Στα μέσα του 17ου αιώνα μια πληθώρα εξεγέρσεων, μικρότερων ή μεγαλύτερων, συγκλόνισαν τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Στην Ισπανία που διένυε μια περίοδο βαθιάς ύφεσης και παρακμής, στη δύση του siglo d’oro, καθώς και στις κτήσεις της στην ιταλική χερσόνησο, μόνο τη δεκαετία του 1640 σημειώθηκαν τουλάχιστον τέσσερις, σχεδόν ταυτόχρονες, εκτεταμένες εξεγέρσεις σε Καταλονία, Πορτογαλία, Νάπολη και Παλέρμο. Η εξέγερση της Νάπολης του 1647-48 ή όπως έμεινε περισσότερο γνωστή «Η εξέγερση του Μasaniello», από το όνομα του πρωτεργάτη της, αποτελεί μία από τις πρώτες εξεγέρσεις που οι σύγχρονοί της χαρακτήρισαν ως επανάσταση και η οποία επεκτάθηκε σε ολόκληρο το Βασίλειο της Νάπολης. Ελάχιστα νωρίτερα είχε ξεσπάσει η εξέγερση στο Παλέρμο, της οποίας το ωστικό κύμα διαπέρασε κάθε γωνιά του Βασιλείου της Σικελίας.
Στην παρούσα διπλωματική εργασία θα αντιμετωπίσουμε τον επαναστατικό αναβρασμό που συνεπήρε τις κοινωνίες του ισπανοκρατούμενου mezzogiorno ως συνολική κοινωνική αντίδραση στις αποφάσεις και τις επιβολές της ισπανικής κεντρικής εξουσίας και που υλοποίησε σε όλη της την επικράτεια. Παρά τις επιμέρους φυσιογνωμίες και τις κοινωνικές διχοτομίες του ιταλικού Νότου, που σε μεγάλο βαθμό οφείλονταν αφενός στο μακρό παρελθόν πολιτικού κατακερματισμού της χερσονήσου και αφετέρου στην πολυκεντρικότητα της ισπανικής διοίκησης, οι κοινωνικές αντιδράσεις εμφανίστηκαν ταυτόχρονα, με παρεμφερή ή πανομοιότυπα αιτήματα και τακτική και σχετίζονταν με μια σειρά από κοινά ζητήματα. Για να υπηρετήσουμε το στόχο μας θα πραγματευτούμε την εξέγερση του Masaniello αντιστικτικά με ορισμένες ενδεικτικές μορφές που προσέλαβε η κοινωνική διαμαρτυρία τόσο σε άλλες πόλεις του Βασιλείου της Νάπολης όσο και σε περιοχές του Βασιλείου της Σικελίας. Θα επιχειρήσουμε με αυτόν τον τρόπο να εντοπίσουμε συγκλίσεις αλλά και αποκλίσεις των υποκειμένων σε σύγκρουση, των αναγκών τους, των αιτημάτων και των διεκδικήσεών τους, των μορφών δράσης και οργάνωσης, τους χειρισμούς των φορέων της εξουσίας αλλά και του κλήρου, υιοθετώντας όσο είναι δυνατόν την «από τα κάτω» οπτική.
(EL)
Nella metà del 17° secolo una serie di rivolte più o meno grandi, sconvolse le società europee. In Spagna, che trascoreva un periodo di profonda crisi e decadenza, in tramonto del siglo d’oro, negli anni 40 del secolo sono scoppiate almeno quattro quasi contemporanee rivolte, in Catalonia, in Portogallo, a Napoli e a Palermo. La rivolta di Napoli del 1647-48 o come è meglio nota, «La rivolta di Μasaniello» dal nome del suo capopopolo, è una delle prime rivolte che i suoi contemporanei chiamarono rivoluzione, e la quale si estese in tutto il Regno di Napoli. Poco prima era scoppiata la rivolta di Palermo che provocò l’ accendersi di tumulti e di insurrezioni in quasi ogni città e paese del Regno di Sicilia.
In questa tesi l’ondata di rivolte che interessò le società dei domini spagnoli del mezzogiorno viene esaminato come reazione comune alle decisioni e alle imposizioni del governo spagnolo, le quali realizzò su tutto il suo territorio. Nonostante le singole fisionomie e le dicotomie sociali del Sud che in gran parte furono dovute al frazionameto politico del passato e al policentrismo dell’ amministrazione spagnola, le reazioni sociali si presentarono contemporaneamente, con richieste simili oppure identiche e in relazione a una serie di questioni comuni. Per conseguire il nostro obiettivo tratteremo la rivolta di Masaniello in confronto di alcune forme tipiche che assunse la protesta sociale sia nel Regno di Napoli che nel Regno di Sicilia. Cercheremo di rintracciare così convergenze e divergenze dei soggetti in conflitto, dei loro bisogni, delle loro richieste e delle rivendicazioni, dei modi di azione e di organizzazione, delle reazioni e dei maneggi delle autorità e del clero, adottando per quanto possibile l’ ottica della «storia dal basso».
(EN)
/aggregator-openarchives/portal/institutions/uoa
