Η παρούσα διπλωματική εργασία διερευνά τις μη ενταξιακές συνθήκες που επικρατούν σε δομές τυπικής και μη τυπικής εκπαίδευσης, οι οποίες δυσχεραίνουν την πρόσβαση στο χώρο της εκπαίδευσης των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων (πρόσφυγων ,μετανάστων , ΑΜΕΑ) στον ελληνικό χώρο. Σκοπός της εργασίας είναι να εντοπίσει τα εμπόδια που προκύπτουν και τις συνθήκες που δυσχεραίνουν την πρόσβαση στην εκπαίδευση αυτών των ομάδων μαθητών.
Επίσης, επιθυμεί να διερευνήσει σε βάθος τις απόψεις των εκπαιδευτικών για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα , να καταγράψει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ίδιοι κατά την οργάνωση του εκπαιδευτικού τους έργου καθώς και τη στάση που οι ίδιοι υιοθετούν κατά την εκπαιδευτική διαδικασία. Στόχος της εργασίας είναι να αναλύσει τις συνθήκες που επικρατούν τη σημερινή εποχή τόσο εντός των σχολείων όσο και εντός των δομών φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών , ώστε να πληροφορήσει τον αναγνώστη για τις ευκαιρίες που προκύπτουν και μπορούν να αποτελέσουν πεδίο ενταξιακών προοπτικών για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες των ανήλικων μαθητών.
Παράλληλα, μέσα από την επιτόπια παρατήρηση του συγγραφέα σε δομή φιλοξενίας που εδρεύει στην περιοχή της Κορίνθου θα γίνει μια προσπάθεια να παρουσιαστούν οι συνθήκες που βιώνουν στην καθημερινότητα τους οι πρόσφυγες μαθητές, τη συναναστροφή τους με τους γηγενείς μαθητές καθώς και τους δασκάλους τους στις τάξεις ΔΥΕΠ που οι ίδιοι φοιτούν. Από την άλλη πλευρά μέσω της σκόπιμης δειγματοληψίας επιλέχθηκαν επτά εκπαιδευτικοί , οι οποίοι είτε δουλεύουν σε δημόσια σχολεία ως αναπληρωτές δάσκαλοι – ες είτε εργάζονται στο ιδιωτικό τομέα και συγκεκριμένα με τον ρόλο του εκπαιδευτικού σε ΜΚΟ που εδρεύει εντός δομής φιλοξενίας.
Πιο συγκεκριμένα προκειμένου να αναλυθεί σε βάθος η παρούσα έρευνα επιλέχθηκε η ποιοτική μέθοδος έρευνας με εργαλεία συλλογής δεδομένων την επιτόπια συμμετοχική παρατήρηση και τις ημιδομημένες συνεντεύξεις. Οι συνεντεύξεις έλαβαν μέρος σε σχολεία της Κορίνθου με εκπαιδευτικούς παράλληλης στήριξης σε πρωινά τμήματα όπου φοιτούσαν παράλληλα μαθητές με προσφυγικό υπόβαθρο σε διάφορες τάξεις και σε εκπαιδευτικούς απογευματινών τάξεων ΔΥΕΠ σε δημοτικό σχολείο οι οποίες υποδέχονταν τους μαθητές που διέμεναν εντός της δομής φιλοξενίας που εδρεύει στην περιοχή. Η παρατήρηση έλαβε χώρα εντός της δομής φιλοξενίας κατά τη διάρκεια των ενισχυτικών μαθημάτων και των δράσεων που συμμετείχαν οι μαθητές των τάξεων ΔΥΕΠ κατά τις πρωινές ώρες. Μέσω της ποιοτικής προσέγγισης που θα ακολουθήσει η έρευνα, θα στοχεύει όχι μόνο στην ερμηνεία αλλά κυρίως στην κατανόηση των αλλαγών που συντελούνται σε καθημερινή βάση.
