Η εργασία αυτή εστιάζει στο ζήτημα του ορθού λόγου, όπως παρουσιάζεται στο φιλοσοφικό έργο δυο μεγάλων στοχαστών της κριτικής θεωρίας, του Μαξ Χορκχάιμερ και του Γιούργκεν Χάμπερμας, με σκοπό να αναδείξει τις προοπτικές κοινωνικής χειραφέτησης που ανοίγονται στη μία και την άλλη περίπτωση. Αρχικά, γίνεται μια συνοπτική παρουσίαση των βασικών αρχών και του αντικειμένου της κριτικής θεωρίας, καθώς και μια παρουσίαση των φιλοσοφικών θεωριών που την επηρέασαν, με αναφορές σε έργα του Μαξ Βέμπερ, του Καρλ Μαρξ και του Γκρέγκορ Λούκατς. Στη συνέχεια, αναλύονται δύο μορφές λόγου κατά τον Χορκχάιμερ: ο αντικειμενικός λόγος, ο οποίος θεωρείται μια εγγενής αρχή της πραγματικότητας και ο εργαλειακός λόγο, ο οποίος εκλαμβάνεται ως ένα εργαλείο με το οποίο εξουσιάζουμε τη φύση. Απέναντι σε αυτό το δίπολο, αντιπαρατίθεται μια τρίτη μορφή λόγου που προκύπτει από τη θεωρία της επικοινωνιακής δράσης του Χάμπερμας: τον επικοινωνιακό λόγο, δηλαδή τον λόγο που στηρίζεται στην επικοινωνία και στη συναίνεση. Τέλος, επιχειρείται μια σύγκριση των δύο αυτών θεωριών όσο αφορά τον χειραφετικό προσδιορισμό τους, δηλαδή την ικανότητά τους να μας οδηγήσουν σε μια ελεύθερη κοινωνία.
(EL)
This work focuses on the issue of correct reason, as presented in the philosophical works of two major thinkers of critical theory, Max Horkheimer and Jürgen Habermas. The goal is to highlight the perspectives of social emancipation that open up in each case. Initially, there is a brief presentation of the basic principles and the subject of critical theory, as well as an overview of the philosophical theories that influenced it, with references to the works of Max Weber, Karl Marx, and Georg Lukács. Then, two forms of reason are analyzed according to Horkheimer: objective reason, considered an inherent principle of reality, and instrumental reason, perceived as a tool with which we control nature. Against this dichotomy, a third form of reason emerges from Habermas' theory of communicative action: communicative reason, that is, reason based on communication and consensus. Finally, an attempt is made to compare these two theories in terms of their emancipatory determination, that is, their ability to lead us to a free society.
(EN)
University of Athens
