Η παρούσα έρευνα αποτελεί μια προσπάθεια να εντοπιστούν οι αναπαραστάσεις που αφορούν τα δύο φύλα στα διδακτικά βιβλία του γλωσσικού μαθήματος στην Πέμπτη και στην Έκτη του Δημοτικού Σχολείου, προκειμένου να διερευνηθεί ο τρόπος με τον οποίο απεικονίζονται τα φύλα και να διαπιστωθεί μέσα από τα ευρήματα της έρευνας εάν υποδηλώνονται έμφυλες διακρίσεις και ανισότητες. Έχοντας ως αφετηρία το γεγονός ότι το σχολείο αποτελεί τον κατεξοχήν θεσμό μόρφωσης και κοινωνικοποίησης του ατόμου καθώς και σημαντικό παράγοντα διαμόρφωσης των έμφυλων ταυτοτήτων, θεωρούμε απαραίτητο να ασχοληθούμε με τον ρόλο που διαδραματίζουν τα σχολικά εγχειρίδια μέσα από τα μηνύματα που περνούν στους μαθητές και τις μαθήτριες.
Η εργασία αποτελείται από δύο μέρη: το θεωρητικό και το ερευνητικό. Στο θεωρητικό μέρος γίνεται βιβλιογραφική επισκόπηση που αφορά: την έννοια και την ιστορική διάσταση του κοινωνικού φύλου, τις έμφυλες κοινωνικές ανισότητες και διακρίσεις και τα πεδία στα οποία εντοπίζονται, τα αναλυτικά προγράμματα και τα σχολικά εγχειρίδια. Επιπρόσθετα, αναφέρονται οι μελέτες που έχουν ήδη υλοποιηθεί τα προηγούμενα χρόνια και διερευνούν αν υφίστανται και πώς αναπαρίστανται οι έμφυλες διακρίσεις στα σχολικά εγχειρίδια.
Στο δεύτερο μέρος, το ερευνητικό αναπτύσσεται η μεθοδολογία της έρευνας. Αρχικά, διατυπώνεται η ερευνητική υπόθεση και τα ερευνητικά ερωτήματα όπως διαμορφώθηκαν από τη βιβλιογραφική επισκόπηση. Έπειτα, γίνεται περιγραφή της μεθόδου που χρησιμοποιήθηκε, η οποία είναι η ποιοτική ανάλυση περιεχομένου. Η συγκεκριμένη μέθοδος αποτελεί το κατεξοχήν μεθοδολογικό εργαλείο για την ανάλυση κειμένων, μέσα στο πλαίσιο ενός ερευνητικού προγράμματος (Μπονίδης, 2004: 99). Στη συνέχεια, αναφέρεται, αφενός, το αρχειακό υλικό που εξετάστηκε, αφετέρου τα αποτελέσματα της ανάλυσης των κειμένων που αντλήθηκαν από το αρχειακό υλικό. Κατόπιν, εξάγονται τα συμπεράσματα και γίνεται συζήτηση σχετικά με την επαλήθευση της ερευνητικής υπόθεσης.
Ο στόχος μας είναι να αναδείξουμε τι διδάσκονται οι μαθητές/τριες στο ελληνικό σχολείο σχετικά με τους ρόλους και τη θέση των δύο φύλων στη σύγχρονη κοινωνία και αν συμβαδίζει το περιεχόμενο του γλωσσικού μαθήματος με την κοινωνική πραγματικότητα, προκειμένου να επέλθει μελλοντική βελτίωση και αλλαγή όπου κρίνεται απαραίτητο. Με τον τρόπο αυτό θεωρούμε ότι βάζουμε το δικό μας λιθαράκι στην κοινωνικο-εκπαιδευτική έρευνα.
(EL)
The present research is an attempt to identify gender representations in the language textbooks of the fifth and sixth grade language classes in order to investigate the way in which gender is portrayed and to determine through the findings of the research whether gender discrimination and inequalities are implied. Taking as a starting point the fact that school is the predominant institution for the education and socialization of the individual as well as an important factor in the formation of gender identities, we consider it necessary to address the role played by school textbooks through the messages they convey to students.
The paper consists of two parts: the theoretical and the research part. The theoretical part includes a literature review concerning: the concept and the historical dimension of gender, gender-based social inequalities and discrimination and the areas in which they occur, curricula and textbooks. In addition, studies already carried out in previous years are mentioned, which investigate whether gender discrimination exists and how it is represented in school textbooks.
In the second part, the research part, the methodology of the research is developed. Initially, the research hypothesis and research questions as formulated by the literature review are formulated. Then, the method used, which is qualitative content analysis, is described. This method is the predominant methodological tool for the analysis of texts within the context of a research project (Bonidis, 2004: 99). Next, the archival material that was examined on the one hand, and the results of the textual analysis drawn from the archival material on the other hand are mentioned. Then, the conclusions are drawn and a discussion is held regarding the verification of the research hypothesis.
Our aim is to highlight what students are taught in Greek schools about the roles and position of gender in contemporary society and whether the content of the language course is compatible with the social reality, in order to improve and change it in the future where necessary. In this way we consider that we are putting our own stamp on socio-educational research.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
