Η παρούσα διπλωματική εργασία αποτελεί μία απόπειρα συγκριτικής προσέγγισης και αποτίμησης της δράσης των ένοπλων παρατάξεων του ιρλανδικού ρεπουμπλικανικού και του βασκικού αποσχιστικού κινήματος, κατά τη μεταπολεμική περίοδο (1969-2007).
Δεν είναι ωστόσο μονοδιάστατη. Παράλληλα με τη σύγκριση των βασικών ένοπλων σκελών (δηλαδή του Προσωρινού IRA και της ΕΤΑ) που πρέπει να θεωρείται η κύρια, κρίνεται απαραίτητη και μία παράλληλη σύγκριση μεταξύ των πολιτικών σκελών τους, του ιρλανδικού κόμματος Sinn Fein και του βασκικού πολιτικού μετώπου Herri Batasuna αντίστοιχα.
Στην εργασία εξετάζεται το κοινωνικό και πολιτικό υπόβαθρο στο οποίο έδρασαν, τα οποία και διαμόρφωσαν τον Προσωρινό IRA και την ΕΤΑ. Σκοπός είναι να ιδωθεί η δράση τους μέσα από ένα ευρύτερο πρίσμα και να εξεταστεί το ζήτημα της ένοπλης εκστρατείας τους μέσα από περισσότερες οπτικές γωνίες. Υπό αυτή την προσέγγιση δίνεται έμφαση σε μία σειρά ειδικότερων πλευρών του ζητήματος, οι οποίες διέπουν τόσο ιρλανδική όσο και την βασκική περίπτωση: το ιστορικό υπόβαθρο, την κινηματική διάσταση, το κοινωνικοπολιτικό αντίκτυπο της δράσης τους, την αντίδραση του βρετανικού και ισπανικού κράτους στη δράση αυτή, την ιδεολογική εξέλιξη, την αποσχιστική διάσταση και τέλος την έκβαση τόσο της ένοπλης όσο και της πολιτικής τους εκστρατείας.
Κάθε ένα από τα παραπάνω ζητήματα αναλύεται σε ξεχωριστό κεφάλαιο της εργασίας, στοχεύοντας σε μία σφαιρικότερη θέαση του ζητήματος της δράσης τους, πέρα από τον στενά τρομοκρατικό χαρακτήρα της.
Οι εξελίξεις της εξεταζόμενης περιόδου παρουσιάζουν ασφαλώς ενδιαφέρον από ιστορικής πλευράς, είναι ωστόσο κρίσιμα και καθοριστικά και για την σημερινή κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα της Βορείου Ιρλανδίας και της Βασκικής Αυτόνομης Κοινότητας.
Η δράση του Προσωρινού IRA και της ΕΤΑ παρουσιάζει πολλές ομοιότητες και κοινά χαρακτηριστικά, τα οποία είναι ευρέως γνωστά και έχουν ερευνηθεί εκτενώς από την ακαδημαϊκή βιβλιογραφία, τόσο του πεδίου της ιστορικής όσο και της πολιτικής και νομικής επιστήμης. Για τον λόγο αυτό, η συγκριτική προσέγγιση της παρούσας εργασίας εστιάζει περισσότερο στην διερεύνηση μιας σειράς διαφοροποιητικών στοιχείων, τα οποία και χαρακτηρίζει ως παράγοντες απόκλισης, καθώς αυτά συντελούν στην διαφορετική έκβαση, σε πολιτικό επίπεδο τουλάχιστον, της δράσης του IRA από αυτή της ΕΤΑ στο τέλος της εξεταζόμενης περιόδου.
Τέλος, η εργασία έχει και έναν γενικότερο σκοπό. Αποσκοπεί να αποτελέσει έναυσμα για περεταίρω και βαθύτερη έρευνα του φαινομένου της ανάδυσης ή επανεμφάνισης των τοπικών εθνικισμών και αποσχιστικών τάσεων που παρατηρούνται σήμερα στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Δεν μπορεί εξάλλου να θεωρείται τυχαίο ότι τα σημαντικότερα από αυτά προέρχονται και πάλι από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιβηρική χερσόνησο.
(EL)
This postgraduate thesis is an attempted comparative analysis of the actions of the armed wings of the irish republican and the basque secessionist movements, during the post war era (1969-2007).
It is not an one sided analysis though. Alongside the comparison between the armed wings (the Provisional IRA and ETA) which is the main one, the author attempts a second comparison between the political wings of those movements, the Sinn Fein party and the political front of Herri Batasuna respectively.
The thesis examines the social and political background in which those movements were formed and carried out their armed and political campaigns. The goal is to examine their actions through a broader spectrum and from different points of view, espacially considering their armed campaing. This approach gives emphasis to a series of important aspects, crucial in both movements cases, such as: the historical background, the aspect of social movement, the sociopolitical impact of their action, the reaction of the british and spanish state respectively, the ideological evolution of those movements, the secessionist aspect, and finally the outcome of the armed campaign of the IRA and ETA, as well as the political campaign of Sinn Fein and Herri Batasuna.
Each of the aforementioned issues covers a seperate chapter of the thesis, in order to have a broader understanding of the subject, beyond the narrow terrorist aspect of the movements' actions.
The events of the examined period are without a doubt of historical interest, but they have also shaped and defined the current sociopolitical situation in Northern Ireland and the Basque Autonomous Community.
The campaings of the Provisional IRA and ETA have many similarities and common elements, which have been extensively studied in both historical and political academic research. For that reason, the comparative analysis of the present thesis focuses primarily in the elements that differentiate the two cases, because as this thesis suggests, these are the crucial factors that lead to the different outcome between the IRA and ETA campaigns.
Finally, the thesis has an extra goal. It is an attempt to stir a further and deeper research (from a more social oriented standpoint) of the present day phenomenon of reemergence of the local and regional nationalist agendas and secessionist aspirations in Europe. After all, it is in the same regions as those examined here, the United Kingdom and the Iberian peninsula, that the main cases of that reemergence can be found today.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
