Η παρούσα διπλωματική εργασία διερευνά τη σχέση της ιστοριογραφίας με τη μυθοπλασία στο πλαίσιο του μεταμοντερνισμού, με κεντρικό μεθοδολογικό “όχημα” τη θεωρία της ιστοριογραφικής μεταμυθοπλασίας (Linda Hutcheon), μέσω της ερμηνευτικής ανάλυσης των μυθιστορημάτων των Τυφλών του Νίκου Α. Μάντη και της Νοσταλγίας των Δράκων του Δημοσθένη Κούρτοβικ. Ο στόχος της εργασίας έγκειται στην επεξεργασία της διαλεκτικής σχέσης ανάμεσα στην ιστορική αφήγηση και τον μυθοπλαστικό λόγο μέσα από το πρίσμα του μεταμοντέρνου παραδόξου μεταξύ αφενός του “θανάτου” της Ιστορίας αφετέρου της διάχυτης τάσης προς ιστορικοποίηση. Συγκεκριμένα, τα ερευνητικά ερωτήματα που συνθέτουν την κεντρική προβληματική της εργασίας συνίστανται α) στον τρόπο με τον οποίο η πολύπλοκη σχέση ανάμεσα στην Ιστορία, την αφήγηση και τη φαντασία αποτυπώνεται στον λόγο της μυθοπλασίας (ιστοριογραφική μεταμυθοπλασία), β) στον τρόπο με τον οποίο το κατασκευασιοκρατικό και αναστοχαστικό πνεύμα του μεταμοντερνισμού επηρεάζει τη σχέση του υποκειμένου με την Ιστορία και γ) στους λόγους για τους οποίους το ιστορικό υλικό συνιστά το προνομιακό πεδίο αναζήτησης νοήματος (ιστορικό φαντασιακό). Έτσι, το ανοιχτό “παιχνίδι” με την ιστορική αλήθεια ιχνηλατείται στα υπό εξέταση έργα μέσα από ποικίλα μεθοδολογικά εργαλεία αλλά θεμελιώνεται πρωτίστως στην αμφότερη ιστορική - χωρική περιπλάνηση των υποκειμένων με σκοπό την εύρεση ενός νοήματος, το οποίο οφείλει να ικανοποιεί το ιστορικό φαντασιακό. Αρχικά, στους Τυφλούς η προβληματική αυτή συνεξετάζεται με την μεταμυθοπλαστική και θεατρική διάσταση του έργου, την τεκμηριοπλασία, την εθνική ταυτότητα, τη λειτουργία του μύθου και του λαβυρίνθου καθώς και τον εξέχοντα ρόλο των θεωριών συνωμοσίας. Μέσα από διαφορετικό πρίσμα και (εν πολλοίς) θεωρητική σκευή, η προβληματοποίηση της Ιστορίας στη Νοσταλγία των Δράκων λαμβάνει τις διαστάσεις ενός αινίγματος στο πλαίσιο ενός αστυνομικού μυθιστορήματος. Μέσα από αυτό το πρίσμα, το ενδιαφέρον στρέφεται στην ειδολογική αλληλοπεριχώρηση του αστυνομικού και του ιστορικού μυθιστορήματος, στην αποδόμηση της επιστημονικής γνώσης ως μετααφήγησης, στη λειτουργία του μύθου (ιδωμένου αυτήν τη φορά και μέσω της ανθρωπολογικής προσέγγισης), στην ατέρμονη κυκλική μεταγραφή της Ιστορίας που παράγει πολλαπλές κοινότητες νοήματος (αιρέσεις) και, τέλος, στην επιτελεστική διάσταση της ιστορικής αφήγησης μέσω μιας τελετουργικής αναβίωσης του ιστορικού παρελθόντος. Εν ολίγοις, η δεσπόζουσα της εργασίας μετατοπίζεται σταδιακά από την προβληματική του επιστημολογικού πεδίου της Ιστορίας προς την οντολογική διάσταση των συνεπειών αυτής της προβληματικής.
(EL)
This thesis explores the relationship between historiography and fiction in the context of postmodernism, with the central methodological tool being the theory of historiographic metafiction (Linda Hutcheon), through the hermeneutical analysis of the novels The Blind Ones by Nikos A. Mandis and The Nostalgia of Dragons by Demosthenes Kourtovik. The aim of the paper is to elaborate the dialectical relationship between historical narrative and fictional discourse through the prism of the postmodern paradox between the "death" of history on the one hand and the pervasive tendency towards historicization on the other. Specifically, the central research question of the paper consist of a) the way in which the complex relationship between history, narrative and imagination is reflected in the discourse of fiction (historiographic metafiction), b) the way in which the constructivist and reflective spirit of postmodernism affects the subject's relationship with History and (c) the reasons why historical references are the privileged field of meaning-seeking (historical imaginary). Thus, the open "play" with historical truth is traced in these novels through a variety of methodological tools, but is primarily founded on the subjects' historical-spatial wandering in order to find a meaning, which ought to satisfy the historical imaginary. Initially, in Blind Ones, this aspect is considered in relation to the metafictional and theatrical dimension of the novel, the addition of documents, the national identity, the function of myth and the labyrinth, as well as the prominent role of conspiracy theories. Through a different prism and theoretical device, the problematization of history in The Nostalgia of Dragons takes on the dimensions of an enigma in the context of a detective novel. Through this prism, the interest turns to the co-existince of the detective novel and the historical novel, the deconstruction of scientific knowledge as metanarrative, the role of myth (seen this time also through an anthropological approach), the endless cyclical transcription of history that produces multiple communities of meaning (heresies) and, finally, the performative dimension of historical narrative through a ritualistic revival of the historical past. In short, the dominant focus of this paper gradually shifts from the problem of the epistemological field of history to the ontological dimension of the consequences of this problem.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
