Γνωστός με πολλά ονόματα, ο μικρόκαρπος φίκος (Ficus microcarpa L.) είναι ένα μόνοικο είδος φυτού με καταγωγή από τη νοτιοανατολική Ασία. Έχει εισαχθεί σε πολλές περιοχές του κόσμου όπως οι ΗΠΑ, η Αφρική και η Μεσόγειος ως καλλωπιστικό φυτό και είναι αρκετά κοινό σε περιοχές με θερμό υποτροπικό η τροπικό κλίμα. Το φυτό αυτό, όπως και τα υπόλοιπα είδη του γένους Ficus, σχετίζονται με μία σειρά εντόμων της υπεροικογένειας Chalcidoidea, τα οποία ολοκληρώνουν το βιολογικό τους κύκλο εντός των καρπών του φυτού. Ορισμένα από αυτά είναι ευεργετικά για το φυτό και το ευνοούν – υποστηρίζοντας το ώστε κάποιες φορές να γίνει εισβλητικό – ενώ κάποια άλλα είδη ζουν εις βάρος του και είναι υπό μελέτη για τη χρήση τους στη βιολογική καταπολέμηση του φυτού, όπου αυτό είναι αναγκαίο. Εκτενείς δειγματοληψίες σε όλη τη Νότια Ελλάδα παρουσιάζουν τη σύσταση της εντομοπανίδας του φίκου, τις σχέσεις μεταξύ των εντόμων, ενώ παράλληλα εξετάζεται η δυνατότητα χρήσης τους στη βιολογική καταπολέμηση. Πιο συγκεκριμένα, 13 είδη σφηκών του φίκου καταγράφονται για την Ελλάδα, εκ των οποίων 5 αποτελούν νέες καταγραφές για τη χώρα, ενώ 1 είδος είναι νέο για την επιστήμη. Εξ’ αυτών 4 είδη καταγράφονται για πρώτη φορά πέραν της φυσικής τους εξάπλωσης. Όσον αφορά την αφθονία αλλά και το εύρος κατανομής, τα σημαντικότερα είδη βρέθηκε να είναι ο επικονιαστής (Eupristina verticillata) και τα φυτοφάγα Odontofroggatia galili, O. ishii, Meselatus bicolor και Walkerella microcarpae. Σχετικά με τη σύσταση της πανίδας σε διαφορετικές περιοχές, πιο πλούσιες βρέθηκαν εκείνες της Αττικής (έως 10 είδη ανά δειγματοληπτική θέση), αλλά και των Κυκλάδων, των Δωδεκάνησων και της Πελοπόννησου (έως 9 είδη ανά δειγματοληπτική θέση). Όσον αφορά τα τροφικά δίκτυα μεταξύ των διαφόρων ειδών, ανιχνεύθηκαν 3 νέες σχέσεις, οι οποίες δεν είχαν βρεθεί μέχρι πρότινος. Σχετικά με τη χρήση των σφηκών του φίκου στη βιολογική καταπολέμηση και τον περιορισμό της εξάπλωσής του, το Meselatus bicolor αξιολογήθηκε ως το σημαντικότερο είδος, σε αντιστοιχία με τα μέχρι σήμερα γνωστά δεδομένα της βιβλιογραφίας. Τέλος, εντοπίστηκαν για πρώτη φορά 3 περιπτώσεις τερατομορφιών στις εξεταζόμενες σφήκες του φίκου.
(EL)
Known by many names, Chinese banyan (Ficus microcarpa L.) is a monoecious plant species originating from Southeastern Asia. It has been introduced to many areas, such as the USA, Africa and the Mediterranean as an ornamental, and is very common in areas with warm subtropical or tropical climate. This species, like every representative of Ficus, is associated with a series of insect species of superfamily Chalcidoidea, which complete their biological cycle inside its fruits (figs). Some of these species have a positive impact to the fig trees, while others negatively affect them, and are under investigation as possible biological control agents against F. microcarpa expansion, where this is deemed necessary. More specifically, 13 species of fig wasps are recorded from Greece, of which 5 are new records for the country, while 1 is new to science. Of these, 4 species are recorded for the first time beyond their natural range. In terms of both abundance and distribution range, the most abundant species were found to be the pollinator (Eupristina verticillata), and the herbivores Odontofroggatia galili, O. ishii, Meselatus bicolor and Walkerella microcarpae. Regarding the faunal composition of the different areas, the richest one was found to be Attica (up to 10 species per sampling site), followed by the Cyclades, the Dodecanese and the Peloponnese (up to 9 species per sampling site). Regarding the trophic webs among the fig wasp species, 3 new relationships were detected, which had not been found earlier. Concerning the use of fig wasps in fig biological control and containment of their host plant, Meselatus bicolor was evaluated to be the most suitable species, in agreement with the previously known data in the literature. Finally, 3 cases of teratomorphies were identified for the first time, in the fig wasps studied.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