Οι αλλαγές αυτές αλληλοεπιδρούν με τα υποκείμενα και τους συμμετέχοντες στην έρευνα και θα οδηγήσουν σε υποθέσεις, οι οποίες με τη σειρά τους θα οργανώσουν, θα δομήσουν και θα αναθεωρήσουν κατά τη διάρκεια της έρευνας τα ερευνητικά ερωτήματα. Τα ερευνητικά ερωτήματα της μελέτης σχετίζονται με τη δράση και τον ρόλο των εκπαιδευτικών απέναντι σε φαινόμενα διάκρισης εντός του σχολικού πλαισίου καθώς και τις πρακτικές που ακολουθούσαν κατά τη συνεργασία τους με πρόσφυγες μαθητές και μαθητές με εκπαιδευτικές ανάγκες. Επιπροσθέτως, τους τρόπους αντίστασης των εκπαιδευτικών απέναντι στο θετικιστικό μοντέλο εκπαίδευσης που επικρατεί στις μέρες μας και των φαινομένων σχολικής διαρροής των μαθητών που δημιουργούνται από τις υπάρχουσες κοινωνικές συνθήκες.
Επιπλέον, ένα ακόμη σημείο που πραγματεύονται τα ερευνητικά ερωτήματα της μελέτης αφορά την αξιοποίηση της μητρικής γλώσσας ως μέσο διδασκαλίας με απώτερο σκοπό την ένταξη των προσφύγων μαθητών στο ελληνικό σχολείο καθώς και τη συνεργασία των εκπαιδευτικών μεταξύ τους. Στη συνέχεια δύο ακόμη ερευνητικά ερωτήματα σκοπεύουν να δώσουν απαντήσεις σε πρώτο επίπεδο στη στις δυσκολίες που συναντούν οι εκπαιδευτικοί κατά τη μεταξύ τους συνεργασία και έπειτα στο πως οι ίδιοι αντιλαμβάνονται και αξιοποιούν τους περιβαλλοντικούς, πολιτισμικούς και κοινωνικούς παράγοντες που είναι σημαντικοί για την εξέλιξη του κάθε μαθητή και μαθήτριας ξεχωριστά.
(EL)
This thesis investigates the non-integration conditions that prevail in formal and non-formal education structures, which make it difficult for vulnerable social groups (refugees, immigrants, disabled) to access education in the Greek area. The purpose of this paper is to identify the obstacles that arise and the conditions that hinder access to education for these groups of students. It also wishes to explore in depth the views of teachers on the Greek educational system, to record the difficulties they face in organizing their educational work as well as the attitude they adopt during the educational process.
The aim of this thesis is to analyze the current conditions both within schools and within refugee and migrant accommodation structures, in order to inform the reader about the opportunities that arise and can be a field of integration prospects for vulnerable social groups of underage students.
At the same time, through the author's on-site observation in a shelter based in the area of Corinth, an attempt will be made to present the conditions that refugee students experience in their daily lives, their interaction with native students as well as their teachers in the DYEP classes they attend. On the other hand, through deliberate sampling, seven teachers were selected, who either work in public schools as substitute teachers.
More specifically, in order to analyze in depth the present research, the qualitative research method was chosen, with data collection tools, field participatory observation and semi-structured interviews. The interviews took place in schools in Corinth with parallel support teachers in morning classes attended by students with refugee backgrounds in various classes and in afternoon teachers of DYEP classes in primary school who welcomed students from Corinth. The observation took place inside the accommodation structure during the remedial lessons and activities that the students of the DYEP classes participated in during the morning hours. Through the qualitative approach that the research will follow, it will aim not only to interpret but mainly to understand the changes that take place on a daily basis.
These changes interact with research subjects and participants and will lead to hypotheses, which in turn will organize, structure and revise research questions over the course of the research. The research questions of the study are related to the action and role of teachers against phenomena of discrimination within the school context as well as the practices followed during their cooperation with refugee students and students with educational needs. In addition, the ways of resistance of teachers against the positivist model of education that prevails nowadays and the phenomena of school dropout of students created by the existing social conditions.
In addition, another point addressed by the research questions of the study concerns the utilization of the mother tongue as a means of teaching with the ultimate goal of integrating refugee students into Greek schools as well as the cooperation of teachers among them. Next, two more research questions intend to provide answers at the first level to the difficulties that teachers encounter during their cooperation with each other and then to how they perceive and utilize the environmental, cultural and social factors that are important for the development of each student individually.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
