Η «γέννηση» του κινηματογράφου στα τέλη του 19ου αιώνα άλλαξε ριζικά το καλλιτεχνικό τοπίο σε παγκόσμιο επίπεδο. Με την ανάδειξη του νέου αυτού μέσου ξεχώρησαν σταδιακά κινηματογραφικά είδη αρκετά εκ των οποίων εξακολουθούν να υπάρχουν μέχρι σήμερα σε μια περισσότερο εξελιγμένη εκδοχή τους. Ένα από τα μακροβιότερα τέτοια είδη, υπεύθυνο σε πολλές περιπτώσεις για τη διατήρηση της συλλογικής μνήμης, είναι και το ντοκιμαντέρ.
Το πρώτο κεφάλαιο της παρούσας εργασίας ακολουθεί την πορεία εξέλιξης του κινηματογραφικού μέσου και του είδους του ντοκιμαντέρ καταλήγοντας στο παρακλάδι του, το docufiction, ένα υβρίδιο ανάμεσα σε αυτό και τη μυθοπλασία. Εκεί, στις πρώτες κινηματογραφικές απόπειρες μη μυθοπλαστικών ταινιών, αναζητήθηκαν και τα πρώτα υβριδικά στοιχεία που ανέδειξαν το docufiction σε αυτόνομο κινηματογραφικό είδος, ενώ στη συνέχεια πραγματοποιείται μια αναδρομή / αναφορά στον Πορτογαλικό κινηματογράφο, με επίκεντρο και πάλι τα δύο αυτά είδη.
Μελετώντας ξεχωριστές περιπτώσεις έργων Πορτογάλων κινηματογραφιστών, καταλήγουμε στους σύγχρονους εκπροσώπους της κινηματογραφικής τέχνης της χώρας και στην Catarina Vasconcelos, μία κινηματογραφίστρια που ασχολείται ενεργά με το υβριδικό ντοκιμαντέρ και προβαίνουμε σε αναζήτηση και καταγραφή ορισμένων γενικών πληροφοριών, χαρακτηριστικών γνωρισμάτων και επιρροών που συναντώνται στον κινηματογράφο της εν λόγω δημιουργού.
Το δεύτερο κεφάλαιο εστιάζει αποκλειστικά στο έργο της Vasconcelos εξερευνώντας τον τρόπο με τον οποίο η ίδια ενσωματώνει αυτοβιογραφικά στοιχεία στις ταινίες της. Συγκεκριμένα μελετώνται τρεις εκ των ταινιών της, το ντοκιμαντέρ μικρού μήκους Eu Sou da Mouraria - ou sete maneiras de contar e guardar histórias και οι υβριδικές ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους αντίστοιχα, Metáfora ou a Tristeza Virada do Avesso και A Metamorfose dos Pássaros. Παράλληλα, πέρα από τον εντοπισμό των αυτοβιογραφικών στοιχείων στις παραπάνω ταινίες επιχειρείται και η ανάλυση του τρόπου με τον οποίο αξιοποιείται το πρωτογενές αρχειακό υλικό πάνω στο οποίο δομούνται τα συγκεκριμένα καλλιτεχνικά έργα, ενώ γίνεται αναφορά και στα υβριδικά στοιχεία που εντοπίζονται σε αυτά.
Αναγνωρίζοντας πως ένα θέμα που επανέρχεται στο φιλμικό σύμπαν της Vasconcelos είναι αυτό της απώλειας και της μνήμης, η έρευνα αυτή ολοκληρώνεται με τη μελέτη των ηχητικών επιλογών των τριών αυτών ταινιών, εστιάζοντας κυρίως στη μεγάλου μήκους ταινία της και εξετάζοντας τον τρόπο με τον οποίο οι επιλογές αυτές συμβάλλουν στην «κατασκευή» της μνήμης.
Εν κατακλείδι, στα συμπεράσματα της εργασίας μπορούν να εντοπιστούν οι παρατηρήσεις που προκύπτουν από την έρευνα που πραγματοποιήθηκε, ενώ στο παράρτημα παρατίθεται φωτογραφικό υλικό σχετικό με τις επιμέρους ενότητες της διπλωματικής αυτής εργασίας και τα κινηματογραφικά έργα στα οποία έγινε αναφορά. Στις τελευταίες σελίδες θα βρείτε όλες τις πηγές από τις οποίες επηρεάστηκα και άντλησα ιδέες.
(EL)
The «birth» of cinema in the late 19th century radically changed the artistic landscape on a global scale. With the emergence of this new medium, various film genres gradually appeared, several of which continue to exist today in more evolved forms. One of the longest - standing genres, responsible in many cases for the preservation of collective memory, is the documentary.
The first chapter of this study follows the course of development of cinema and the documentary genre, culminating in its subgenre, docufiction, a hybrid between documentary and fiction. There, in the first cinematic attempts to create non - fiction films, the first hybrid elements that helped docufiction become an autonomous cinematic genre were also discovered. Subsequently, a study was conducted as well on Portuguese cinema, focusing again on these two genres.
By examining specific works of Portuguese filmmakers, we reach contemporary representatives of the country's cinema, such as Catarina Vasconcelos, a filmmaker actively engaged in hybrid documentary, and we proceed to search and record some general information, characteristics and influences encountered in her filmmaking.
The second chapter focuses exclusively on Vasconcelos' work exploring how she incorporates autobiographical elements into her films. Specifically, three of her films are studied, the short documentary Eu Sou da Mouraria - ou sete maneiras de contar e guardar histórias, the hybrid short film Metáfora ou a Tristeza Virada do Avesso and the docufiction feature film A Metamorfose dos Pássaros. In addition to identifying autobiographical elements in the above films, an analysis is conducted on how primary archival material is utilized in order to form these artistic projects, while collecting as well all those hybrid elements that can be found in them.
Recognizing that a recurring theme in Vasconcelos' film universe is that of loss and memory, this research concludes with a study of the sound choices in her three films, primarily focusing on her feature - length film and examining how these choices contribute to the «construction» of memory.
Ultimately, the findings of the research are summarized in the conclusions of the thesis, while photographic material related to the individual sections of this dissertation and the cinematic works referenced is provided in the appendix. All sources that influenced and provided ideas for this study are listed on the final pages.
(EN)
/aggregator-openarchives/portal/institutions/uoa
