με αφανισμό, η μνήμη φαίνεται να είναι η μόνη κινητήριος δύναμη που μπορεί να τα “ζωντανέψει” και να δώσει αξία στην ύπαρξή τους.
Ο Σπύρος Βασιλείου, ο Γιάννης Τσαρούχης και ο Νικολής Χατζηκυριάκος Γκίκας, είναι τρεις ζωγράφοι που βίωσαν τις μεγάλες πολιτισμικές αλλαγές του μεσοπολέμου.
Η εργασία διατρέχοντας τις δημιουργίες των ζωγράφων αποπειράθηκε να απαντήσει στο ερώτημα κατά πόσο τα έργα τους ενισχύουν ή ανατρέπουν την ιστορική «αντικειμενική» γνώση της πόλης. Τα έργα που εξετάστηκαν δεν αντιπροσωπεύουν στην πλειονότητα τους την πραγματικότητα του αστικού τοπίου εκείνης της εποχής.
Ενώ το τοπίο είναι αναγνωρίσιμο και φυσικά βλέποντάς το μεταφερόμαστε σε μια άλλη εποχή, ωστόσο ο χρόνος του, δεν ταυτίζεται απαραίτητα με την εποχή του. Η πόλη εξιδανικεύεται, γίνεται σύμβολο μιας παρελθούσας ουτοπίας. Φυσικά, ο καθένας ζωγράφος πλάθει την μυθολογία της με βάση της δικές του αναφορές και εικαστικές προτιμήσεις.
(EL)
The purpose of this essay is to explore the depictions of the urban landscape in the artwork of the artists: Spyros Vassiliou (1902-1985), Yannis Tsarouchis (1910-1989) and Nikos Hadjikyriakos-Ghikas (1906-1994).
In order to approach the subject, we worked with material from the scientific fields of History, History of Art and the Theory of Architecture. Specifically, we examined the concepts of Cultural Landscape, Helenity, Modernism, Tradition and Nostalgia. We examined Athens during the Interwar period, when the city shapes a new form, to configure the historical, social and cultural frame of the time. We studied the three artists and their artwork, synthetically, on the basis of the above data.
The three chosen painters lived in the same period of time and stood for the demand of returning to the roots. Their common axis is the need for a redefinition of the Greek tradition and the desire to renew the relationship with the past, while at the same time always pursuing the aspirations of modernism and the movements of the avant-garde of their era so that Greek art could acquire new features and its own aesthetics, in order to be worthy to stand in the international artistic sphere. However, their artwork is visually different, as well as their references, the ways of perception and, of course, their experiences and stories. The relationship developed by artists of the 1930s and later with the landscape, which will determine the evolution of Greek art up to the post-war years in Greece, gradually, forms part of the wider quests of the era.
Each creator’s personal narration unfolds through the ways in which he approaches his landscape in his work. The relationship between the artists and the urban landscapes is a space-time process. The creators make a reading of city’s time. The memories and experiences of their personal lives intersect with the past of the city. Neoclassical buildings and halls, hammocks with courtyards, monuments and neighborhoods, are still there as witnesses of a time that has elapsed. As time passes over them and threatens them with extinction, memory seems to be the only driving force that can enlivens them and gives value to their existence.
Spyros Vassiliou (1902-1985), Yannis Tsarouchis (1910-1989) and Nikos Hadjikyriakos-Ghika are three painters who have experienced the great cultural changes of Interwar period. This essay, while going across the painter’s artwork, attempted to answer the question of whether their work strengthen or overturn the historical “objective” knowledge of the city. The examined artwork does not represent the reality of urban landscape of that time.
Although the landscape is recognizable and, of course, while we are looking at it we are transferred in another era, however it’s time is not identified with the era. The city is idealized, becoming a symbol of a past utopia. Of course, each painter creates a mythology based on his own references.
(EN)
/aggregator-openarchives/portal/institutions/uoa
