Βασικός σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας αποτελεί η παρουσίαση και ανάδειξη των απεικονίσεων ζώων σε αρχαία ελληνικά νομίσματα. Αρχικά θα πραγματοποιηθεί μια αναφορά στο ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ξεκίνησε και διαδόθηκε η νομισματοκοπία στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, ενώ συγχρόνως θα δοθούν πληροφορίες σχετικά με τους πρόδρομους των νομισμάτων, τα πρώτα νομίσματα, την κατασκευή τους, τις βασικές μονάδες μέτρησης και την κύρια εικονογραφική θεματολογία. Στη συνέχεια, θα παρουσιαστούν τα ζώα που εμφανίζονται σε νομίσματα χωρισμένα ανάλογα την ομοταξία για τα σπονδυλωτά σε πτηνά, ερπετά, θηλαστικά και αμφίβια, ενώ ανάλογα τη συνομοταξία για τα ασπόνδυλα σε μαλάκια και αρθρόποδα. Για κάθε ζώο της εκάστοτε κατηγορίας θα δοθούν αρχικά πληροφορίες σχετικά με το είδος, την εξάπλωση του στην αρχαία και σύγχρονη Ελλάδα, το ρόλο του στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, τη θρησκευτική και μυθολογική παράδοση, καθώς και την εμφάνιση του γενικότερα στη τέχνη και τελικά στα νομίσματα. Συγχρόνως, θα παρουσιαστούν οι πόλεις-κράτη που απεικόνιζαν το κάθε ζώο ή ζώα στα νομίσματά τους. Για κάθε πόλη θα γίνει προσπάθεια ανίχνευσης των αιτιών που την ώθησαν να τοποθετήσει το συγκεκριμένο ζώο στα νομίσματά της ή και ακόμα να επιλέξει να το υιοθετήσει ως αστικό της σύμβολο. Τέλος, για κάθε ζώο, θα παρουσιάζονται εικόνες των χαρακτηριστικότερων νομισμάτων και θα δίνεται μια συνοπτική περιγραφή της απεικόνισης. Όπου είναι διαθέσιμες, θα παρέχονται πληροφορίες σχετικά με την πόλη και την ημερομηνία κοπής, το μέταλλο κατασκευής, τη μονάδα μέτρησης και το βάρος.
Με τη πολύτιμη βοήθεια των νομισματικών συλλογών από μουσεία και ιδιωτικές συλλογές έχει συγκεντρωθεί πληθώρα νομισμάτων με απεικονίσεις ζώων που αφορούν άγρια και εξημερωμένα – οικόσιτα ζώα, ιθαγενή της Ελλάδας, αλλά και ξενικά που είχαν εισαχθεί από άλλες χώρες. Μέσα από τα σύγχρονα και αρχαία κείμενα ξετυλίγεται η ιστορία των ζώων αυτών και της σχέσης τους με τους ανθρώπους της αρχαιότητας, καθώς και η εισαγωγή τους στην αρχαία ελληνική τέχνη, τον πολιτισμό και τη νομισματοκοπία. Τα ζώα, από την απαρχή της ανθρωπότητας, διαδραματίζουν τόσο σημαντικό ρόλο στις ζωές των ανθρώπων που είναι εύλογο να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην εικονογραφία των νομισμάτων. Οι αρχαίοι Έλληνες δημιουργοί νομισμάτων φαίνεται ότι ήταν εξαιρετικοί παρατηρητές της φύσης. Η πιστή αντιγραφή ζώων, ακόμα και στοιχείων του χαρακτήρα τους στα νομίσματα, δεν αποτελεί σπάνιο φαινόμενο. Τα ζώα κέντριζαν το ανθρώπινο ενδιαφέρον από τα αρχαία κιόλας χρόνια και δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν από ένα αντικείμενο ευρείας και συστηματικής χρήσης, όπως το νόμισμα.
(EL)
This dissertation aims to present and examine animal depictions in ancient Greek coins. Initially, a reference will be made to the historical context in which coinage began and spread in the ancient Greek world, while at the same time information will be given about the precursors of coins, the first coins, their construction, the basic units of measurement and the main iconographic themes. Next, the animals depicted in coins will be presented, divided according to their class for vertebrates into birds, reptiles, mammals, amphibians and according to their phylum for invertebrates into mollusks and arthropods. For each animal of each category, information will be given, initially about the species, its distribution in ancient and modern Greece, its role in ancient Greek culture, religious and mythological tradition as well as its appearance generally in art and finally in coins. At the same time, the city-states that depicted each animal or animals on their coins will be presented. For each city an attempt will be made to trace the reasons that motivated the city to place the specific animal on its coins and even its choice to adopt it as its city emblem. Finally, for every animal, pictures of the most characteristic coins will be presented, along with a brief description of the illustration. If available, information about the city, the date of mintage, the metal of construction and the unit of measurement and the weight will be provided.
With the invaluable help from both private collections and museums, a large number of coins have been collected with depictions of wild and domestic animals, native of Greece as well as exotic that had been imported from other countries. Through modern and ancient texts the history of these animals and their relationship with the people of antiquity is revealed, including their introduction to ancient Greek art, culture and coinage. Animals have played a vital role in human lives, since the beginning of humanity, making the leading role in iconography of coins inevitable. The ancient Greek coin makers seem to have been excellent observers of nature and this often enabled them to make exact replicas of the animals. It is not a rare phenomenon that in some cases these artists even reflected elements of their character on coins. Animals seem to have been intriguing the human mind since ancient times and as a result they could not be absent from an object of widespread and systematic use, such as coins.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
